مدل‌سازی اقتصادی مدیریت منابع آب کشاورزی استان تهران با تأکید بر نقش بازار ‌آب

الموضوعات :

ابوالفضل محمودی ¹ ( استادیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور )
ابوذر پرهیزکاری ² ( دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور تهران )

تاريخ الإرسال : 10 الأحد , ربيع الثاني, 1438 تاريخ التأكيد : 10 الأحد , ربيع الثاني, 1438 تاريخ الإصدار : 21 السبت , محرم, 1438

الکلمات المفتاحية: Q13, طبقه‌بندی JEL: C61 O13, Q21, واژگان کلیدی: مدل‌سازی اقتصادی, بازار آب, مدیریت منابع آب, عرضه و تقاضای آب,

ملخص المقالة :

در این مقاله اثرات تشکیل بازارهای آب محلی و منطقه‌ای در استان تهران مورد بررسی قرارگرفت و پتانسیل انتقال آب تحت شرایط کم‌آبی در سطح این استان ارزیابی شد. بدین منظور از یک سیستم مدل‌سازی اقتصادی مشتمل بر مدل برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP) و توابع تولید منطقه‌ای محصولات کشاورزی (SWAP) استفاده شد. نتایج نشان داد که با برقراری بازارهای آب محلی و منطقه‌ای در سطح استان تهران، افزون بر ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب آبیاری و متعادل شدن داد و ستد آب بین مناطق مورد مطالعه، مجموع اراضی آبی 41/7 درصد و مجموع سود ناخالص کشاورزان 27/9 درصد افزایش می‌یابد. در پایان با توجه به نقش حمایتی و سازنده بازارهای آب محلی و منطقه‌ای، مهیا کردن زمینه لازم برای برقراری و استفاده بهینه از این نوع مکانیسم‌ها در سطح استان تهران و سایر مناطقی از کشور که دارای منابع آبی مشترک هستند، پیشنهاد می‌شود.

المصادر:

-      بهلول­وند، عباس، صدر، کاظم، هاشمی، ابوالقاسم (1393). بررسی نقش بازارهای­آب کشاورزی در قیمت‌گذاری و تخصیص منابع­آب (مطالعه موردی: بازار آب مجن). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 45(4): 773-761.

-      پرهیزکاری، ابوذر (1392). تعیین ارزش اقتصادی آب آبیاری و پاسخ کشاورزان به سیاست­های قیمتی و غیرقیمتی در استان­قزوین. پایان­نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زابل، دانشکده کشاورزی.

-      پرهیزکاری، ابوذر، صبوحی، محمود، ضیائی، سامان (1392). شبیه­سازی بازار آب و تحلیل اثرات سیاست اشتراک‌گذاری آب آبیاری بر الگوی کشت تحت شرایط کم­آبی. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، 27(3): 242-252.

-      پرهیزکاری، ابوذر، تقی­زاده رنجبری، حسین، محمودی، ابوالفضل (1394). ارزیابی خسارت­های اقتصادی انتقال بین حوضه‌ای آب بر الگوی کشت و وضعیت درآمدی کشاورزان در حوضه مبدأ (مطالعه موردی: منطقه الموت). مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، 29(3): 333-319.

-      شرکت سهامی آب منطقه­ای استان تهران (1393). دفتر مطالعات پایه منابع آب.

-      کرامت­زاده، علی، چیذری، امیر، شرزه­ای، غلامرضا (1390). نقش بازار آب در تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی با رهیافت برنامه‌ریزی­ ریاضی ­مثبت (مطالعه موردی: اراضی پایین­دست سد شیرین دره بجنورد). نشریه تحقیقات و توسعه کشاورزی ایران، 2-42(1): 29-44.

-      نیکوئی، علیرضا، نجفی، بهاء­الدین (1390). آثار رفاهی برقراری بازار آب کشاورزی در ایران، مطالعه موردی: شبکه‌های آبیاری اصفهان. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 19(76): 47-35.

-      یوسفی، علی، حسن­زاده، محمد، کرامت­زاده، علی (1393). بررسی آثار رفاهی تخصیص بازاری منابع آب در اقتصاد ایران. مجله تحقیقات منابع آب ایران، 10(1): 25-15.

-        Easter, K.W. & Hearne, R. (1995). Water Markets and Decentralized Water resources Management International Problems and Opportunities, Water Resources Bulletin, 31(1): 9-20.

-        Gomez-Limon, J.A. & Martinez, Y. (2006). Multi-criteria modeling of irrigation water market at basin level: A Spanish case study, European journal of operational research, 173(1): 313-336.

-        He, L., Tyner, W.E., Doukkali, R. & Siam, G. (2006). Policy options to improve water allocation efficiency: analysis on Egypt and Morocco. Water International, 31: 320-337.

-        Howitt, R.E. (2005). PMP based production models- development and integration. The Future of Rural Europe in the Global Agricultural Food System, No: 23-21.

-        Howitt, R.E., Medellin-Azuara, J. & MacEwan, D. (2009). Estimating the economic impacts of agricultural yield related changes for California. Final Paper, a Paper from California Climate Change Center, No: 29.

-        Howitt, R. E., Medellin-Azuara, J., MacEwan, D. & Lund, R. (2012). Calibrating disaggregate economic models of agricultural production and water management, Science of the Environmental Modeling and Software, 38: 244-258.

-        Howitt, R.E., MacEwan, D., Medellin-Azuara, J., Lund, R. & Sumner, D. (2015). Economic analysis of the 2015 drought for California agriculture. UC Davis Center for Watershed Sciences, ERA Economics, UC Agricultural Issues Center, University of California, Pp: 1-31.

-        Louw, D. & Van Schalkwyk, H. (2002). Efficiency of water allocation in South Africa: water markets as an alternative. Paper presented at the conference irrigation water policies: micro and macro considerations, Agadir, Morocco, June 15-17.

-        Medellan-Azuara, J., Harou, J.J. & Howitt, R.E. (2010). Estimating economic value of agricultural water under changing conditions and the effects of spatial aggregation, Environmental Modeling and Software, 408(3): 5639- 5648.

-        Medellan-Azuara, J., Harou, J.J. & Howitt, R.E. (2011). Predicting farmer responses to water pricing, rationing and subsidies assuming profit maximizing investment in irrigation technology. Science of the Agricultural Water Management, 108(1): 73-82.

-        Wichelns, D. (1999). An economic model of water logging and salinization in arid regions, Ecological Economics, 30(2): 475-491.

-        Zaman, A.M., Malano, H.M. & Avidson, B.D. (2009). An integrated water trading–allocation model, applied to a water market in Australia, Agricultural Water Management, 96: 149-159.