گردآوری و بررسی واژگان و اصطلاحات کم‌کاربرد دامداری در گویش لری دهستان دشت‌روم

الموضوعات :

سودابه کشاورزی ¹ , اکبر صیادکوه ² , شهرام باهنر ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

تاريخ الإرسال : 06 السبت , ذو القعدة, 1438 تاريخ التأكيد : 15 السبت , جمادى الثانية, 1439 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: گویش لری, کهگیلویه و بویراحمد, لغات و اصطلاحات دامداری, دشت روم,

ملخص المقالة :

دشت روم یکی از دهستان های شهرستان یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد است. گونۀ زبانی این دهستان-گویش لری- به دلایل متعدد، از جمله ارتباط اندک مردم آن با گویشوران فارسی معیار، تا حدودی دست نخورده باقی مانده است. این منطقه به دلیل آب و هوای مناسب، در گذشته محل ییلاق عشایر دامدار بوده است، به همین سبب کاربرد واژه ها و اصطلاحات دامداری در این منطقه بسامد بالایی دارد. ولی در پی اجرای برنامۀ اسکان عشایر در دورۀ رضا شاه و کاهش دامداری متحرک، دشت روم اکنون به کمربندی از باغ های سیب و هلو تبدیل شده است و بیم آن می رود که واژگان و اصطلاحات دامداری به مرور زمان فراموش شود. با توجّه به این که مطالعه دربارۀ واژگان، اصطلاحات و تعابیر این گونۀ زبانی افزون بر فواید مردم شناسانه و زبان شناسانۀ آن ممکن است در حل برخی از مشکلات زبانی و معنایی متون کهن فارسی مفید و مؤثر باشد؛ در این جستار تلاش شده است که مهم ترین واژگان و اصطلاحات دامداری این روستا-که طی پژوهشی میدانی گردآوری شده و با منابع کتابخانه ای تکمیل گردیده است- به صورت موضوعی تدوین شود و افزون بر آن تا جای ممکن نیز ریشه یابی گردند. در مجموع، 150 واژه و اصطلاح به دست آمده که برخی از آن‌ها بر پیوند مستقیم تر این گویش با زبان پارسی باستان و اساطیر کهن ایرانی دلالت دارد.

المصادر:

منابع

1.کتاب­ ها

- اشمیت، رودیگر،(1382)، راهنمای زبان­ های ایرانی، ترجمه­ آرمان بختیاری و دیگران، تهران: ققنوس.

- امان­ اللهی بهاروند، اسکندر،(1370)، کوچ­ نشینی در ایران: پژوهشی دربارۀ عشایر و ایلات، چاپ هفتم، تهران: آگه.

- برایدوود، رابرت،(1363)، انسان­ های پیش از تاریخ، ترجمۀ اسماعیل مینوفر، نشر جبران.

- برونوفسکی، ژ،(1367)، عروج انسان، ترجمۀ سیاوش سرمشق، انتشارات کاوش.

- حسن­دوست، محمّد،(1393)، فرهنگ ریشه­شناسی زبان فارسی، تهران: نشر آثار.

- زمردیان، رضا،(1379)، راهنمای گردآوری و توصیف گویش­ها، مشهد: دانشگاه فردوسی.

- سلیمی، رضا و اسدی، حامد،(1388)، آشنایی با دامپروری ایران، چاپ اوّل، تهران: دانش‌پرور.

- غفاری، یعقوب،(1374)، شناسنامه ایلات و عشایر کهگیلویه و بویراحمد، تهران: چاپ اوّل، تهران: نشر روایت.

- فره­وشی، بهرام،(1352)، فرهنگ فارسی به پهلوی، تهران: سلسلۀ انتشارات انجمن آثار ملّی.

- لمعه، منوچهر،(1353)، فرهنگ عامیانۀ عشایر بویراحمدی و کهگیلویه، تهران: اشرفی.

- مجیدی­ کرایی، نورمحمد،(1381)، مردم و سرزمین ­های استان کهگیلویه و بویراحمد، چاپ اوّل، تهران: بازتاب اندیشه.

- مکنزی، دیوید نیل،(1379)، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- هینلز، جان،(1386)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، چاپ یازدهم، تهران: چشمه.

2.مجلات

- اله­ دادی دستجردی، زهره و دولت­ آبادی، مرتضی،(1395)،اصطلاحات دامداری در شهرستان سبزوار(روستای دولت­ آباد)، فصلنامۀ ادبیّات و زبان­های محلی ایران زمین، ش دوازدهم، صص1- 21.

- حاجیانی، فرّح و جبّاره، عظیم(1392)، واژه­ ها و اصطلاحات ویژۀ دامداری در گویش کوهمرۀ نودان، جروق و سرخی فارس، زبان­ها و گویش ­های ایرانی، ش سوم، 183- 199.

- رستگار فسایی، منصور،(1381)، پیکرگردانی در اساطیر، مطالعات ایرانی، ش دوم، صص 95-116.