شیخ طوسی

حرية الوصول المقاله

1 - بررسی تطبیقی حکم نکاح متعه از دیدگاه شیخ طوسی و ابوحنیفه
نجمه شریف پور بمانعلی دهقان منگ آبادی

شیخ طوسی نکاح متعه را با تمسک به دلایلی از قرآن و سنت جایز، صحیح و حلال دانسته و قائل به اجماع امامیه بر حلیت آن می باشد، از این رو همه احکام نکاح دائم را در مورد نکاح متعه صادق دانسته و بر این باور است که این نوع ازدواج گرچه از نظر آثار حقوقی با ازدواج دائم فرق هایی دا أکثر

شیخ طوسی نکاح متعه را با تمسک به دلایلی از قرآن و سنت جایز، صحیح و حلال دانسته و قائل به اجماع امامیه بر حلیت آن می باشد، از این رو همه احکام نکاح دائم را در مورد نکاح متعه صادق دانسته و بر این باور است که این نوع ازدواج گرچه از نظر آثار حقوقی با ازدواج دائم فرق هایی دارد، اما از نظر احکام هیچ گونه فرقی جز در مسئله محدود بودن مدت با آن ندارد. در این نوع ازدواج، مرد و زنی که ازدواج آن ها با هم بلامانع است با هم پیمان زناشویی و عقد می بندند و تعیین مهر و مدت می کنند. فرزند حاصل از نکاح آن ها فرزندی مشروع و قانونی است. با اتمام مدت، بدون نیاز به طلاق، از هم جدا شده و زن عده نگه می دارد. در مقابل ابوحنیفه و اصحابش بر این اعتقاد می باشند که حلیت و اباحه متعه به دلایلی از کتاب، سنت و عقل نسخ شده است و حتی آن را در کنار زنا و عمل فحشا قرار داده اند. آن ها قائل اند اینکه خلیفه دوم به صراحت متعه را حرام کرد، اما هیچ یک از صحابه بر او اعتراض نکرد، نشان از واضح بودن نسخ متعه بر همگان می باشد، برخی از آن ها میان نکاح متعه و نکاح موقت فرق قائل شده اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - بررسی نقش نظریه پردازان مکتب بغداد در نهادینه کردن در سیر تحوّل و تطوّر فقه پژوهی امامیه « عقل »
آیت ا... سید محمد حسن مرعشی شوشتری هرمز اسدی کوه باد

فقه شیعه در سیر تحول و تطور خود به اقتضای عناصر زمان و مکان برای ایفای رسالتش دوره هایی را گذرانده،و بر این اساس در هر عصری ویژگیهای خاصی داشته است. یکی ازآن دوره ها عصر درخشان مدرسه بغداد است،که علمای بزرگی چون ؛ شیخ مفید ،سید مرتضی و شیخ طوسی مکتب تازه ای را پدید آورد أکثر

فقه شیعه در سیر تحول و تطور خود به اقتضای عناصر زمان و مکان برای ایفای رسالتش دوره هایی را گذرانده،و بر این اساس در هر عصری ویژگیهای خاصی داشته است. یکی ازآن دوره ها عصر درخشان مدرسه بغداد است،که علمای بزرگی چون ؛ شیخ مفید ،سید مرتضی و شیخ طوسی مکتب تازه ای را پدید آوردند. آنها با بنیاد نهادن آنمکتب بر پایه منابع عظیم کتاب و سنت، روش عقلی را نیز با دور اندیشی ویژه ای در قالب شیوه های نو واردعرصه های فقه پژوهی کردند. آنها ضمن تکریم پیشینیان نص گرا و پاس داشت تلاشهای خالصانه آنان در حراست ازبه تنقیح و بررسی روشهای آنان پرداخته و مکتبی جدید را پدید آوردند. این پژوهش برآنست تا روند نقل گوهرنهادینه کردن عقل را در روش شناسی فقهی از سوی علمای شیعه بررسی کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - تجمیع اخبار اخلاقی در حدیث یا اباذر
سیّد محمّد رضا لواسانی

حدیث مواعظ پیامبر (ص) به ابوذر غفاری یکی از اخبار طوال است که قدیم‌‌ترین نقل باقی‌مانده از آن در متون حدیثی امامیه به مجلس املاء شیخ طوسی (د 460ق) بازمی‌گردد. این متن شامل فقرات متعدّدی است که هر یک پیامی اخلاقی را ارائه می‌دهند. مطالعۀ کنونی کوششی از جنس مطالعات تحلیل أکثر

حدیث مواعظ پیامبر (ص) به ابوذر غفاری یکی از اخبار طوال است که قدیم‌‌ترین نقل باقی‌مانده از آن در متون حدیثی امامیه به مجلس املاء شیخ طوسی (د 460ق) بازمی‌گردد. این متن شامل فقرات متعدّدی است که هر یک پیامی اخلاقی را ارائه می‌دهند. مطالعۀ کنونی کوششی از جنس مطالعات تحلیل متن است و در آن بنا داریم فارغ از بررسی اصالت هر یک از اجزاء حدیث یا اباذر به بررسی کلیّت آن در قالب طولانی کنونی‌اش بپردازیم و امکان انتسابش در هیئت کنونی به پیامبر اکرم (ص) و استناد آن به ابوذر غفاری را بررسی کنیم. فرضیۀ مطالعه آن است که حدیث یا اباذر در هیئت کنونی آن متنی تجمیعی است. برای آزمون این فرضیه تک‌تک فقرات حدیث یا اباذر را در دیگر منابع حدیثی اسلامی مشابه‌یابی خواهیم کرد تا با تحلیل داده‌‌های استخراج‌شده از این جستجو دریابیم آیا این حدیث را باید متنی تلفیقی و حدیثی حاصل‌شده از تجمیع روایت‌ها دانست یا متن کنونی به همین شکل یک‌پارچه است. هم‌چنین، با مرور احوال راویان این حدیث از نگاه عالمان رجال خواهیم کوشید شواهدی بیرون از متن هم برای قضاوت نهایی دربارۀ هویت متن حدیث یا اباذر در شکل کنونی آن بیابیم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - واگراییها و همگراییهای عالمان شیعی و بازتاب آن در اجازات حدیث از عصر شیخ طوسی تا دوران شیخ بهایی
فرامرز حاج منوچهری

شیخ بهایی (د 1031ق) میراث‌بَرِ چند سده فرود و فراز اندیشۀ کلامی، فقهی و حدیثی امامیه است؛ یعنی از سدۀ 4ق به طور عام و از سدۀ 8ق به طور خاص. او در زمانی می‌زیست که اختلاف اَخباریان و اصولیان به اوج رسیده، و دودستگی مفرط اصولیان و اخباریان متقدم و راه‌یابی برخی رویکردها و أکثر

شیخ بهایی (د 1031ق) میراث‌بَرِ چند سده فرود و فراز اندیشۀ کلامی، فقهی و حدیثی امامیه است؛ یعنی از سدۀ 4ق به طور عام و از سدۀ 8ق به طور خاص. او در زمانی می‌زیست که اختلاف اَخباریان و اصولیان به اوج رسیده، و دودستگی مفرط اصولیان و اخباریان متقدم و راه‌یابی برخی رویکردها و تحلیلهای روایی عالمان عامی مذهب در محافل شیعی، موجد تشتّت رویکردها به روایات و پدید آمدن منابع روایی جدیدی گشته بود. لذا وی همانند سلف خود، شیخ طوسی(د 460ق) ـکه او نیز در عصری دیگر خود را با چنین تنوّعی در منابع روایی روبه‌رو دید ـ با درکی دقیق از شرایط محافل امامی برای همگرا کردن این آراءِ واگرا گام برداشت. در این مطالعه کوشش خواهد شد با گذاری بر روند تاریخی این افتراقات از یک سو، و عملکرد شیخ بهایی از دیگر سو، روش وی را برای ایجاد این همگرایی بازشناسیم. چنان که خواهیم دید، وی برای ایجاد این همگرایی بر شیوۀ مرسوم کاربرد اجازات حدیث تکیه کرده است. افزون بر این، در مطالعۀ پیش رو کوشش خواهد شد نقش این اجازات برای تحقق همگرایی و نیز، میزان توفیق شیخ بهایی در دست‌یابی به چنین هدفی بازشناخته شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - تقریر متکلمان شیعۀ بغداد از نظریۀ تکلیف
حسین بیرشک بهنام طالبی

از جملۀ دیدگاهها در تبیین رابطۀ میان امر خدا و فعل انسان، نظریۀ تکلیف است. بر پایۀ این دیدگاه، مشخصۀ بارز آموزه‌های دینی تکلیفی بودن آنهاست؛ این که انسانها به خاطر برخورداری از عقل، از جانب خداوند ملزم به انجام دادن یا ترک مجموعه‌ای از افعال شده‌اند. نظریۀ تکلیف تا بدان أکثر

از جملۀ دیدگاهها در تبیین رابطۀ میان امر خدا و فعل انسان، نظریۀ تکلیف است. بر پایۀ این دیدگاه، مشخصۀ بارز آموزه‌های دینی تکلیفی بودن آنهاست؛ این که انسانها به خاطر برخورداری از عقل، از جانب خداوند ملزم به انجام دادن یا ترک مجموعه‌ای از افعال شده‌اند. نظریۀ تکلیف تا بدانجا در فرهنگ اسلامی پذیرفته شده که مکلف بودن بندگان از اصول موضوعۀ علم فقه به شمار آمده است؛ چنان که حتی در تعریف علم فقه، موضوع آن را افعال مکلفان بیان می‌دارند. متکلمان مسلمان در تفکیکی کلی و کلان، تکالیف را از دو سنخ عقلی و شرعی دانسته‌اند. رابطۀ میان این دو سنخ تکلیف، شیوۀ عمل در فرض تعارض این دو با یکدیگر، و مسائلی دیگر از این دست، به پدید آمدن اختلاف نظرهای گسترده‌ای در میان عالمان مسلمان انجامیده است. این میان، عالمان مکتب شیعی فقیهان متکلم بغداد، خوانشی خاص خویش از نظریۀ تکلیف ارائه کرده‌اند. بناست که در این مطالعه بعد بازشناسی ارکان نظریۀ تکلیف، خوانش خاص دو فقیه و متکلم برجستۀ مکتب فقهی متکلمان بغدادـشیخ مفید و سید مرتضی ـ را از نظریۀ تکلیف، و هم، تمایز نگرشهای آن دو را به مسئله بازکاویم. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - بررسی الفاظ مشترک ومتضاد درتفسیر التبیان شیخ طوسی
فاطمه رحمتی

بررسی مقوله ی تغییر یا تعدد معنی به سبب اهمیت ونقش آن در دریافت معانی از آثار مکتوب و متون دینی وادبی , یکی از مباحث با سابقه ودر عین حال کاربردی از گذشته تا عصر حاضرمی باشد .مقاله ی پیش رو با موضوع , الفاظ مشترک ومتضاد در تفسیر التبیان ,نوشته ی شیخ طوسی, کوششی است درجه أکثر

بررسی مقوله ی تغییر یا تعدد معنی به سبب اهمیت ونقش آن در دریافت معانی از آثار مکتوب و متون دینی وادبی , یکی از مباحث با سابقه ودر عین حال کاربردی از گذشته تا عصر حاضرمی باشد .مقاله ی پیش رو با موضوع , الفاظ مشترک ومتضاد در تفسیر التبیان ,نوشته ی شیخ طوسی, کوششی است درجهت تشخیص مصداقهایِ مفهوم یاد شده در این تفسیر. تفسیرالتبیان با بهره مندی از منابع متعددی,همچون آیات قرآنی وتعمق در معانی آن ,احادیث , بهره گیری ازآثار (فراء , أخفش , أبئ عبیده ,مفضّل وزجّاج ) همچنین در بخش لغت ونحو به (العین)خلیل بن احمد (الکتاب) سیبویه ,(جمهره اللغة) ابن درید ,(تهذیب اللغة) الأزهری دیوان شاعران خصوصاً جاهلی واسلامی به رشته تحریر در آمده است.در رابطه با (بررسی مصادیق اشتراک وتضاد)-موضوع این مقاله- باید گفت: در بین مصادیق مورد اشاره شیخ (ره) ؛ تعداد مصادیق اشتراک 39 مورد وتعداد مصادیق تضاد 22مورد می باشد. تشخیص مصادیق اشتراک وتضاد در همه ی سوره ها به یک شکل ویک میزان نبوده است .به عنوان مثال سوره بقره؛ به عنوان بلند ترین سوره در قرآن کریم , بیشترین تعداد آیاتی که دارای تحول معنا در واژه ها هستند را ؛ دارد. این در حالی است که شیخ(ره) در برخی از سوره ها ,اشاره ای به تحول معنی نداشته است. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات شیخ طوسی

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية