مطالعه و بررسی تاثیرات اعطای اقطاعات در دوره سلجوقی با نگاهی ویژه به اقطاعات نظامی
الموضوعات : فصلنامه تاریخ
نصرت اله طاهرخانی
1
,
کوروش فتحی
2
,
بشری دلریش
3
,
علی ذاکری
4
1 - دانشجوی دکتری تاریخ تمدن و ملل اسلامی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران
2 - گروه تاریخ،دانشگاه فرهنگیان حکیم ابوالقاسم فردوسی،کرج فردیس،ایران
3 - استادیار،گروه تاریخ، واحد تاکستان،دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان ایران
4 - استادیار گروه تاریخ ، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
الکلمات المفتاحية: سلجوقیان, اقطاع, ملک شاه,
ملخص المقالة :
در دوره سلجوقیان اقسام اقطاع عشیرتی، اقطاع دیوانی، اقطاع نظامی، اقطاع دیوانیان و درباریان و اقطاع شخصی وجود داشته است .در اقطاع غیرنظامی، گرچه مقطعان می‌توانستند به قدرت اقتصادی بسیاری دست یابند، اما به دلایل عدیده ازجمله محدویت کمی زمین واگذاری، عدم سکونت دائمی در اقطاع، عدم توانایی تولید ساختارهای مشابه و موازی با حکومت مرکزی، نمی توانستند به تقابل مستقیم با حکومت بپردازند، اما اعطای اقطاع نظامی هرچند در ابتدای این دوره و دوران سلاطینی چون آلب ارسلان و ملکشاه موجب موفقیت سلجوقیان و نگهداشتن امرا و وفاداری آن ها به حکومت مرکزی شد اما به تدریج موجب قدرت گیری اقتصادی و سیاسی امیران مقطع و پس از آن تمایل به افزایش و توسعه قدرت سیاسی در آنان گشت و ضعف نظامی و سیاسی حکومت مرکزی را باعث‌شد. امیران مقطع تا بدانجا پیش رفتند که شروع به سرکشی و تمرد نسبت به مقام سلطنت شدند. در جنگ‌های جانشینی بین ملک‌های سلجوقی، در ظاهر از قدرت نظامی خود در حمایت از ملک‌های مدعی سلطنت برمی آمدند اما در نهان در جهت تسلط بر ساختار سلطنت و هدایت و رهبری امور مربوط به سلطنت نه تنها ملک‌های دلخواه را برتخت می نشاندند و دیگری را عزل می نمودند بلکه حتی تا قتل سلاطین پیش رفتند و موجب اضمحلال سلطنت سلجوقیان شدند.
