روایتی دیگر از داستان نوفل و مجنون (بر پایه نوفلنامه کردی گورانی از میرزا شفیع)

الموضوعات :

آرمان حسینی آب باریکی ¹ , سعید مهدی فر ²

1 - استادیار دانشگاه هرمزگان
2 - استادیار دانشگاه پیام نور مرکز شیراز

تاريخ الإرسال : 05 الأربعاء , محرم, 1436 تاريخ التأكيد : 26 الخميس , صفر, 1436 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , جمادى الأولى, 1436

الکلمات المفتاحية: نظامی, لیلی و مجنون, ادبیات کُردی, میرزاشفیع, نوفل و مجنون,

ملخص المقالة :

داستان لیلی و مجنون از داستان‌های عاشقانۀ پرآوازه‌ در ادب پارسی و عربی است. نخستین‌بار در ادب فارسی، حکیم نظامی گنجوی این داستان را به نظم درآورد. در مقام جواب‌گویی و تقلید از او، شاعران بسیاری این داستان را منظوم ساخته‌اند. در میان این روایات، منظومۀ نوفل‌نامه یا نوفل و مجنون سرودۀ میرزاشفیع کُلیایی، شاعر کُردزبانِ سدۀ دوازدهم و اوایل سدۀ سیزدهم هجری، روایتی تازه است که ناشناخته مانده است. اهمیت این روایت در آن است که شاعر کُردزبان توانسته است با قدرت شاعرانه و با به‌کارگیری عناصر داستان، به‌ویژه شخصیت‌پردازی بی‌نظیر، دست به آفرینش اثری دیگرگون بزند. در این مقاله، نگارندگان می‌کوشند ابتدا دربارۀ پیشینه‌ و نسخه‌های این روایت در ادبیّات کُردی اطلاعاتی به‌دست دهند. سپس، ضمن بیان احوال و آثار شاعر، روایت او را با روایت نظامی در بخش نوفل و مجنون مقایسه می‌کنند.

المصادر:

۱. اته، هرمان، 1351، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمۀ صادق رضازاده شفق، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

۲. امامی، نصراله و سیدآرمان حسینی آب‌باریکی، 1389، «گویش گورانی: گویش معیار ادبی در نزد اقوام کُرد»، در: مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی ادبیات کُردی (15 و 16اردیبهشت1389)، ج2، دانشگاه کُردستان: مرکز پژوهش‌های کُردستان‌شناسی، ص335تا347.

۳. بلو، جویس، 1383، «گورانی و زازا»، در: راهنمای زبان‌های ایرانی، ترجمۀ حسن رضایی باغ بیدی و دیگران، ج1، تهران: ققنوس، ص555تا562.

۴. پرنیان، موسی و سیدآرمان حسینی آب‌باریکی، 1392، «پژوهشی در وزن و قافیه در سروده‌های کُردی حوزۀ جنوبی(کرمانشاه)»، در: مجموعه مقالات هشتمین همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، 13تا15شهریور.

۵. حیرت سجادی، سیدعبدالحمید، 1375، شاعران کُرد پارسی‌گوی، تهران: احسان.

۶. خانلری، پرویز، 1361، زبان‌شناسی و زبان فارسی، چ۴، تهران: توس.

۷. خزنه‌دار، معروف، 1976، «الروایه الشعریه لیلی و مجنون فی الادب الکردی»، در:  کلیه‌الآداب جامعه بغداد، ش20، ص205تا220.

۸. ذوالفقاری، حسن، 1375، منظومه‌های عاشقانۀ ادب فارسی، چ۲، تهران: نیما.

۹. رشیدیاسمی، غلامرضا، بی‌تا، کُرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او، چ۳، تهران: ابن‌سینا.

۱۰. ستاری، جلال، 1366، حالات عشق مجنون، تهران: توس.

۱۱. سلطانی، محمّدعلی، 1384، حدیقۀ سلطانی؛ احوال و آثار شاعران برجستۀ کُرد و کُردی‌سرایان باختران از عهد تیموری تا عصر حاضر، ج1، تهران: سها.

۱۲. صفی‌زاده بوره‌که‌ئی، صدیق، 1361، فرهنگ ماد (کُردی به فارسی)، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی عطائی.

۱۳. گجری شاهو، امین، 1378، از بیستون تا دالاهو، تهران: مه.

۱۴. میرزاشفیع کلیایی، 1380، نوفل و مجنون، به‌اهتمام امین گُجری شاهو، تهران: مه.

۱۵. نظامی گنجوی، 1380، لیلی و مجنون، با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی و به‌کوشش سعید حمیدیان، چ۴، تهران: قطره.

۱۶. نیکو همت، احمد، 1352، «مثنوی‌های لیلی و مجنون»، در: وحید، ش۶، ص631تا639