چند نکته در گویش شیرازی امروز

الموضوعات :

مهدی فاموری ¹

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

تاريخ الإرسال : 10 الثلاثاء , شوال, 1433 تاريخ التأكيد : 29 الخميس , جمادى الثانية, 1434 تاريخ الإصدار : 19 الجمعة , محرم, 1435

الکلمات المفتاحية: گویش شیرازی, گذشته نقلی, ضمیر متصل فاعلی, است,

ملخص المقالة :

با وجود زوال گویش قدیم شیرازی و جایگزینی آن به وسیله گویش دری از حدود سده های نه و ده هجری، هنوز برخی نشانه های آن در گویش شیرازی امروز مشاهده می شود. بدین ترتیب، اگرچه عمده تفاوت های گونه ی زبانی رایج در شیراز با گویش گفتاری معیار، در حوزه تمایزهای لهجه ای است؛ این گونه ی زبانی واجد برخی ساخت های نحوی و واژگان مخصوص به خود، یعنی واجد برخی خصائص گویشی نیز می باشد. در همین زمینه، در این گفتار، به بررسی چند ساخت نحوی گویش شیرازی امروز، یعنی گذشته ی نقلی، ضمیر متصل فاعلی و فعل است پرداخته شده است. گذشته ی نقلی در گویش شیرازی امروز، به دو شکل مختصر و کامل صرف می شود. تفاوت مهمی که بین صرف گذشته ی نقلی کامل در گویش معیار و گویش شیرازی دیده می شود، در نحوه ی استفاده از فعل معین و شکل صرف آن است. ضمیر متصل فاعلی در گویش شیرازی بر دو شکل ?eš و ?ešun است. فعل است نیز در سه شکل مختلف به کار می رود.

المصادر:

1. بهرامی، حسن، (در دست انتشار)، خیشَ­گا.


2. حافظ، شمس‌الدین محمد، (۱۳۸۶)، دیوان، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: گل‌آذین.


3. رضایی باغ‌بیدی، حسن، (۱۳۸۲)، «شیرازی باستان»، ویژه‌نامه‌ی فرهنگستان، ش۱، ص۳۲ تا۴۰.


4.  رحیمیان، جلال و همکاران، (۱۳۹۱)، توصیف گویش شیرازی، شیراز: دانشگاه شیراز.


5.  سپنتا، ساسان، (۱۳۷۷)، «بررسی مواردی از نظام آوایی چند گویش مرکزی ایران»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، ص۴۱تا۵۵.


6.  سعدی، مصلح‌الدین، (۱۳۸۰)، گلستان، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ققنوس.


7.  سلامی، عبدالنبی،(۱۳۸۳)، گنجینه‌ی گویش‌شناسی فارس، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.


8. سلامی، عبدالنبی، (۱۳۷۷)، مجموعه مقالات، به‌کوشش محمود طاووسی، شیراز: نوید.


9.  شیرازی، شاه‌داعی، (۱۳۵۳)، نوید دیدار در شرح کتاب کان ملاحت ومثنوی سه گفتار به زبان محلی شیرازی، شرح محمدجعفر واجد، شیراز: اداره‌ی کل فرهنگ و هنر فارس.


10.  فردوسی، ابوالقاسم، (۱۳۷۹)، شاهنامه، تصحیح مصطفی جیحونی، اصفهان: شاهنامه‌پژوهی.

۱۱. کلباسی، ایران، (۱۳۷۵)، «شناسه‌ی سوم‌شخصِ مفرد در مصادر فارسی»، فصلنامه‌ی فرهنگ، س۹، ش۱۷، ص۲۷تا۳۵.

۱۲. -------------- (۱۳۸۳)، «گذشته‌ی نقلی در لهجه‌ها و گویش‌های ایرانی»، مجله‌ی گویش‌شناسی، ش۲، ص۶۶تا۸۹.

۱۳. ------------- (۱۳۶۷)، «مقایسه‌ی نقش وندهای شخصی، در فارسی میانه، کردی و فارسی امروز»، فرهنگ، ش۲و۳، ص۴۲۷تا۴۴۰.

۱۴. کراچی، روح‌انگیز، (۱۳۹۱)، «توصیف فعل در فارسی فیروزآبادی»، ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، ش۳، ص۹۹تا۱۲۴.

۱۵. ماهیار نوابی، یحیی، (۱۳۴۴)، «لهجه‌ی شیرازی، تا قرن نهم هجری»، نشریه‌ی دانشگاه تبریز، ش۷۳، ص۷تا۹۰.