فهرس المقالات روحانیون

• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  1 - جایگاه قاضی القضات در عصر عباسی ( با نگاهی به جایگاه موبد موبدان دوره ساسانیان)
  مالک یعقوبی مقدم ابوالفضل رضوی
  با شکل گیری حکومت ساسانیان و به کارگیری سیاست جدید اتحاد دین و دولت برای نخستین بار در ایران، روحانیون زرتشتی، نه تنها در امور دینی بلکه در ادارۀ امور کشوری و لشکری نقشی بارزی پیدا کردند. بالاترین مقام روحانیون زرتشتی در عصر ساسانی موبدان موبد بود؛ او علاوه بر رسیدگی به أکثر

  با شکل گیری حکومت ساسانیان و به کارگیری سیاست جدید اتحاد دین و دولت برای نخستین بار در ایران، روحانیون زرتشتی، نه تنها در امور دینی بلکه در ادارۀ امور کشوری و لشکری نقشی بارزی پیدا کردند. بالاترین مقام روحانیون زرتشتی در عصر ساسانی موبدان موبد بود؛ او علاوه بر رسیدگی به مسائل دینی به مسائل حقوقی و سیاسی نیز رسیدگی می کرد. یکی از مهمترین و حساس ترین کارکرد موبدان موبد در این عصر، به عنوان نمایندۀ فکری حکومت ساسانیان، نهادینه کردن سیاست تلفیق دین و دولت در حکومت و جامعه و نیز مشروعیت بخشیدن به دولت دینی ساسانیان بود. قاضی القضات در عصر عباسی نیز همانند موبد موبدان عهد ساسانی، در سیاست و جامعه اعمال نفوذ می‌کرد. قاضی القضات در عصر عباسی در ایجاد ثبات و امنیت در قلمرو عباسی و نیز برقراری عدالت و رفع اختلاف ها، کارکردی همانند موبدان موبد در عصر ساسانی داشت. این نوشتار با طرح این سوال اصلی که: میان جایگاه و کارکرد موبد موبدان عصر ساسانی و قاضی القضات عهد عباسی جه نسبتی وجود داشت؟ به بررسی کارکرد و جایگاه قاضی القضات در عصر عباسی می پردازد. دستاورد تحقیق حاکی از این است که قاضی القضات در عصر عباسی همانند موبد موبدان در عصر ساسانی، نه تنها در امور قضایی بلکه در امور سیاسی و اداری جایگاه مهمی داشت، اما مهمترین کارکرد او، مشروعیت بخشیدن به دستگاه خلافت عباسی در مقابل اختلافات مذهبی و تشتت آرای موجود بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  2 - میزان تأثیر گذاری اندیشۀ لیبرالیستی در شکل‌گیری انقلاب مشروطه
  محمد مهدی روشنفکر رضا معینی رودبالی
  میزان تأثیر گذاری اندیشۀ لیبرالیستی در شکل‌گیری انقلاب مشروطه چکیده ضعف های حکومت قاجاران و کل جامعه ایران و بخصوص،خلاء نظری در حوزه سیاسی زمینه ورود اندیشه های جدید به ایران را فراهم آورد . مفاهیمی چون : قانون ، آزادی ، پارلمان ودر صدر همه لیبرالیسم در چنین بستری وارد أکثر

  میزان تأثیر گذاری اندیشۀ لیبرالیستی در شکل‌گیری انقلاب مشروطه چکیده ضعف های حکومت قاجاران و کل جامعه ایران و بخصوص،خلاء نظری در حوزه سیاسی زمینه ورود اندیشه های جدید به ایران را فراهم آورد . مفاهیمی چون : قانون ، آزادی ، پارلمان ودر صدر همه لیبرالیسم در چنین بستری وارد ادبیات سیاسیی ایرانیان شد. ایرانیان در برخورد با تمدن غرب و مشاهده ی تفاوتهای شگرف آن به فهمی متمایز از جامعه خود رسیدند که بسیار متفاوت از گذشته بود . این تمایز و تغییر نگرش ها نسبت به ، سیاست و اجتماع به درستی در سفرنامه ها و سیاحت نامه های مسافران فرنگ رفته ، انعکاس یافته است. نکته قابل تامل در نوشته های مذکور ، موضع گیری آنها نسبت به فرهنگ خود و تمدن غرب است . حاصل اولین آشنایی ها ، تجویزهایی بود که آنها برای درمان دردهای جامعه خود صادر کردند ، که یکی از مهم ترین آنها ، انتقال و ترویج لیبرالیسم در ایران بود. نتایج حاصله انکه ماهیت واقعی انقلاب مشروطه به لیبرالیسم بر می گشت که حاصل کوشش جریان روشنفکری بود و ناکامی آن ناشی از ناهمگونی و ناسازگاری با اندیشه های دینی بود که روحانیون آن را رهبری می کردند . پژوهش حاضربر پایه پرسش میزان تاثیرگذاری اندیشه لیبرالیستی در انقلاب مشروطه شکل گرفته واز نوع توصیفی-تحلیلی است که به روش کتابخانه ای سامان یافته است. کلیدواژه‌ها: لیبرالیسم، مشروطیت ، آزادی، روشنفکران ، روحانیونُ. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  3 - وظایف ردان (radān) در دوره ساسانیان از مادیان هزار دادستان
  زهرا حسینی
  10.30495/hstr.2023.1977347.1825
  مادیان هزار دادستان تنها نسخه خطی ناقص از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانی است. در این کتاب علاوه بر قانون‌گذاران و مفسران حقوقی، مقامات دینی زردشتی مانند موبدان، هیربدان، دستوران و ردان نیز در نقش قاضی ظاهر شده و حکم صادر کرده‌اند. این گفتار بااستناد به کتاب حقوقی مادیان أکثر

  مادیان هزار دادستان تنها نسخه خطی ناقص از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانی است. در این کتاب علاوه بر قانون‌گذاران و مفسران حقوقی، مقامات دینی زردشتی مانند موبدان، هیربدان، دستوران و ردان نیز در نقش قاضی ظاهر شده و حکم صادر کرده‌اند. این گفتار بااستناد به کتاب حقوقی مادیان و با هدف شناختن جایگاه ردان در دوره ساسانیان به‌روش تحلیلی‌تاریخی نوشته شده است. پرسش‌های مقاله این است: بنابر مادیان، ردان در دوره ساسانی چه وظایفی داشتند و احکام صادره آن‌ها کدامند؟ بررسی‌ها نشان داد: این دین‌مردان در دستگاه روحانیت دوره ساسانی وظایفی مشخص داشتند و به‌عنوان دستیاران پادشاه برای اعتلای حکومت دینی و کشور می‌کوشیدند. ردان در قانون‌گذاری و نظارت بر آن و حفظ آموزه‌های دینی و منافع کشور بسیار پرانگیزه و پویا ظاهر شده‌اند. آن‌ها در باز پس گرفتن مالکیت و مالیات نهادن بر دارایی و مسایل خرید و معاوضه و ارزیابی ارزش اموال آتشکده صلاحیت داشتند. درآمد دولت ساسانی از مالیات حاصل می‌شد. تعیین مالیات و دریافت آن و رسیدگی به امور درآمدی دولت به ردان واگذار شده بود. حسابرس ارزش و بهای اموال منقول و غیرمنقول و ورود دارایی به خزانه شاهی و خروج آن و اسناد واگذاری و تحریم و غیره را محاسبه و آماده می‌کرد؛ سپس، با حضور رد میزان دارایی خزانه را گزارش می‌داد. رد باید گزارش حسابرس بررسی و تایید می‌کرد. ردان، در دوره انوشیروان جایگاه ویژه‌ای احراز کردند و مُهر آنان در کنار مُهر موبدان به اسناد اعتبار می‌دهد و وظایف آن‌ها بیان‌گر قدرت و نفوذ آنان در دین و دولت است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  4 - بررسی تاریخ تحولات دولت پهلوی اول با طبقات اجتماعی مسئولین محلی
  مریم ابراهیمی
  حکومت پهلوی اول در جهت تقویت قدرت خود و تشکیل دولت مدرن، مجبور به رویارویی با سروران اجتماعی جامعه شبکه‌ای ایران بود. از همین رو به مقابله همزمان با نهاد قدرتمند اجتماعی مسئولین محلی پرداخت. از آنجا که رابطه میان مردم و حکمرانان محلی بر مبنای زور بود، به سادگی این نهاد أکثر

  حکومت پهلوی اول در جهت تقویت قدرت خود و تشکیل دولت مدرن، مجبور به رویارویی با سروران اجتماعی جامعه شبکه‌ای ایران بود. از همین رو به مقابله همزمان با نهاد قدرتمند اجتماعی مسئولین محلی پرداخت. از آنجا که رابطه میان مردم و حکمرانان محلی بر مبنای زور بود، به سادگی این نهاد از میان برداشته شد اما در مواجه با روحانیون، دولت به سادگی نتوانست قدرت اجتماعی آنان را محدود سازد بلکه بر عکس با از هم گسسته‌شدن پیوند دیرین میان سلطنت و دیانت در دوره پهلوی اول، روحانیت بیش از پیش مورد پذیرش و اقبال اجتماعی قرار گرفت. در اصل از آنجا که روحانیون در میان طبقات شهری نفوذ بیشتری داشتند، سیاست‌های ضد ایلی و دهقانی دولت سبب افزایش تغییر در فرماسیون اجتماعی و مهاجرت مردم به شهرها شد. این امر در تحلیل نهایی سبب ازدیاد جمعیت تحت نفوذ روحانیت و نقش‌آفرینی بیش از پیش آنان در تحولات جامعه ایرانی گردید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  5 - موانع تحقق اقتدارگرایی بروکراتیک در دوران پهلوی اول
  حسین شریعتی علیرضا ازغندی احمد ساعی ابوالقاسم طاهری
  حسین شریعتی[1]- علیرضا ازغندی[2]- احمد ساعی[3]- ابوالقاسم طاهری[4] تاریخ دریافت: 25/8/1398- تاریخ پذیرش: 9/9/1398 چکیده: ماکس وبر، در تشریح این مفهوم اقتدار سه نوع سنتی، کاریزماتیک و قانونی را به عنوان نمونه های محض اقتدار قابل شناسایی می داند و معیار ارزیابی دولت مدر أکثر

  حسین شریعتی[1]- علیرضا ازغندی[2]- احمد ساعی[3]- ابوالقاسم طاهری[4] تاریخ دریافت: 25/8/1398- تاریخ پذیرش: 9/9/1398 چکیده: ماکس وبر، در تشریح این مفهوم اقتدار سه نوع سنتی، کاریزماتیک و قانونی را به عنوان نمونه های محض اقتدار قابل شناسایی می داند و معیار ارزیابی دولت مدرن را در تحقق اقتدار قانونی بوروکراتیک می بیند. با این حال از نظر او ظهور این سنخ از اقتدار با موانعی مواجه است که از جمله آنها به مخالفت سنت گرایان و اشراف اشاره می نماید. روی کارآمدن رضا شاه در ایران را سرآغاز شکل گیری دوران مدرن این کشور دانسته اند، بنابراین دولت شکل گرفته در این عصر نیز نیازمند وجه مدرن اقتدار است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده و درصدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که موانع اجتماعی تحقق اقتدار عقلانی در دوران پهلوی کدامند؟ بر این اساس و بر مبنای نظریه وبر مخالفت سنت‌ گرایان و اشراف در دوران پهلوی اول مورد بررسی قرار گرفت. رهاورد این پژوهش نشان می‌ دهد اقشار سنتی جامعه ایران دوران پهلوی اول یعنی روحانیون، تجار، اشراف و ایلات با از دست رفتن موقعیت خود و بروز تعارضات ارزشی ناشی از تحولات آن عصر به مانعی بر سر راه تحقق اقتدار قانونی بوروکراتیک تبدیل شدند. [1]- دانش آموخته دکتری، علوم سیاسی(مسائل ایران)، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران H.shariati@hotmail.com [2]- استاد تمام و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران: نویسنده مسئول a-azghandi@srbiau.ac.ir [3]- دانشیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران a-saei@srbiau.ac.ir [4] - استاد تمام و عضو هیئت علمی ، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران a-taheri@srbiau.ac.ir تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  6 - تحول مصادیق زندیقگری و تداوم آن در فرهنگ سیاسی ایران در عصر قاجار
  شهناز یزدان پناه رضا دهقانی نعمت احمدی نسب
  در فرهنگ سیاسی ایران از دیرباز به علت آمیختگی دین و سیاست، زندیق ستیزی امری رایج بود. ولی در هر دوره مصادیقی متفاوت داشت. این مصادیق در دوره‌ی قاجاریه به علت تقابل سنت و مدرنیته، متحول شد. سؤال مطرح شده این است که مقتضیات عصر جدید که یکی از پیامدهایش، تأثیر مدنیت اروپای أکثر

  در فرهنگ سیاسی ایران از دیرباز به علت آمیختگی دین و سیاست، زندیق ستیزی امری رایج بود. ولی در هر دوره مصادیقی متفاوت داشت. این مصادیق در دوره‌ی قاجاریه به علت تقابل سنت و مدرنیته، متحول شد. سؤال مطرح شده این است که مقتضیات عصر جدید که یکی از پیامدهایش، تأثیر مدنیت اروپایی بر نوگرایان مذهبی و سیاسی بود، چه تأثیری بر تحول و دگرگونی مصادیق زندیقگری داشت؟ فرضیه این است که در جوامع دین‌سالاری مانند ایران، مصادیق زندیقگری هم‌سو با مقتضیات هر عصر دچار تحول می‌شود. این مقاله به دنبال تحلیل عملکرد برخی از سنت‌گرایان متعصب و نوگرایان افراط‌گرایی است که با دوقطبی کردن جامعه باعث گسترش مصادیق زندیقگری شدند. گردآوری داده‌ها در این مقاله کتابخانه‌ای و روش تحلیل علی است. بر اساس یافته‌ها، تحول مصادیق زندیقگری در عصر قاجار بیش از آن‌که تحت تأثیر دغدغه‌های مذهبی باشد، متأثر از شرایط فرهنگی و مذهبی جامعه و اغراض شخصی بود. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  7 - انقلاب اسلامی در ایلام
  دکتر عبدالرفیع رحیمی رحیم عابدینی
  چکیده: انقلاب اسلامی جنبش فراگیر و خیزشِ همگانیِ ملت ایران برای سرنگونی رژیم پهلوی و استقرار جمهوری اسلامی بود که محدود به منطقه، شهر یا بخش خاصی نبود و آحاد ملت در پیروزی آن نقش داشتند. مردم ایلام در سال 1357 همگام و همگرا با دیگر مناطق ایران، علیه استبداد پهلوی به أکثر

  چکیده: انقلاب اسلامی جنبش فراگیر و خیزشِ همگانیِ ملت ایران برای سرنگونی رژیم پهلوی و استقرار جمهوری اسلامی بود که محدود به منطقه، شهر یا بخش خاصی نبود و آحاد ملت در پیروزی آن نقش داشتند. مردم ایلام در سال 1357 همگام و همگرا با دیگر مناطق ایران، علیه استبداد پهلوی به پا خاستند و از طریق راهپیمایی، تظاهرات و اعتصابات مخالفت خود را ابراز داشتند. نقش حلقه‌ی یاران امام در ایلام از یک طرف و فرهنگیان و روشنفکران به عنوان نماینده طبقه متوسط از طرف دیگر بسیار برجسته بود. ائتلاف بین این دو گروه به ساماندهی اعتصابات و اعتراضات منجر شد، که با مشارکت این دو گروه در ماههای سال 57 به صورت واقعه‌ای روزانه درآمده بود، رویدادهایشهریور ماه که تظاهرات خونین شد به خاطر نوع بافت جمعیت و ترکیب قبیله‌ای آن، تمام مردم را به صحنه کشاند و کار ساواک و نیروهای انتظامی را برای مقابله با حرکت‌های انقلابی با مشکل مواجه کرد. سرانجام این ائتلاف و یکپارچگی مردم در مخالفت با رژیم شاهنشاهی سبب تحول و تغییر در جریان پیروزی انقلاب ونهادینه شدن نهادهای انقلاب در ایلام شد. واژگان کلیدی: امام خمینی (ره)،انقلاب اسلامی، رژیم پهلوی، ایلام،روحانیون تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  8 - بررسی چگونگی رویارویی رضاشاه با مقوله ی دین و واکاوی رفتار شناختی او با روحانیت
  محراب حاتمی منیژه صدری سمین فصیحی نازلی اسکندری نژاد
  رضاخان در سالهای پس از کودتا و آغاز دستیابی به سلطنت حداقل به ظاهر رفتاری مذهبی از خود بروز می‌داد وتظاهر به مذهب می‌کرد، اما رفتار او از حدود سال های 1306ش تغییر یافت و کم کم دست به سخت گیری علیهبرخی مراسم مذهبی و اقدامات روحانیون زد. رضاشاه تحت تأثیر همتای ترک خود آتا أکثر

  رضاخان در سالهای پس از کودتا و آغاز دستیابی به سلطنت حداقل به ظاهر رفتاری مذهبی از خود بروز می‌داد وتظاهر به مذهب می‌کرد، اما رفتار او از حدود سال های 1306ش تغییر یافت و کم کم دست به سخت گیری علیهبرخی مراسم مذهبی و اقدامات روحانیون زد. رضاشاه تحت تأثیر همتای ترک خود آتاتورک دین و روحانیت را مانعتجدد و نوسازی می دید. و با نوسازی در ارتش ونظام اداری، نظام حقوقی وساختارآموزشی وحتی در سازمان اوقافو نیز نوسازی در ساختار قدرت و دربار به دنبال ساختن ایرانی نو بود که در آن نقش دین و روحانیت کم رنگ‌ترباشد. آیا رضاشاه در طول پادشاهی، به طور یک نواخت با دین و علمای دینی روبه رو شده یا رفتار او در مقابل پدیدهی دین و روحانیون مذهبی در طول سالیان، دچار تغییر و تحول گردیده است. تنها می توان تا همین حد به قضاوتنشست که به هر دلیل، در سال های اولیه ی به قدرت رسیدن رضاخان، دین برای او اهمیت داشته، و روحانیت ومذهب شایسته ی احترام بوده است، اما به تدریج نحوه ی مواجهه ی رضاشاه با دین تحت الشعاع قدرت یابی او قرارمی گیرد. پژوهش حاضر درپی پاسخ به این سؤال اصلی است که به راستی چرا رضاخان در برهه ای از زمان سیاستمذهبی خود را تغییر داد؟ اگر او تا مقطعی تظاهر مذهبی داشت، چرا دیگر آن را ادامه نداد، بلکه به سیاست تقابل بامذهب و روحانیت روی آورد؟ این پژوهش با رویکرد توصیفی و تحلیلی در نظر دارد به چالشهای بین روحانیون ورضاشاه و دلایل مخالفت این دو جناح بپردازد. تفاصيل المقالة