واکاوی مفاهیم صوفیانه در اشعار مولوی کُرد
الموضوعات :علی فتح الهی 1 , شمس السادات حسینی 2
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشگاه لرستان
الکلمات المفتاحية: تصوف, مولوی کرد, خاندان نقشبندی, شعر صوفیانه,
ملخص المقالة :
سید عبدالرحیم مولوی (1221-1300ه.ق) با تخلص شعری (مه عدوومی) شاعر برجسته و نامی کُرد زبان در سدۀ نوزدهم میلادی است. وی در میان متفکران کُرد دارای جایگاهی خاص بوده و به ویژه در علم کلام ید طولایی داشته است. مولوی، مرید طریقت نقشبندی بوده. او قصاید بسیاری را در مدح شیخ سراج الدین و شیخ بهاءالدین سروده است. بیشتر اشعار مولوی مملو از ارادت نسبت به پیر و مرشد و اخلاص در طریقت است. مولوی به زبان های کُردی، فارسی و عربی مسلط بوده و آثاری را درهر سه زبان به رشته تحریر در آورده است. بهترین اشعار وی، سروده های صوفیانۀ اوست. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی نشان می دهد که مولوی کُرد شاعری توانا و صوفی مسلک است. او همانند بسیاری از عارفان بر معرفت و عشق ورزی تأکید دارد. مسأله زهدورزی یا تعلّق نداشتن مولوی کُرد به مادیات و همچنین کاربرد مفاهیم عرفانی و مصطلاحات زمینی نزد مولوی، مبتنی بر اصولی فلسفی و عرفانی است.
- پیرهمیرد، (1935)، ئارهزوویهکی پهسهند، گهلاویژ، ژ3، بهغداد.
- توکلی، محمد رئوف، (1381)، تاریخ تصوف در کردستان، انتشارات توکلی، چاپ دوم، تهران.
- جاف، خهسرهو، ( 1989)، تاویک لهگهل ستایش و خهلسهکانی مهولهویدا، میهرهجانی مهولهوی، کتیبی ژماره(1)ی گوفاری (روشننبیری نوی)، گوماری عیراق وهزارهتی روشنبیری و راگهیاندن دهزگای روشنبیری بلاوکردنهوهی کوردی کتیبی زنجیره (241)، بغداد، 142-159.
- زهروان،(1394)، معرفی چاپ تازه دیوان مولوی، فصلنامه علمی کشکول، اسناد و نسخههای خطی مناطق کردنشین، سال اول، شماره یکم، مهاباد ص154- 158.
- سجادی، علاءالدین، (1971)، میژووی ئهدهبی کوردی، بهغداد، چاپی دووهم.
- سنهایی، سوران، (1370)، رسالهی عشق(لهمهولهوی ناسیدا)،ئینتشاراتی سهلاحهدینی ئهییووبی، چاپی یهکهم، ارومیه.
- عوسمان، رئووف، (1989)، شاعیریتیی مهولهوی، میهرهجانی مهولهوی، کتیبی ژماره(1)ی گوفاری (روشننبیری نوی)، گوماری عیراق وهزارهتی روشنبیری و راگهیاندن دهزگای روشنبیری بلاوکردنهوهی کوردی کتیبی زنجیره (241)، بغداد، 67-39.
- عهبدولکهریم، فاتیح، (1989)، مهولهوی و عهقیدهکانی، میهرهجانی مهولهوی، کتیبی ژماره(1)ی گوفاری (روشننبیری نوی)، گوماری عیراق وهزارهتی روشنبیری و راگهیاندن دهزگای روشنبیری بلاوکردنهوهی کوردی کتیبی زنجیره (241)، بغداد، 28-45.
- فروزانفر، بدیع الزمان، (1361) احادیث مثنوی، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ سوم.
- فیضی، ئهمین، (1920)، انجمن ادیان کورد، اسطنبول.
- قادر محمد، د.انور، (1390)، غزلیات شاعر بزرگ کُرد مولوی به گویش گورانی(هورامی)، ترجمه دکتر جمال احمدی، انتشارات آراس، چاپ اول، سنندج.
- گوهرین، صادق، (1388)شرح اصطلاحات تصوف، انتشارات قلم، چاپ اول، تهران.
- لهیلان، (1989)، مهولهوی و ههلسوکهوتی له دهوروبهردا، میهرهجانی مهولهوی، کتیبی ژماره(1)ی گوفاری (روشننبیری نوی)، گوماری عیراق وهزارهتی روشنبیری و راگهیاندن دهزگای روشنبیری بلاوکردنهوهی کوردی کتیبی زنجیره (241)، بغداد، 64-66.
- موحهممهد ههورامی، عوسمان، (1989)، یادکردنهوهی میری شاعیران مهولهوی، میهرهجانی مهولهوی، کتیبی ژماره(1)ی گوفاری (روشننبیری نوی)، گوماری عیراق وهزارهتی روشنبیری و راگهیاندن دهزگای روشنبیری بلاوکردنهوهی کوردی کتیبی زنجیره (241)، بغداد، 181-202.
- مهلا کهریم، محمدی، (1989)، گهشتیک به ژیان و شیعری مهولهویدا، میهرهجانی مهولهوی، کتیبی ژماره(1)ی گوفاری (روشننبیری نوی)، گوماری عیراق وهزارهتی روشنبیری و راگهیاندن دهزگایروشنبیری بلاوکردنهوهی کوردی کتیبی زنجیره (241)، بغداد 218-252.
- مهلاسالح، حه کیم، (1376)، مهولهوی (لیکولینهوه، پشکنین، شیعری بلاونکراوه)، ئینتشاراتی سهلاحهدینی ئهییووبی، چاپی یهکهم، ارومیه.
- مهولهوی، سید عبدالرحیمی، (1382)، دیوان،کوکردنهوه، لیکولینهوه، لیکدانهوه له سهر نووسینی مهلا عبدالکریمی مدرّس، انتشارات کردستان، چاپی دووههم، سنندج.
- نهقشبهندی، شیخ ئهمین، (1989)، صوفیگهری مهولهوی، میهرهجانی مهولهوی، کتیبی ژماره(1)ی گوفاری (روشننبیری نوی)، گوماری عیراق وهزارهتی روشنبیری و راگهیاندن دهزگای روشنبیری بلاوکردنهوهی کوردی کتیبی زنجیره (241)، بغداد، 10-27.
- ئهمین حهبیب، موحهممهد، (1989)، گهشتیک به ئاسوی خهیالی مهولهویدا، میهرهجانی مهولهوی، کتیبی ژماره(1)ی گوفاری (روشننبیری نوی)، گوماری عیراق وهزارهتی روشنبیری و راگهیاندن دهزگای روشنبیری بلاوکردنهوهی کوردی کتیبی زنجیره (241)، بغداد، 46-63.
_||_
