بررسی نقش و جایگاه جنس مؤنث در ضرب‌المثل‌های مرودشت

الموضوعات :

میثم زارع ¹

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

تاريخ الإرسال : 07 الإثنين , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 29 الأربعاء , رمضان, 1439 تاريخ الإصدار : 17 الأربعاء , رمضان, 1440

الکلمات المفتاحية: ضرب المثل, زن, ادب عامه, مردسالاری, نقش مثبت, نقش منفی,

ملخص المقالة :

یکی از موارد ادب عامه، ضرب المثل ها هستند، ضرب المثل ها ریشه در باورها و اعتقادات هر ملت و یا حتی هر منطقه دارند و در واقع منعکس‌کنندۀ فرهنگ هر جامعه ای هستند. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل نقش زنان و جنس مؤنث در ضرب المثل های مرودشت با رویکرد فمنیست لیبرالیست است. داده های این پژوهش، از طریق پژوهش میدانی و حضور در میدان مورد بررسی و مصاحبه با گویشورانی که سنّشان از چهل سال بیشتر بوده ، گردآوری شده است. داده‌ها پس از گردآوری، در چند دسته تقسیم بندی و بررسی شده اند. زنان در بیشتر این ضرب المثل ها نقش منفی دارند و به آنان به دید منفی نگریسته می شود تا جایی که وقتی از بی تعقلّی و ریاکاری سخن به میان می‌آید، از جنس زن سخن گفته می شود حتی اگر مورد خطاب، یک مرد باشد. هنگامی به زن با دید مثبت نگریسته می شود که زن در خانه بماند و نقش مادریش را ایفا کند یا قناعت کرده و از سرمایۀ مرد محافظت کند. همۀ این ها نشان از یک نظام مردسالار در جامعۀ مرودشت دارد که این مردسالاری برای زنان نیز مورد پذیرش قرار گرفته و برای آنان نهادینه شده است.

المصادر:

کتاب­ها

- استریناتی،دومنیک، (1380)، مقدمه ­ای بر نظریه­ های فرهنگ عامه، ترجمۀ ثریا پاک ­نظر،تهران:گام­نو

- بهمنیار، محمد، (1369)، داستان­نامه بهمنیاری، به کوشش فریدون بهمنیار، تهران: انتشارات دانشگاه تهران

- پاک­نیا، محبوبه و مردی­ها، مرتضی، (1388)، سیطرۀ جنس، چاپ اول، تهران: نشر نی

- تانگ، رزمری، (1387)، درآمدی جامع بر نظریه­ های فمنیستی، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، چاپ اول، تهران: نشر نی

- تمیم­داری، احمد، (1390)، فرهنگ عامه، چاپ اول، تهران: مهکامه

- حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران، (1369)، تهران: امیر کبیر و دفتر پژوهش­های فرهنگی وابسته به مراکز فرهنگی و سینمایی

- دهخدا، علی اکبر، (1361)، امثال و حکم، تهران: امیرکبیر

- ذوالفقاری، حسن، (1394)، زبان و ادبیات عامۀ ایران، تهران: سمت

- رجب­زاده، هاشم، (1372)، برخی از مَثل­ها و تعبیرات فارسی، چاپ اول، مشهد: آستان قدس رضوی

 - عمادی، نظام، (1385)، گویش مرودشت، چاپ اول، شیراز: ایلاف

- قطب، محمد، (بی­تا)، جامعه­ شناسی تاریخی زن، مترجم محمدعلی عابدینی، انتشارات البرز

- محجوب، محمد جعفر، (1387)، ادبیات عامیانۀ ایران ، به کوشش حسن ذوالفقاری، چاپ چهارم، تهران: نشر چشمه

- مشیرزاده، حمیرا، (1380)، مقدمه ­ای بر مطالعات زنان، تهران: وزارت علوم

- معین، محمد، (1378)، فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر

- میشل، اندره، (1373)، پیکار با تبعیض جنسی، ترجمۀ محمد جعفر پوینده، تهران: نشر چشمه

- میهن­دوست، محسن، (1380)، پژوهش عمومی فرهنگ عامه، تهران: توس

  - ندیم، مصطفی، (1388)، برخی از کارکردهای اجتماعی ضرب­المثل­ های شیرازی، شیراز: نشر ملک سلیمان

  - همایونی، صادق،(2536)، یازده مقاله در زمینه فرهنگ عامه ، شیراز: انتشارت کل اداره فرهنگ و هنر فارس.

پایان ­نامه ­ها                                  

- پارسا، سید احمد، (1382)، بررسی، توصیف، تفسیر و تحلیل علمی و ادبی امثال و حکم پارسی،  رساله  دکترا، به راهنمایی لطف ­الله یارمحمدی و غلامرضا افراسیابی، دانشگاه شیراز .

مجلات

- جعفرپور، میلاد، (1389)، «سبک­ های ازدواج در سمک عیار»، مجله نقد ادبی، ش 12-11، صص 143-170.

- ساروخانی، باقر، (1386)، «فولکلور شناسی از روش تا معنی» فرهنگ مردم ایران، ش 10، صص 9-16.