قهرمان و ضد قهرمان در حماسۀ «رستم‌نامۀ‌» الماس‌خان کَندوله‌ای کرمانشاهی

الموضوعات :

خلیل بیگ زاده ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه)
شهناز گراوندی ² (کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.)

تاريخ الإرسال : 10 الأحد , شوال, 1436 تاريخ التأكيد : 19 الأحد , محرم, 1437 تاريخ الإصدار : 09 الأحد , ربيع الأول, 1437

الکلمات المفتاحية: الماس‌خان کندوله‌ای, رستم‌نامه, شعر کردی, قهرمان و ضد قهرمان, تحلیل شخصیت,

ملخص المقالة :

الماس‌خان کَندوله‌ای کرمانشاهی از شاعران حماسه‌سرای بومی و محلی است که داستان‌های حماسی و غنایی فراوانی را به زبان کردی گورانی سروده‌است و یکی از این منظومه‌های حماسی، رستم‌نامه است که شرح نبردهای سپاه ایران به سپهسالاری رستم با سپاه دیوان به سرکردگی زنون جادو می‌باشد. این مقاله با هدف تبیین و تحلیل شخصیّتقهرمان و ضد قهرمان در حماسۀ رستم‌نامۀ‌ به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و نتایج آن نشان می‌دهد که قهرمانان و ضد قهرمانان در این منظومۀ حماسی اگر چه در نبردهای فیزیکی و تن به تن و نیز بهره‌گیری از ابزارهای نبرد و شیوه‌های جنگاوری شیوه‌ای تقریباً یکسان دارند و در نبردها با یکدیگر همبری می‌کنند؛ امّا هدفی دوگانه دارند، چنان که قهرمان با تکیه بر نیرویی اهورایی و آنسری برای احیای منش، دادگری، سخاوت، رادمردی و شهامت می‌جنگند که نیاز جامعۀ بشری در همۀ دوران‌هاست، امّا ضد قهرمان نمایندۀ اهریمنی، تاریکی، بدمنشی، فریب، دشمنی و ... است. هم‌چنین شاعر گاهی در شخصیّت قهرمان و یا ترسیم عملکرد او در نبرد و غیر آن، خواسته‌های خود را به نمایش می‌گذارد و گویی قهرمانان این داستان حماسی، وسیله‌ای و پوششی برای بیان دیدگاه‌های بشردوستانۀ الماس‌خان کندوله‌ای و یا نوع بشر است که این گونه افسانه‌ها و داستان‌های حماسی و آیینی از ذهن و زبانش تراویده‌است.

المصادر:

- آزادی، سکینه، (1388)، بهمن و فرامرز الماس‌خان کندوله‌ای، (پایان‌نامه)، ایلام: دانشگاه ایلام.

- داد، سیما، (1378)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم،تهران: مروارید.

- سلطانی، محمد علی، (1372)، جغرافیای تاریخی و مفصل کرمانشاهان، تهران: موفق.

- صالحی، ملامحی الدین، (1380)، سرود بادیه، سنندج: کردستان.

- غفوری، فاطمه، (1388)، شاهنامه از دیدگاه داستان‌شناسی، قم: انتشارات استاد مطهری.

- گجری، امین، (1373)، تدوین شیرین و فرهاد الماس‌خان کندوله‌ای، قم: سینا.

- گراوندی، شهناز، (1389)، رستم‌نامۀ الماس‌خان کندوله‌ای، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

- میرصادقی، جمال، (1376)، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: سخن.

- ووگلر، کریستوفر، (1387)، سفر نویسنده، ترجمۀ محمد گذرآبادی، تهران: انتشارات مینوی خرد.

- یاحقی، محمدجعفر، (1386)، فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.

- یزدان‌پناه، مجید، (1384)، تدوین رستم و زنون الماس‌خان کندوله‌ای، کرمانشاه: چشمۀ هنر و دانش.