بررسی ویژگی‌های کیفی سرجامة مردانه در عصر قاجار از منظر اسناد مکتوب و مصور
الموضوعات : فصلنامه تاریخ
آمنه مافی تبار
1
,
سید عبدالمجید شریف زاده
2
1 - استادیار، عضو هیأت علمی گروه طراحی پارچه و لباس، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
2 - استادیار، عضو هیأت علمی بازنشستة
پژوهشکده هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: قاجار, سرجامة مردانه, عمامه, کلاه, تاج‌کلاه,
ملخص المقالة :
تحولات پوشاک مردانة عصر قاجار کمتر محل بررسی بوده است بنابراین مقالة حاضر می‌کوشد سیر تطور سرجامة مردانه را در دورة قاجار به چالش بگیرد و به این پرسش پاسخ دهد: ویژگی‌های کیفی انواع پرکاربرد پوشش سر مردان در عهد قاجار چگونه تحلیل و طبقه‌بندی می‌شود؟ پژوهش تاریخی حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی و بر پایة داده‌های کتابخانه‌ای است و نتیجة آن نشان می‌دهد: تاج‌کلاه به‌عنوان گرانبهاترین نوع سرجامه، خاص شاه و شاهزادگان، آن هم در موقعیت‌های ویژه بود. شب‌کلاه را مردم عادی به هنگام خواب یا در زیر کلاه به سر می‌گذاشتند. دستار یا عمامه که امروز مخصوص علمای دینی شیعه است در ابتدای این دوره بین مردان عمومیت داشت و توسط اهل علم و بازاریان با رنگ‌های متفاوت از روحانیون مذهبی کاربرد پیدا می‌کرد. کلاه نمدی خاص کارگران بود. درمقابل شال‌وکلاه برای رجال دربار تلقی می‌شد که در اواسط عصر فتحعلی‌شاه به تدریج جای خود را به کلاه قجری داد، به‌طوریکه مقارن با حکومت فتحعلی‌شاه، محمدشاه و ناصرالدین‌شاه، شال‌وکلاه و کلاه قجری به موازات یکدیگر استفاده می‌شد. در این تداوم، کلاه قجری با کاهش ارتفاع، شکل امروزی‌تری پیدا کرد و در دورة مظفری تقریباً به تمام جایگزین دیگر انواع شد و تا پایان این عصر ماندگاری یافت.
