تشکیلات دیوانی و سازمان اداری دولت خوارزمشاهیان
الموضوعات : فصلنامه تاریخ
1 -
الکلمات المفتاحية: اشراف, خوارزمشاهیان, قضا, عرض, واژگان کلیدی خوارزم, دیوان وزارت, انشاء, استیفا, اوقاف,
ملخص المقالة :
چکیده استقرار خوارزمشاهیان ترک نژاد در خوارزم و شرق عالم اسلامی، می رساند که این سلسله به کمک کارمندان بومی یعنی کارکنان و دیوانسالاری ایرانی، خود را با رسوم حکومتی، تشکیلات دیوانی و نظام اداری هماهنگ ساختند. از آن جا که این حکومت، برای پیشبرد اهداف خود، نیازمند تشکیلات دیوانی کارآمدی بود، سلاطین خوارزمیه به ویژه اتسز و تگش علاوه بر حفظ دستگاه دیوان سالاری که مأخوذ از سازمان اداری سامانیان بود، اقدام به تأسیس نهادهای جدید و تغییراتی در عرصه مزبور کردند. سازمان حکومتی خوارزمشاهیان، بر دو رکن استوار بود: درگاه و دیوان . درگاه همان تشکیلات دربار سلاطین خوارزمی که مناصب وکیل در، طشت دار، حاجب و ... از اجزاء آن بود. دیوان که دستگاه اداری خوارزمشاهیان را تشکیل می داد و وزیر در رأس آن به عنوان حلقه اتصال سلطان و دیگر دیوان ها، هم چون انشاء، استیفا، اشراف، عرض و ... انجام وظیفه می کرد. در این نوشتار، برآنیم تا نظام دیوانی و تشکیلات اداری دولت خوارزمی را مورد بررسی قرار دهیم. واژگان کلیدی : خوارزم، خوارزمشاهیان، دیوان وزارت، انشاء، استیفا ، اشراف ، عرض، قضا، اوقاف.
