مناطق ساحلی نواحی پویایی از عملکرد متقابل زمین، آب و اتمسفر هستند که در عین حال تحت تاثیر تغییرات دائم طبیعی و دست کاری انسان قرار دارند. سواحل از مهم ترین مناطقی در جهان به شمار می روند که انسان در آن ساکن شده است و از منابع آن به شدت استفاده می کند. مانگروها، صخره های أکثر
مناطق ساحلی نواحی پویایی از عملکرد متقابل زمین، آب و اتمسفر هستند که در عین حال تحت تاثیر تغییرات دائم طبیعی و دست کاری انسان قرار دارند. سواحل از مهم ترین مناطقی در جهان به شمار می روند که انسان در آن ساکن شده است و از منابع آن به شدت استفاده می کند. مانگروها، صخره های مرجانی، پرتگاه های ساحلی، دریاکنار ماسه ای، پهنه های جزرومدی، مصب ها و شاخابه ها تنها بخشی از منابع ارزشمند مناطق ساحلی هستند که تحت فشارهای ناشی از تراکم بالای جمعیت در این مناطق قرار دارند. این، همان واقعیت ساده است که ضرورت توجه ویژه به حفاظت از مناطق ساحلی را نشان می دهد. شناسایی مناطق حساس ساحلی-دریایی از جمله روش هایی است که برای حفاظت از مناطق حساس محیط زیستی سواحل، به کار برده می شود. در تحقیق حاضر، مناطق حساس محیط زیستی سواحل استان سیستان و بلوچستان با استفاده از دو روش شاخص حساسیت محیط زیستی(ESI)[1] اداره اقیانوسی و هواشناسی آمریکا(NOAA)[2] و معیارهای شناسایی مناطق به ویژه حساس دریایی(PSSAs)[3] سازمان بین المللی دریانوردی(IMO)[4]- که از جمله روش های آزمون شده در سطح جهانی برای شناسایی مناطق حساس ساحلی به ویژه در برابر انتشار مواد آلاینده از جمله مواد شیمیایی و نفتی می باشند- مورد شناسایی قرار گرفت و به منظور مقایسه کارایی این دو روش در شناسایی مناطق حساس ساحلی منطقه مورد مطالعه، از دو ماتریس عوامل داخلی(IFE)[5] و عوامل خارجی(EFE)[6] مربوط به روش تجزیه و تحلیل [7]SWOT استفاده گردید. نتایج حاصل، نشان داد هر دو روش NOAA و IMO با کسب امتیاز بالای 3 در ماتریس های ذکر شده، از قابلیت مناسبی برای شناسایی مناطق حساس ساحلی منطقه مورد مطالعه برخوردار هستند، لیکن روش NOAA با اختصاص امتیاز وزن دار 70/3 در ماتریس IFE در مقابل امتیاز وزن دار 59/3 ماتریس IFE روش IMO و همچنین کسب امتیاز وزن دار 57/3 در ماتریسEFE ، در برابر امتیاز وزن دار ماتریس EFE روش IMO، یعنی 22/3، در مجموع، از کارایی بیشتری برای شناسایی مناطق حساس ساحلی استان سیستان و بلوچستان که در کرانه های دریای عمان واقع شده است، برخوردار می باشد. [1] -Environmental Sensitivity Index [2]- National Oceanic and Atmospheric Administration [3]- Particularly Sensitive Sea Areas [4]- International Maritime Organization [5]- Internal Factor Evaluation [6]- External Factor Evaluation [7]- S: Strengths, W: Weaknesses, O: Opportunities, T: Threats
تفاصيل المقالة
مناطق ساحلی از جمله آسیب پذیرترین بخش های اقیانوسی به شمار می روند. موقعیت اکوتونی مناطق ساحلی اگرچه سبب می شود این مناطق از تنوع و غنای بیولوژیکی هر دو سیستم دریایی و زمینی بهره مند شوند، در عین حال در معرض تهدید آلودگی ها و عوامل مخرب هر دو سیستم نیز قرار می گیرند. از أکثر
مناطق ساحلی از جمله آسیب پذیرترین بخش های اقیانوسی به شمار می روند. موقعیت اکوتونی مناطق ساحلی اگرچه سبب می شود این مناطق از تنوع و غنای بیولوژیکی هر دو سیستم دریایی و زمینی بهره مند شوند، در عین حال در معرض تهدید آلودگی ها و عوامل مخرب هر دو سیستم نیز قرار می گیرند. از مهم ترین عوامل تهدید کننده مناطق ساحلی، احتمال بالای وقوع تصادفات دریایی و در نتیجه انتشار مقادیر زیادی مواد آلاینده به ویژه نفت می باشد. به همین دلیل شناسایی مناطق حساس ساحلی به منظور حفاظت از این مناطق در برابر نشت نفت مورد توجه کشورهای ساحلی قرار دارد.
هدف از تحقیق حاضر، معرفی راهنمای نقشه سازی شاخص حساسیت محیط زیستی (ESI)[1] به عنوان ابزاری مناسب برای شناسایی مناطق حساس ساحلی در برابر نفت می باشد که توسط اداره هواشناسی و اقیانوسی ملی آمریکا (NOAA)[2] ارایه شده است. هدف از این شناسایی انجام واکنش سریع به هنگام وقوع نشت نفت برای حفاظت از اکوسیستم های گوناگون ساحلی است. امروزه استفاده از شاخص حساسیت محیط زیستی، برای شناسایی مناطق حساس ساحلی، به عنوان بخشی از تلاش های ملی در بسیاری از کشورها و در طول هزاران کیلومتر از کرانه های ساحلی سراسر جهان به منظور فراهم آوردن سیستم واکنشی در برابر انتشار نفت و بر پایه ی دانش علمی به خوبی توسعه یافته است.
4- Environmental Sensitivity Index
5- National Oceanic and Atmospheric Administration
تفاصيل المقالة
محدوده ساحلی میانکاله در بخش جنوب شرقی دریای مازندران، در بر دارنده خلیج گرگان و تالاب میانکاله به عنوان یکی از تالاب های بین المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر می باشد و از جمله عرصه هایی است که واجد پتانسیل مناسب جهت فعالیت های گردشگری است. از سوی دیگر افزایش روند توسع أکثر
محدوده ساحلی میانکاله در بخش جنوب شرقی دریای مازندران، در بر دارنده خلیج گرگان و تالاب میانکاله به عنوان یکی از تالاب های بین المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر می باشد و از جمله عرصه هایی است که واجد پتانسیل مناسب جهت فعالیت های گردشگری است. از سوی دیگر افزایش روند توسعه اقتصادی به ویژه در فعالیت های نفتی در کشورهای حوزه مورد بررسی، بر لزوم مدیریت و حفاظت از این سواحل می افزاید. هدف از انجام این تحقیق مدیریت خط ساحلی با استعانت از مدل های ارائه شده توسط NOAA و تعیین شاخص حساسیت محیط زیستی (ESI) می باشد. بدین منظور با توجه به بازدیدهای میدانی صورت گرفته، استفاده از تصاویر ماهواره ای و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، تقسیم بندی حساسیت فیزیکی سواحل انجام شد. طبق نتایج حاصل از بررسی پارامترهای فیزیکی انرژی موج، شیب و جنس بستر مشخص شد که در بازه مورد مطالعه، قسمت غربی سواحل میانکاله در طبقه 4 دسته بندی NOAA، جای می گیرد. بخش مرکزی این سواحل در طبقه B9 قرار دارد و محدوده های گمیشان، خواجه نفس، چالاشت و خلیج گرگان دو در طبقه D10 مطابق دسته بندی NOAA قرار می گیرند. نتایج این بررسی ها بیانگر این مطلب می باشند که در این سواحل، به دلیل پایین بودن تنوع فیزیکی به لحاظ ویژگی های ژئومورفولوژیکی و جنس بستر ساحل، هم چنین وجود منابع زیستی حساس، در صورت بروز آلودگی نفتی، احتمال باقی ماندن آلاینده ها به مدت طولانی وجود دارد که این خود دلیلی بر لزوم توجه بیشتر به مدیریت سواحل در این استان می باشد.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications
