فهرس المقالات سکونتگاه‌های پیراشهری

• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  1 - تاثیر تحولات پیراشهرنشینی بر دگرگونی زمین‌های مستعد زراعی و اهمیت آن در برنامه‌ریزی و مدیریت حریم مصوب ۱۳۸۵ تهران
  تکتم آشنایی سید عبدالهادی دانشپور مظفر صرافی
  چکیده همراه با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، پدیده‌هایی در قلمروی پیرامون شهرها و پسکرانه روستایی‌شان در حال گسترش است که چنین قلمروهایی با ترکیبی از ویژگی های شهری و روستایی اغلب به‌عنوان پیراشهر[1] شناخته می شوند. از اثرگذاری شهر و شهرنشینی بر روستا و محیط پیرامونی أکثر

  چکیده همراه با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، پدیده‌هایی در قلمروی پیرامون شهرها و پسکرانه روستایی‌شان در حال گسترش است که چنین قلمروهایی با ترکیبی از ویژگی های شهری و روستایی اغلب به‌عنوان پیراشهر[1] شناخته می شوند. از اثرگذاری شهر و شهرنشینی بر روستا و محیط پیرامونی، تحول فضایی پیراشهرنشینی[2] شکل می‌گیرد. طی چهل دهه اخیر، روستاهایی پیرامونی کلانشهر تهران نیز در پی برون‌فکنی و جابه‌جایی فضایی جمعیت و فعالیت، دستخوش تغییرات عمده‌ای ‌‌قرار داشتند، به طوری‌که با بالاترین تغییرات نرخ رشد جمعیت در منطقه کلانشهری تهران، به نقاط شهری تبدیل می‌شوند. در این گذار پیراشهرنشینی، زمین‌های زراعی با قابلیت تولید مواد غذایی در شرایط عدم کنترل رشد، به زمین‌های شهری و تولیدکننده سرمایه با ارزش افزوده بالاتر تبدیل می شود. تحلیل کلاس های پوشش گیاهی حاکی از کاهش ۳۵ درصدی زمین‌های زراعی و افزایش ۵۰ درصدی مساحت زمین‌های شهری است که بیشترین میزان افزایش سطح زمین‌های شهری‌ در نقاط روستایی تبدیل‌شده به شهر یا به عبارتی سکونتگاه‌های پیراشهری مشاهده می‌شود. هدف از این مقاله، بررسی تاثیر تحولات پیراشهرنشینی بر زمین‌های مستعد زراعی از لحاظ ارزیابی توان اکولوژیکی در منطقه کلانشهری تهران و بکارگیری نتایج تحلیلی چنین تحولاتی در برنامه‌ریزی و مدیریت حریم کلانشهر تهران (۱۳۸۵) است. با بهره‌مندی از روش‌های تحلیل کمی و فضایی، رشد سکونتگاه‌های پیراشهری بر اساس داده‌های جمعیتی و تصاویر ماهواره لندست تحلیل می‌شوند. از یافته‌ها ودستاوردهای پژوهشی مقاله آن است که 1)سکونتگاه‌های پیراشهری در مناسب‌ترین اراضی زراعی منطقه کلانشهری تهران در حال رشد هستند. با تداوم روند رشد قارچ‌گونه و پراکنده سکونتگا‌ه‌های پیراشهری در چنین زمین‌هایی، تعادل اکولوژیکی و زیست‌مندی اقتصادی منطقه کلانشهری تهران با تهدیدات جدی روبه‌رو می‌شود که در این مقاله پیشنهاد می شود از سیاست های مهار توسعه همچون کمربندسبز برای مقابله با تهدید رشد سکونتگاه‌های پیراشهری در اراضی زراعی استفاده گردد. 2) شهرنشینی در مراکز روستایی یا به عبارتی تحولات پیراشهرنشینی در نواحی گسترده ای از حریم تهران (1385) در حال گسترش است که در راستای تحقق اهداف کلان تعیین حریم تهران پیشنهاد می شود که با رویکرد نوین مبتنی بر پیوستگی و انسجام ارتباطات و مناسبات شهر-روستا-طبیعت به جای تفکیک آن ها به برنامه‌ریزی در حریم پرداخت. کاربرد مقاله در برنامه ریزی حریم تهران (1385) از آن رو است که می توان با تدوین رویکردهای نوین به برنامه‌ریزی نواحی پیراشهری مبتنی بر پیوستگی روستا-شهری در برنامه‌ریزی و مدیریت حریم، تهدید از بین رفتن زمین‌های زراعی ناشی از رشد سکونت گاه‌های پیراشهری را با اتخاذ تدابیری چون توسعه کشاورزی شهری و توسعه گردشگری به فرصتی برای رونق اقتصادی و ارتقائ بهره‌وری روستایی در نواحی پیراشهری تهران تبدیل کرد. این مقاله در راستای برنامه ریزی حریم شهر تهران پیشنهاد می‌دهد که برای سکونتگاه‌های پیراشهری که به سرعت درحال رشد در زمین های زراعی هستند و بخش بزرگی از حریم تهران را فرامی گیرند، سیاست‌های مدیریتی یکپارچه اتخاذ گردد و تحت لوای تشکیلات نهادی یکپارچه نیز این سیاست‌ها اجرایی گردند. برنامه ریزی و مدیریت توسعه فضایی یکپارچه برای شهر، روستا و پیراشهر در حریم تهران، نیازمند درنظر گرفتن توسعه‌ فضایی این عناصر با یکدیگر است که در عین بهره مندی از آزادی های محلی هر یک با سطوح بالای مدیریتی در سطح منطقه نیز هماهنگ باشد. نهاد مدیریت حریم تهران می‌تواند نهادی عمومی و غیردولتی به ریاست شهرداری تهران باشد. تدوین استراتژی های فضایی منطقه‌ای (Regional Spatial Strategy) با هدف پیوستگی روستا- شهری، می‌‌تواند پلی بین شکاف سیاست‌های توسعه روستایی (طرح‌های روستایی) و توسعه شهری (طرح‌های جامع شهری) مجزا در حریم تهران باشد [1] - Peri-Urban [2] - Peri-urbanisation تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  2 - تاثیر تحولات پیراشهرنشینی بر دگرگونی زمین‌های مستعد زراعی و اهمیت آن در برنامه‌ریزی و مدیریت حریم مصوب ۱۳۸۵ تهران
  تکتم آشنایی سید عبدالهادی دانشپور مظفر صرافی
  چکیده همراه با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، پدیده‌هایی در قلمروی پیرامون شهرها و پسکرانه روستایی‌شان در حال گسترش است که چنین قلمروهایی با ترکیبی از ویژگی های شهری و روستایی اغلب به‌عنوان پیراشهر[1] شناخته می شوند. از اثرگذاری شهر و شهرنشینی بر روستا و محیط پیرامونی أکثر

  چکیده همراه با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، پدیده‌هایی در قلمروی پیرامون شهرها و پسکرانه روستایی‌شان در حال گسترش است که چنین قلمروهایی با ترکیبی از ویژگی های شهری و روستایی اغلب به‌عنوان پیراشهر[1] شناخته می شوند. از اثرگذاری شهر و شهرنشینی بر روستا و محیط پیرامونی، تحول فضایی پیراشهرنشینی[2] شکل می‌گیرد. طی چهل دهه اخیر، روستاهایی پیرامونی کلانشهر تهران نیز در پی برون‌فکنی و جابه‌جایی فضایی جمعیت و فعالیت، دستخوش تغییرات عمده‌ای ‌‌قرار داشتند، به طوری‌که با بالاترین تغییرات نرخ رشد جمعیت در منطقه کلانشهری تهران، به نقاط شهری تبدیل می‌شوند. در این گذار پیراشهرنشینی، زمین‌های زراعی با قابلیت تولید مواد غذایی در شرایط عدم کنترل رشد، به زمین‌های شهری و تولیدکننده سرمایه با ارزش افزوده بالاتر تبدیل می شود. تحلیل کلاس های پوشش گیاهی حاکی از کاهش ۳۵ درصدی زمین‌های زراعی و افزایش ۵۰ درصدی مساحت زمین‌های شهری است که بیشترین میزان افزایش سطح زمین‌های شهری‌ در نقاط روستایی تبدیل‌شده به شهر یا به عبارتی سکونتگاه‌های پیراشهری مشاهده می‌شود. هدف از این مقاله، بررسی تاثیر تحولات پیراشهرنشینی بر زمین‌های مستعد زراعی از لحاظ ارزیابی توان اکولوژیکی در منطقه کلانشهری تهران و بکارگیری نتایج تحلیلی چنین تحولاتی در برنامه‌ریزی و مدیریت حریم کلانشهر تهران (۱۳۸۵) است. با بهره‌مندی از روش‌های تحلیل کمی و فضایی، رشد سکونتگاه‌های پیراشهری بر اساس داده‌های جمعیتی و تصاویر ماهواره لندست تحلیل می‌شوند. از یافته‌ها ودستاوردهای پژوهشی مقاله آن است که 1)سکونتگاه‌های پیراشهری در مناسب‌ترین اراضی زراعی منطقه کلانشهری تهران در حال رشد هستند. با تداوم روند رشد قارچ‌گونه و پراکنده سکونتگا‌ه‌های پیراشهری در چنین زمین‌هایی، تعادل اکولوژیکی و زیست‌مندی اقتصادی منطقه کلانشهری تهران با تهدیدات جدی روبه‌رو می‌شود که در این مقاله پیشنهاد می شود از سیاست های مهار توسعه همچون کمربندسبز برای مقابله با تهدید رشد سکونتگاه‌های پیراشهری در اراضی زراعی استفاده گردد. 2) شهرنشینی در مراکز روستایی یا به عبارتی تحولات پیراشهرنشینی در نواحی گسترده ای از حریم تهران (1385) در حال گسترش است که در راستای تحقق اهداف کلان تعیین حریم تهران پیشنهاد می شود که با رویکرد نوین مبتنی بر پیوستگی و انسجام ارتباطات و مناسبات شهر-روستا-طبیعت به جای تفکیک آن ها به برنامه‌ریزی در حریم پرداخت. کاربرد مقاله در برنامه ریزی حریم تهران (1385) از آن رو است که می توان با تدوین رویکردهای نوین به برنامه‌ریزی نواحی پیراشهری مبتنی بر پیوستگی روستا-شهری در برنامه‌ریزی و مدیریت حریم، تهدید از بین رفتن زمین‌های زراعی ناشی از رشد سکونت گاه‌های پیراشهری را با اتخاذ تدابیری چون توسعه کشاورزی شهری و توسعه گردشگری به فرصتی برای رونق اقتصادی و ارتقائ بهره‌وری روستایی در نواحی پیراشهری تهران تبدیل کرد. این مقاله در راستای برنامه ریزی حریم شهر تهران پیشنهاد می‌دهد که برای سکونتگاه‌های پیراشهری که به سرعت درحال رشد در زمین های زراعی هستند و بخش بزرگی از حریم تهران را فرامی گیرند، سیاست‌های مدیریتی یکپارچه اتخاذ گردد و تحت لوای تشکیلات نهادی یکپارچه نیز این سیاست‌ها اجرایی گردند. برنامه ریزی و مدیریت توسعه فضایی یکپارچه برای شهر، روستا و پیراشهر در حریم تهران، نیازمند درنظر گرفتن توسعه‌ فضایی این عناصر با یکدیگر است که در عین بهره مندی از آزادی های محلی هر یک با سطوح بالای مدیریتی در سطح منطقه نیز هماهنگ باشد. نهاد مدیریت حریم تهران می‌تواند نهادی عمومی و غیردولتی به ریاست شهرداری تهران باشد. تدوین استراتژی های فضایی منطقه‌ای (Regional Spatial Strategy) با هدف پیوستگی روستا- شهری، می‌‌تواند پلی بین شکاف سیاست‌های توسعه روستایی (طرح‌های روستایی) و توسعه شهری (طرح‌های جامع شهری) مجزا در حریم تهران باشد [1] - Peri-Urban [2] - Peri-urbanisation تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  3 - اثرگذاری جریان های فضایی روستایی ـ شهری بر تحولات فضایی سکونتگاه های پیراشهری (مورد مطالعه: شهرستان دماوند)
  ناصر شفیعی ثابت فاطمه زنگنه
  چکیده مقدمه: کم توجهی به جریان‌های دوسویه روستایی ـ شهری بویژه در کشورهایی درحال توسعه همچون ایران در درون نواحی و مناطق جغرافیایی موجب بروز بی‌توازنی و شکاف ژرف در تحولات فضایی سکونتگاه‌های روستایی و شهری در ابعاد اجتماعی ـ اقتصادی، محیطی ـ اکولوژیک، و کالبدی ـ زیربنای أکثر

  چکیده مقدمه: کم توجهی به جریان‌های دوسویه روستایی ـ شهری بویژه در کشورهایی درحال توسعه همچون ایران در درون نواحی و مناطق جغرافیایی موجب بروز بی‌توازنی و شکاف ژرف در تحولات فضایی سکونتگاه‌های روستایی و شهری در ابعاد اجتماعی ـ اقتصادی، محیطی ـ اکولوژیک، و کالبدی ـ زیربنایی خواهد شد. هدف پژوهش : هدف از مطالعه حاضر، بررسی و واکاوی اثرگذاری جریان های فضایی روستایی – شهری بر تحولات فضایی سکونتگاه های پیراشهری است.روش شناسی تحقیق : تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نگاه روش روش توصیفی- تحلیلی است. جمع‌آوری اطلاعات به دو شیوه کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفتهاست. بعلاوه، برای جمع‌آوری داده‌های میدانی در ارتباط با شاخص‌ها، گویه‌‌ها و سنجه‌های مؤلفه اثرگذار متغیر مستقل (جریان های روستایی- شهری) و متغیرهای اثرپذیر (تحولات فضایی سکونتگاه های پیراشهری) از روش پیمایش میدانی استفاده‌ شد. جامعه آماری پژوهش 83 روستای شهرستان دماوند برمبنای سرشماری سال 1395 مرکز آمار ایران است. با توجه به همگنی ناحیه مورد مطالعه، امکانات و محدودیت تحقیق در گام اول، با استفاده از روش نمونه‌گیری احتمالی و تصادفی ساده تعداد 29 روستا به عنوان نمونه تصادفی براساس قضیه حد مرکزی انتخاب شدند. در گام دوم، برای برآورد حجم نمونه از فرمول محاسبه حجم نمونه کوکران بهره گرفته شد. قلمروجغرافیایی پژوهش: مطالعه حاضر که در زمینه جریان های دوسویه روستایی ـ شهری می‌باشد،که در شهرستان دماوند انجام شده یافته ها و بحث :یافته های این پژوهش نشان داد جریان های روستایی- شهری در سکونتگاه‌های روستایی ناحیه مورد مطالعه با تحول ابعاد و اندازه جمعیت روستاها، کاربری زمین، مسکن، و سرمایه گذاری روستاها در تحولات فضایی سکونتگاه های پیراشهری اثرگذار است. نتایج : پیوندهای روستایی ـ شهری از ظرفیت های اجتماعی ـ اقتصادی و کالبدی ـ زیربنایی برخوردار است که باعث ایجاد جریان های فضایی همچون جریان کالاو خدمات ، مردم ، فناوری و اطلاعات ، سرمایه، پسماند بین شهر و روستا شود .در مجموع میان جریان های فضایی همچون جریان مردم، کالا، خدمات، سرمایه گذاری، و اطلاعات بر ابعاد تحولات فضایی سکونتگاه های روستایی رابطه مثبت و معنی داری مشاهده شد. تفاصيل المقالة