بررسی صرف فعل در گویش قاینی

الموضوعات :

صدیقه سادات مقداری ¹ (استادیار زبان شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور)
خدیجه عاملی ² (دانش آموختۀ کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور)

تاريخ الإرسال : 04 الخميس , ذو القعدة, 1441 تاريخ التأكيد : 02 الأحد , رجب, 1442 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443

الکلمات المفتاحية: گویش قاینی, ساخت ارگتیو, فعل متعدی, فعل لازم, واژه بست های فاعلی, واژه بست های مفعولی,

ملخص المقالة :

در پژوهش حاضر با بررسی صرف افعال در زمان های سه گانه در گویش قاینی برآنیم تا وجود یا عدم وجود واژه بست های فاعلی و مفعولی کنایی در این گویش مشخص شود. ساخت ارگتیو از جمله ویژگی هایی است که هنوز در برخی از گویش های ایرانی (مانند کرمانجی، تالشی، تاتی، بلوچی و ...) باقی مانده است. در حالی که در برخی دیگر(مانند فارسی معاصر،کردی مرکزی و جنوبی، لری، مازندرانی،گیلکی و...) از بین رفته و جای خود را به انواع نظام های حالت دهی دیگر از جمله فاعلی- مفعولی داده است. گردآوری داده های زبانی این پژوهش، به صورت میدانی و کتابخانه ای، در شهرستان قاین صورت گرفته است. قاین از جمله شهرستان های خراسان جنوبی است و در حد فاصل 33 تا 34 درجه عرض شمالی و 38 تا 60 درجه طول شرقی واقع شده است. تحلیل داده های این پژوهش نشان داد که گویش قاینی که از گویش های ایرانی شرقی است، یک ویژگی را نشان می د هد که به نظر، نوعی ساخت شبه ارگتیو یا کنایی را از دورۀ میانه تاکنون حفظ نموده است.

المصادر:

1- آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد. ( 1382). زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن.  تهران: انتشارات معین.

2- دانش پژوه، فاطمه. (1385). «ساخت ارگتیو در زبان کردی». پایان ­نامۀ کارشناسی ارشد زبان ­شناسی همگانی، تهران:دانشگاه پیام نور.

3- راسخ مهند، محمد. (1388). «نگاهی به رده شناختی به پی بست های ضمیری در زبان تاتی». پژوهش ­های زبان­شناسی، 1 (1). 10-1.

4- زمردیان، رضا. (1385). واژه نامۀ گویش قاین. تهران: نشر آثار.

5- زمردیان، رضا. (1368). زبان­شناسی عملی بررسی گویش قاین. چاپ اول. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

6- سبزعلیپور، جهاندوست. (1392). «شکل های فروپاشی ساخت ارگتیو در زبان های تاتی، تالشی و گیلکی». پژوهش های زبان­شناسی تطبیقی، 3 (5)، 182 - 167.

7- علیزاده، علی و تقوی گلیان، محمد. (1391). «ساخت ارگتیو و فرو پاشی آن در  گویش کرمانجی خراسان». فصلنامۀ مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، 7 (1)، 76-59.

8- کشاورزی، سودابه و صیادکوه، اکبر و سیادت، عسکر. (1398). «ساختمان صرفی فعل در گویش پاپونی کوهمرۀ نودان». فصلنامۀ ادبیات و زبان­های محلی ایران زمین، 9 (2)، 104-85.

9- کلباسی، ایران (1367). «ارگتیو در گویش ­ها و زبان ­های ایرانی». مجله زبان­شناسی. 5 (2)، 87-70.

10- کلباسی، ایران. (1384). «وندهای گویشی و واژه سازی». مجموعه مقالات دومین هم اندیشی واژه گزینی و اصطلاح‌شناسی، تهران: فرهنگستان  زبان و ادب فارسی، 544-530.

  11- مقداری، صدیقه سادات و  مختاری، حسن و مختاری،اعظم. (1391). زعفرون به مثقال: مجموعه ضرب­المثل­ های قاینی. قاین: انتشارات اکبرزاده.

12- میردهقان، مهین ناز و نوریان، ژینیا. (1388). «نشان­داری حالت ارگتیو و مطابقه در  بند متعدی در گویش مرکزی زبان تالشی». اندیشه ­های ادبی، 1 (2)، 15-1.

13. ناصری، زهره و امامی، حسن. (1388). «بررسی برخی مختصات نحوی و آوایی گویش قاین». فصلنامۀ مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، 4 (1)، 35-5.

   14- Comrie, B. (1978). Ergativity. In W. Lehmann (ed.), Syntactic Typology. Sussex: The Harvester PRSs.

  15- Dabir-Moghaddam, M. (2012). Linguistic Typology: An Iranian Perspective. Journal of Universal Language. 13(1): 31-70.

16- Dixon, R. M. W . (1994). Ergativity. Cambridge: Cambridge University PRSs.

17- Gholami, S., & Göttingen. (2009). Ergativity in Bactrian. Orientalia Suecana. 58: 132–141.

18- Korn, A. (2009). Marking of arguments in Balochi ergative and mixed constructions. In Simin Karimi, VIda Samiian & Donald Stilo (eds.) Aspects of Iranian Linguistics. 249-276. Newcastle upon Tyne (UK): Cambridge Scholars Publishing.

19- Tallerman,. (2011) Understanding Syntax. 3 rd ed. London: Hodder Arnold.

20- Yarshater, E. (1996). The Taleshi of Asâlem.  StudiaIranica, Paris,Tome 25,fascicule 1,pp 83-113.