نگره‌ی قاعده نگاری انصاف با رویکرد به ادبیات فقه امامیه
الموضوعات :
آموزه های فقه و حقوق جزاء
عباسعلی سلطانی
1
1 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
تاريخ الإرسال : 03 الإثنين , رمضان, 1443
تاريخ التأكيد : 17 الأربعاء , شوال, 1443
تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443
الکلمات المفتاحية:
انصاف,
قاعده,
قاعده‌ی فقهی,
قاعده‌ی انصاف,
ملخص المقالة :
تأثیر شناسایی و به کارگیری قاعده های نوی فقهی، در توانمند سازی بیش از پیش فقه شیعه، در جریان استنباط و تحلیل احکام فقهی و به تبع آن، در گسترش و تعالی فقه شیعه و نیز افزایش توان و کارآمدی آن در حوزه ی پاسخگویی به نیازها و مسائل نوین جامعه، انکار ناپذیر است. انصاف و عدالت، یکی از مدخل های مهم در ابواب متعدد دانش فقه است که شمار چشمگیری از احکام فقهی، به آن، مشروط و یا معطوف است و امروزه، در ادبیات فقه، از منظرهای مختلف درونی و بیرونی به آن نگریسته می شود و با رویکردهای متفاوت، درباره ی آن، سخن می رود؛ از این رو، نوشتار حاضر می کوشد، با هدف شناسائی قاعده ی انصاف که البته، ادبیات فقه شیعه با آن، آشنایی دیرین دارد و در لا به لای اندیشه ها و نوشته های فقهی فقیهان شیعه، جاری و مسـتور است، مبانی اثبات پذیری نگره ی قاعده نگاری انصاف را بیان دارد و نمونه هایی از کاربرد آن را در ادبیات فقه شیعه، نمایان سازد.
المصادر:
_||_
ابن أثیر جزری، مبارک بن محمد، ( بیتا )، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، اسماعیلیان، قم، چاپ اول.
ابن فارس، احمد بن فارس، (1404 ق )، معجم مقاییس اللغة، عبد السلام محمد هارون، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول.
ابن منظور، محمد بن مکرم، ( 1414 ق )، لسان العرب، دار الفکر، بیروت، چاپ سوم.
جوهری، اسماعیل بن حمّاد، ( 1410 ق )، الصّحاح، دار العلم للملایین، بیروت، چاپ اول.
حر عاملی، محمد بن حسن، ( 1412 ق )، وسائل الشیعة، مؤسسة آل البیت (ع) لاحیاء الثراث، قم، اول.
حمیری، نشوان بن سعید، ( 1420 ق )، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، دار الفکر المعاصر، بیروت، چاپ اول.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، ( 1412 ق )، مفردات الفاظ القرآن، دار العلم ـ دار الشامیة، بیروت ـ دمشق، چاپ اول.
زبیدی، سید محمد مرتضی، ( 1414 ق )، تاج العروس من جواهر القاموس، دار الفکر، بیروت، چاپ اول.
شهید ثانی، زین الدین بن علی، ( 1420 ق )، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، اسماعیلیان، قم، چاپ چهارم.
شیخ صدوق، محمد بن علی، ( 1414 ق )، من لا یحضره الفقیه، علی اکبر الغفاری، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم.
شیخ طوسی، محمد بن حسن، ( 1401 ق )، تهذیب الاحکام، سید حسن موسوی خرسان، دار صعب ـ دار التعارف، بیروت، چاپ اول.
صاحب بن عبّاد، اسماعیل بن عبّاد، ( 1414 ق )، المحیط فی اللغة، عالم الکتاب، بیروت، چاپ اول.
طریحی، فخر الدین، ( 1416 ق )، مجمع البحرین، کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم.
فیومی، احمد بن محمد، ( 1928 م )، المصباح المنیر، المطبعة الامیریة، قاهره، چاپ هفتم.
کاتوزیان، ناصر، ( 1380 )، فلسفه حقوق، شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ دوم.
کلینی، محمد بن یعقوب، ( 1375 )، الکافی، علی اکبر غفاری، انتشارات اسلامیه، تهران، چاپ دوم.
گلباغی ماسوله، سید علی جبار، ( 1396 )، نظریهی داعی بر داعی در بوته تحلیل و نقد، جستارهای فقهی و اصولی، سال سوم، شماره 7.
گلباغی ماسوله، سید علی جبار، ( 1398 )، چیستی شناسی ضمان از منظر فقه شیعه، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال یازدهم، شماره 20.
گلباغی ماسوله، سید علی جبار، ( 1399 )، واکاوی تاریخی قالب شناسی ضمان، آموزههای فقه مدنی، دورهی دوازدهم، شماره 22.
مجلسی، محمد باقر، ( 1403 ق )، بحار الانوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم.
محقق حلی، جعفر بن حسن، ( 1403 ق )، شرایع الاسلام، مؤسسة الوفاء، بیروت، چاپ سوم.
مغنیه، محمد جواد، ( 1402 ق )، فقه الامام جعفر الصادق(ع)، دار الجواد، بیروت، چاپ چهارم.
موسوی بجنوردی، سید محمد حسن، ( 1419 ق )، القواعد الفقهیة، مهدی مهریزی، محمد حسین درایتی، انتشارات الهادی، قم، چاپ اول.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم، ( 1422 ق )، مبانی تکلمة المنهاج، مؤسسة إحیاء آثار خوئی، قم، چاپ اول.
نجفی، محمد حسن، ( 1404 ق )، جواهر الکلام، علی آخوندی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، هفتم.
