مناقبنگاری یکی از گونههای نگارش حدیث است. گسترش تشیع، تعمیق پیوند تشیع و تصوف، خلأ امامت در جامعه (با غیبت آخرین امام شیعیان و سقوط خلافت عباسی) و رشد گفتمان مهدویت، سبب تحول در مناقبنگاری شد. این تحول به رشد مذاهب فکری در اهلسنت با گرایشهای شیعی انجامید و در آثا أکثر
مناقبنگاری یکی از گونههای نگارش حدیث است. گسترش تشیع، تعمیق پیوند تشیع و تصوف، خلأ امامت در جامعه (با غیبت آخرین امام شیعیان و سقوط خلافت عباسی) و رشد گفتمان مهدویت، سبب تحول در مناقبنگاری شد. این تحول به رشد مذاهب فکری در اهلسنت با گرایشهای شیعی انجامید و در آثار صاحبان مذاهب اهلسنت نیز تحول ایجاد شد. این تحقیق با طرح چگونگی تحولات معنایی و نقش عوامل مذهبی، سیاسی و اجتماعی، در پی پاسخگویی به این پرسش است که چگونه مفاهیم بنیادین اندیشه شیعه در مناقبنگاریهای فارسی اهلسنت قرون هفتم تا نهم بهنفع تشیع متحول شد؟ در این پژوهش مشخص شده در آثار مناقب این دوره، گرایش به ادبیات تقدسگرایانه روندی صعودی داشته است. همچنین مفاهیمی چون عترت و قرابت، تولی و تبری و شفاعت گسترش یافت
تفاصيل المقالة
از قرن دوم هجری کتاب هایی دربار ۀ سیره و مناقب دوازده امام نوشته شده که از لحاظکمیت و کیفیت تحت تاثیر وضع سیاسی و فرهنگی عصر خویش بوده اند. ظهور صفویه ورسمیت یافتن مذهب تشیع در ایران و شرایط سیاسی و فرهنگی حاصل از آن برتالیفات مذکور تاثیراتی نهاد که این تاثیرات را در وه أکثر
از قرن دوم هجری کتاب هایی دربار ۀ سیره و مناقب دوازده امام نوشته شده که از لحاظکمیت و کیفیت تحت تاثیر وضع سیاسی و فرهنگی عصر خویش بوده اند. ظهور صفویه ورسمیت یافتن مذهب تشیع در ایران و شرایط سیاسی و فرهنگی حاصل از آن برتالیفات مذکور تاثیراتی نهاد که این تاثیرات را در وهلۀ نخست در افزایش نسبی اینتالیفات می توان دید . عالمان و نویسندگان شیعه با توجه به آزادی بیشتر در بیان عقایدخویش در این دوره کتا ب های متعددی در سیره و مناقب امامان نوشتند . شاهان صفوینیز که به دلایل سیاسی و مذهبی بر گسترش تشیع تاکید داشت ند از این تالیفات بهطور مستقیم ، حتی با صدور فرامینی مبنی بر این امر و یا به طور غیر مستقیم حمایتمی کردند. آنان همچنین در جهت تعمیق اندیشه های شیعی در بین عموم مردم بهتدوین کتب فارسی و یا ترجمه متون عربی در این موضوع پرداختند، چنان که برخی ازاین آثار به فرمان و نام بعضی از شاهان صفوی پدید آمده اند.
تفاصيل المقالة
در این مقاله جنبه های مهم مدایح و مناقب امامان معصوم (ع) در دواوین برخی از شاعران برجسته سبک هندی بررسی شده است. بدیهی است پرداختن به این مقوله، سبب آگاهی بهتر در مورد اندیشه و اشعار ادیبانی که کلام خود را به نام و یاد بزرگترین مردان تاریخ و دفاع از آرمان ایشان مزیّن کر أکثر
در این مقاله جنبه های مهم مدایح و مناقب امامان معصوم (ع) در دواوین برخی از شاعران برجسته سبک هندی بررسی شده است. بدیهی است پرداختن به این مقوله، سبب آگاهی بهتر در مورد اندیشه و اشعار ادیبانی که کلام خود را به نام و یاد بزرگترین مردان تاریخ و دفاع از آرمان ایشان مزیّن کرده اند خواهد شد. برای نیل به این هدف، اشعار شاعرانی چون فغانی(شاعر پیشگام سبک هندی) طالب آملی، کلیم کاشانی، صائب تبریزی و زلالی خوانساری در نظر گرفته شده و مشاهده می شود که شاعران مذکور در دواوین خود به زیبایی از ولایت امامان معصوم (ع) دفاع کرده و عقیده خود را در اشعارشان متجلّی ساخته اند. پیش از ورود به مبحث اصلی، مقدمه ای درباره شیوه هوشمندانه عثمان مختاری از نظر می گذرد که در آن شاعر با توجه به مقتضای زمان خویش، به نحوی غیر مستقیم و با زیرکی مثال زدنی، به مدح و منقبت پرداخته است.
تفاصيل المقالة
نهج البلاغه گوشههایی از سخنان انسان والایی است که هم در عرفان نظری و هم در عرفان عملی، عارف کامل است، اگر چه تمام آموزههای عرفانی امام علی (علیهالسلام) در نهج البلاغه گردآوری نشده است .امام عارفان علی ((ع)) خود در این باره میفرماید: "نحن شجرة النبوة و محط الرسالة و أکثر
نهج البلاغه گوشههایی از سخنان انسان والایی است که هم در عرفان نظری و هم در عرفان عملی، عارف کامل است، اگر چه تمام آموزههای عرفانی امام علی (علیهالسلام) در نهج البلاغه گردآوری نشده است .امام عارفان علی ((ع)) خود در این باره میفرماید: "نحن شجرة النبوة و محط الرسالة و مختلف الملائکة، و معادن العلم و ینابیع الحکم...."؛ یعنی ،این ماییم که نبوت را درخت، رسالت را فرودگاه، فرشتگان را جایگاه آمد و شد، دانش را کانون و حکمت را چشمههای جوشانیم، پس اگر علم و دانشی هست و اگر عرفانی وجوددارد، در خاندان وحی و رسالت یعنی علی و فرزندانش یافت میشود. مولای متقیان در جای جای نهج البلاغه در مناسبت های مختلف به فضایل و مناقب انحصاری اهل بیت اشاراتی دارد تا در حد توان و مقدورات دغلبازان و توطئه گران را رسوانماید. مولای متقیان به آن دسته از فضایل و مناقب اهل البیت اشاره می کند که جز مدعیان کذّاب جرأت نکردند مدعی داشتن آن مناقب و فضایل باشند. در مقاله حاضر به استناد قرآن کریم و احادیث نبوی و به اتکا گفته های اهل عرفان و لغت در معنی اهل بیت نقد و بررسی می شود و با دلایل متقن ثابت خواهدشد که مقصود از اهل بیت در کلام رسول خدا (ص) و ائمه طاهرین (ع) فقط ال عباست و بس و شامل زوجات رسول خدا (ص) در آیه تطهیر نمی شود و پس از آن به فرازهای از نهج البلاغه اشاره خواهدشد که مولای متقیان امیرالمؤمنان به ذکر فضایل و مناقب انحصاری آنان می پردازد و در توجیه و تفسیر این فضایل و مناقب از مهم ترین و معتبرترین شارحان نهج البلاغه استفاده شد. باشد که هدیه ای ناقابل به پیشگاه اهل بیت و ائمه طاهرین (ع) باشد و شکی نیست همه این مناقب نشأت گرفته ازمقام عرفانی اهل بیت (ع)است. ایشان می فرماید: هُم موضع سِرّه. آنان جایگاه راز خدایند. باید عارف به رازهای خداوند باشد وگرنه چگونه می توان گفت آنان جایگاه رازخداوندند.
تفاصيل المقالة
جریان دشمنی با علیبنابیطالب با تلاشهای همهجانبه حاکمان و راویان وابسته به بنیامیه به شهرهای مختلف از جمله اصفهان راه یافت؛ و با انتشار روایات جعلی جریان فکری نواصب عمق و شیوع بیشتری داشته است. نگارنده در این مقاله قصد دارد تا جلوههایی از مکارم اخلاق و خلقوخوی عل أکثر
جریان دشمنی با علیبنابیطالب با تلاشهای همهجانبه حاکمان و راویان وابسته به بنیامیه به شهرهای مختلف از جمله اصفهان راه یافت؛ و با انتشار روایات جعلی جریان فکری نواصب عمق و شیوع بیشتری داشته است. نگارنده در این مقاله قصد دارد تا جلوههایی از مکارم اخلاق و خلقوخوی علی (ع) را با توجه به کتاب حلیهالاولیاء طبقاتالاصفیاء ابونعیم اصفهانی بررسی نماید. ارزشمندی فراوان کتاب مذکور بهگونهای است که سرمشق پدید آمدن کتابهای بسیار مهمی چون تذکره الاولیاء عطار نیشابوری و نفحاتالانس عبدالرحمان جامی گردیده است. این کتاب همچنین در راه تکامل کتابهای صوفیانه (شرح حال اولیاء) که پیش از آن بوده است، گامهای مؤثری برداشته است. بدینجهت نگارنده در بررسی این موضوع کتاب حافظ ابونعیم اصفهانی را انتخاب کرده است.
تفاصيل المقالة
شناسایی و بررسی انواع منابعِ حاویِ خوارق عادات صوفیه چکیده خوارق عادات و کرامات از اصطلاحات و مفاهیم رایج در گسترۀ عرفان و تصوف است و مباحث گوناگون آنها در بسیاری از متون عرفانی و منابع اهل تصوف از گذشتۀ دور مطرح شده است. این مفاهیم همچنین در ادبیات فارسی بسیار به کار أکثر
شناسایی و بررسی انواع منابعِ حاویِ خوارق عادات صوفیه چکیده خوارق عادات و کرامات از اصطلاحات و مفاهیم رایج در گسترۀ عرفان و تصوف است و مباحث گوناگون آنها در بسیاری از متون عرفانی و منابع اهل تصوف از گذشتۀ دور مطرح شده است. این مفاهیم همچنین در ادبیات فارسی بسیار به کار رفته است. از این رو شناخت مباحث مرتبط با آنها ضروریست. تحقق این شناخت منوط به مقدماتی است که منبع شناسی یکی از آنهاست. بنابراین در این مقاله با نظر به انواع متون عرفانی در دورانهای مختلف، منابع حاوی خرق عادات و کرامات صوفیه در قالب سه گروه تقسیم بندی و بررسی شده است. گروه اول منابعی هستند که عمدتاً مباحث نظری خوارق عادت، در آنها مطرح شده است. گروه دوم اغلب مصادیق کرامات عدهای از بزرگان صوفیه را در خود دارند و گروه سوم فقط حاوی انواع خوارق عادات یکی از مشایخ و سران صوفیه هستند.
تفاصيل المقالة
کرامات همچون نقطة مرکزی تمامی روایتهای منقبتی، بسامد و حضوری چشمگیر و نمایان در تذکرهها و مناقبنامههای مشایخ تصوّف دارد. این عنصر اساسی در گذر زمان، کمّا و کیفاً دچار تحوّل و دگرگونی شده است. در این مقاله میکوشیم نشان دهیم که توسعه و تحول تدریجی و تاریخی، حضور داست أکثر
کرامات همچون نقطة مرکزی تمامی روایتهای منقبتی، بسامد و حضوری چشمگیر و نمایان در تذکرهها و مناقبنامههای مشایخ تصوّف دارد. این عنصر اساسی در گذر زمان، کمّا و کیفاً دچار تحوّل و دگرگونی شده است. در این مقاله میکوشیم نشان دهیم که توسعه و تحول تدریجی و تاریخی، حضور داستانهای کرامت در طول حیات مشایخ، از پیش از تولّد تا پس از وفات آنها، شاخصهای نوعنما و ژانریک در جریان تحوّل ژانر مناقبنامه است؛ بهنحویکه میتوان گفت اگر در آثار کهن متصوّفه، داستانهای کرامت عمدتاً مربوط به دوران ولایت و رهبری شیخ بوده است، در مناقبنامههای متأخّر هیچیک از مراحل حیات مشایخ بلکه حتّی ادوار پیش و پس از حیات آنها، خالی از داستانهای کرامت نیست. به زعم ما، این تحول از منظر مطالعۀ درونمتنی و ادبی، حاصل توسعۀ جریان شخصیتپردازی قهرمان، و در تحلیلی برونمتنی حاصل پیدایش نظریههای جدید در تصوّف، و توسعۀ ابعاد قدرت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مشایخ صوفیّه در دورههای متأخر است.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications