رابطه فناوری اطلاعات و ارتباطات، بخش‌های صادراتی و غیرصادراتی و رشد اقتصادی در ایران: تعمیم مدل فدر

الموضوعات :

صابر معتقد ¹ , همایون رنجبر ² , سعید دایی کریم زاده ³

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان
2 - استادیار گروه اقتصاد واحد خوراسگان
3 - استادیار گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

تاريخ الإرسال : 09 الثلاثاء , رجب, 1436 تاريخ التأكيد : 09 الثلاثاء , رجب, 1436 تاريخ الإصدار : 12 الأربعاء , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: رشد اقتصادی, صادرات, فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا), بخش غیر‌صادراتی,

ملخص المقالة :

صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) به صورت مستقیم نقشی مهم در تولید ناخالص داخلی و افزایش نرخ رشد اقتصادی دارد و به طور غیر‌مستقیم باعث افزایش کارآیی و بهره‌وری تولیدات بخش‌های صادراتی و غیرصادراتی و افزایش نرخ رشد اقتصادی می‌شود. در این پژوهش با گسترش مدل فدر (1982)، مدلی جهت بررسی ارتباط فاوا، صادرات و بخش غیرصادراتی و رشد اقتصادی ارایه شده است. مدل اقتصاد‌سنجی به روش خود‌توضیحی با وقفه‌های توزیعی (ARDL) برای بازه زمانی 1357 تا 1389 در ایران برآورد شده است. نتایج نشان می‌دهد که فاوا و صادرات اثر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی در ایران داشته‌اند و نیز اثرات ‌خارجی مثبت و معنا‌داری بر صادرات و بخش غیر‌صادراتی و هم‌چنین صادرات اثرات خارجی مثبت و معناداری بر بخش غیرصادراتی داشته است.

المصادر:

منابع

-      طیبی، کمیل (1386). اثر اینترنت بر توسعه بخش صادراتی در ایران. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی،6     (53(پیاپی 3)): 47-34.

-      حسن زاده، علی رضا، الهی، شعبان (1387). بررسی نقش بانکداری الکترونیکی در تسهیل صادرات، فصلنامهپژوهشنامهبازرگانی، 4(47)6)): 265-235.

-      کمیجانی، اکبر و محمود زاده، محمود (1385). نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی ایران رهیافت حسابداری رشد. پژوهشنامه اقتصادی، 8 (29 (پیاپی 4)): 107-75.

-      عابدی، حسن، اسد نژاد، مهدی و یزدانی، حمید رضا (1390). بررسی استفاده از فناوری اطلاعات بر عملکرد عملیاتی و عملکرد مدیریت منابع­انسانی، مجله مدیریت فناوردی اطلاعات، 8(9 (پیاپی 2)): 88-69.

-      محمود زاده، محمود (1388). اثر زیرساخت و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد ­اقتصادی. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، 3 (10 و 11 (پیاپی 3)): 21-1.

-      نقدی، یزدان، کاغذیان، سهیلا، محسنی فخر، نیکی، پرهیزی گشتی، هادی (1392). اثرات گسترش فناوری نانو­تکنولوژی بر رشد ­اقتصادی در کشورهای منتخب، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 7 (1 (پیاپی 21)): 99-85.

-      هژبر­کیانی، کامبیز، نعمتی، صدیقه (1392). اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغال در صنایع کارخانه­ای استان تهران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 7 (1 (پیاپی 21)): 50-39.

-        Barro, R. (1991). Economic growth in a cross-section of countries. Quarterly Journal of Economics. 106(12): 407-444.

-        Cairncross, F. (1997). The death of distance. How the communications revolutionwill change our lives. Economics Letters, 80(2): 391-397.

-        Chenery, H., & Strout, A. (1966). Foreign assistance and economic development. American Economic Review. 56(30): 679 – 733.

-        Choi, C. (2010).  The effect of the Internet on service trade. Economics Letters, 109(32): 102- 104.

-        Clarke, G. (2003). Has the internet increased trade? Developed and developing country evidence. Economic Inquiry. 44(3): 465-484.

-        Farhadi, M., & Fooladi, M. (2011). The impact of information and communication technology use on economic growth. International Conference on Humanities, Society and Culture. 13 (4): 47-63.

-        Feder, G. (1982). On exports and economic growth. Journal of Development Economics, 12(3): 59- 73.

-        Grossman, G., & Helpman, E. (1990). Comparative advantage and long run growth. American Economic Review. 80(5): 129-148.

-        Hall, S. (1996). Information technology and productivity: Where are we now and where are we going? Federal Reserve Bank of Atlanta, Economic Review. 38(8): 15-44.

-        Helpman, E., & Krugman, P. (1985). Market structure and foreign trade, Cambridge, MA: MIT Press.

-        Helleiner, G. (1986). Outward orientation, import instability and African economic growth: an empirical investigation. In Theory and reality in development. 43(9): 139-153.

-        Jorgenson, D., & Stiroh, V. (1995). Computer and growth. Economics of Innovation and New Technology. 32(3): 295-316.

-        Lucas, R. (1988). On the mechanisms of economic development. J. Monet. Econ. 22(4), 3-42.

-        Liu, L., & Nath, K. (2012). Information and communications technology (ICT) and trade in emerging market economies. Journal of Economics and International Business, 12(8):145-164.

-        Matto, D., & Neagu, J. (2005). Information technology impact on market orientation in e-Business. Journal of Business Research, (62), 883-890.

-        Pesaran, H. Shin, Y., & Smith, R. (1996). Testing the existence of a long-run relationship. The Journal of International Trade and Economic Development, 62(4): 134-157.

-        Porter, M. (2000). Building the microeconomic foundations of prosperity: Findings from the business competitiveness index. American Economic Review, 91(3): 67-88.

-        Pohjola, M. (2002). New economy in growth and development. United NationUnivercity Press.

-        Ram, R. (1987). Exports and economic growth: Some additional evidence. Economic Development and Cultural Change, 33(4): 214-425.

-        Rana, V. (2012). An innovative use of information & communication technology (ICT) in trade facilitation in India. International Journal of Information Technology, 13(2):34-57.

-        Romer, P. (1986). Increasing returns and long-run growth. Journal of Political Economy, 94(5): 1002–1037.

-        Sahoo, D. (2012). Role of ICT in economic growth and regional inequality in India. Economic and Political Weekly, 43(29): 3747-3767.

-        Sachs, M., & Arthor, B. (1993). Electronic customs innovation: An improvement of governmental infrastructures. Government Information Quarterly, 26(2):24-46.

-        Schmidt, J., & Berg, H. (1994). Foreign trade and economic growth: Time series evidence from Latin America. The Journal of International Trade and Economic Development, 84(18): 249-268.

-        Solow, R. (1956). A Contribution to the theory of economic growth. Quarterly Journal of Economics, 70(4): 65-94.

-        Tylor, W. (1981). Growth and export expansion in developing countries: Some empirical evidence. Journal of Development Economics, 25(9):121-130.

 

 

پیوست

پوجولا (2002) فاوا را در الگوی رشد­اقتصادی به شکل زیر نشان داد:

(1)

در معادله (1)،  تولید­کل اقتصاد،  تولید فاوا و  تولید سایر بخش­های اقتصاد می­باشد. از طرفی، اگر با پیروی از فدر(1982)، فرض شود که  شامل دو بخش صادراتی و غیر­صادراتی باشد، می­توان نوشت:

(2)

با جایگذاری معادله (2) در معادله (1) خواهیم داشت:

(3)

که  تولید بخش غیر­صادراتی،  تولید صادراتی،  تولید بخش غیر­صادراتی و  تولید صادراتی و  تولید فاوا است. می توان برای هر یک از اجزاء معادله (3) یک تابع تولید نوشت، به گونه­ای که:

(4)

 سرمایه و نیروی­کار صادرات،  سرمایه و  نیروی­کار فاوا و  و  نیروی­کار و سرمایه در بخش غیر­صادراتی است. فرض می­شود تفاوت بهره­وری صادرات و بخش غیر­صادراتی برابر  باشد:

(5)

و اگر تفاوت بهره­وری فاوا و بخش غیر­صادراتی برابر  باشد:

(6)

با جایگزینی  برای  ،  در دیفرانسیل کامل تابع تولید کل داریم:

(7)

با این فرض که بهره­وری سرمایه در بخش­های مختلف در شرایط تعادل برابرند، خواهیم داشت:

(8)
(9)

با جایگذاری (8) و (9) در رابطه (8)، فرض  و  و تقسیم عبارت بر  داریم:

(10)

برای استخراج اثر­خارجی فاوا بر بخش­های صادراتی و غیر­صادراتی داریم:

(11)

همچنین برای استخراج  اثر­خارجی بخش صادارتی بر بخش غیر­صادراتی می توان نوشت:

(12)

با ضرب عبارات (11) و (12) در  و با جایگذاری مقادیر بدست­آمده برای  و  در معادله (10) مدل رشد­اقتصادی (معادله (13)) مورد استفاده در این پژوهش بدست می­آید:

(13)