سطوح برخورداری از خدمات بهداشت و درمان در شهرستانهای استان خوزستان با بهره‌گیری از تکنیک فرایند سلسله مراتبی فازی(Fuzzy AHP)
الموضوعات :
آمایش محیط
سعید امان پور
1
,
سحر حسن پور
2
1 - (دانشیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
2 - (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه پیام نور، اهواز، ایران)
تاريخ الإرسال : 09 الثلاثاء , رجب, 1436
تاريخ التأكيد : 27 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1437
تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1438
الکلمات المفتاحية:
استان خوزستان,
سطح برخورداری,
خدمات سلامت,
تکنیک فرایند سلسله مراتبی فازی,
ملخص المقالة :
امروزه خدمات بهداشت و درمان به عنوان یکی از عوامل مؤثر در توسعه یافتگی جوامع شناخته شده است. اگر خدمات حیاتی سلامت به طور هماهنگ توزیع نشده باشند، مطلوبیت چندانی برای همۀ ساکنان ایجاد نمی کنند و این امر ضعفی است که روند نیل به توسعۀ پایدار را با مشکل مواجه می سازد. در استان خوزستان نیز مشاهده شده است که خدمات بهداشت و درمان تمایل به تمرکز در شهر اهواز را داشته اند و برخی شهرستان های این استان از داشتن حداقل خدمات سلامت محروم بوده اند. به خاطر همین، این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل شاخص های خدمات سلامت در استان خوزستان انجام شده است. راهبرد پژوهش، کاربردی و شیوۀ انجام آن توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانه ای استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش ضریب پراکندگی (CV)، آزمون T و مدل فرایند سلسله مراتبی فازی (Fuzzy AHP) بهره گیری شد. این روش ها وضعیت سلامت استان خوزستان را به وسیلۀ 20 شاخص منتخب بررسی کردند. برای انجام بهتر محاسبات از نرم افزارهای excel و spss استفاده شد. مدل فرایند سلسله مراتبی یکی از مدل های تصمیم گیری چندشاخصه (MCDM) است که کارایی آن در شرایط عدم اطمینان تأیید شده است. محاسبات این مدل نشان داد که شهرستان اهواز با اخذ امتیاز 302/2، برخوردارترین شهرستان استان خوزستان است. در رتبه های دوم و سوم، به ترتیب شهرستان های آبادان (474/0) و دزفول (326/0) قرار دارند و سایر شهرستان های استان خوزستان در وضعیت بسیار محروم جای دارند. محاسبات حداقل وزن استاندارد نشان داد که به جزء شهرستان اهواز، سایر شهرستان های استان در ارائۀ خدمات سلامت به ساکنان خود عملکرد موفقی نداشته اند. محاسبات ضریب پراکندگی نشان داد که توزیع خدمات در استان خوزستان تمایل زیادی به تمرکز داشته است. آزمون T نیز نشان داد که چه در سطح شهرها و چه در سطح روستاها، توزیع هماهنگ خدمات سلامت وجود ندارد. از محاسبات چنین نتیجه گیری شد که در استان خوزستان در رابطه با توزیع خدمات سلامت، ضعف ساختاری و عملکردی وجود دارد و نظام توزیع خدمات سلامت، تابع اصول توسعۀ پایدار نیست.
المصادر:
آذر،ع.،عندلیب اردکانی،د.،شاهطهماسبی،ا.1389.ارزیابی کارایی استانها در بخش بهداشت و درمان روستایی در برنامۀ سوم و سالهای ابتدای برنامۀ چهارم توسعه.مجلۀ مدیریت سلامت،13(39):78-65.
پورطاهری،م.1392.کاربرد روش های تصمیمگیری چند شاخصه در جغرافیا.چاپ دوم.انتشارات سمت.223 صفحه.
تقدیسی،ا.،پیری،س.،بهاری،ع.1391.تحلیل فضایی و سطحبندی شاخص های توسعۀ خدمات بهداشتی- درمانی با استفاده از تحلیل عاملی و تکنیک خوشهای (مطالعۀ موردی: شهرستانهای استان گیلان). فصلنامۀ آمایش محیط،5(18):176-145.
جیبون،ک.،مدرس،ع.1388.شهر و محیط زیست.منوچهر طبیبیان،چاپ سوم.انتشارات دانشگاه تهران.225 صفحه.
حکمتنیا،ح.،موسوی،م.1392.کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامهریزی شهری و ناحیهای.چاپ سوم.انتشارات آزاد پیما.390 صفحه.
حموزاده،پ.،مردای هوسین،ن.،صادقیفر،ج.،توفیقی،ش.1392.سطحبندی شهرستانهای استان آذربایجان غربی در بهرهمندی از شاخص های ساختاری بهداشت و درمان.مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین،17(67):49-42.
حیدریچپانه،ر.،علیزاده زنوری،ش.،قلیکی میلان،ب.،ایمانی تبار،ح.1394.تحلیلی بر نابرابریهای اجتماعی- اقتصادی مبتنی بر مدلهای VIKOR و SAW در استان آذربایجان شرقی مطالعۀ موردی: خدمات بهداشتی درمانی.مجلۀ پژوهش و برنامهریزی شهری،6(21):34-19.
زیاری،ک.،صفاییرینه،م.،آروین،م.1395.ارزیابی توزیع فضایی خدمات بهداشتی- درمانی و ارائۀ الگوی توزیع بهینۀ مورد شناسی: استان خوزستان. فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری- منطقهای،6(19):90-71.
سالنامۀ آماری استان خوزستان.1390.مرکز آمار ایران.
سرائی،م.،کمائیزاده،ی.1392.تعیین درجۀ توسعهیافتگی شهرستانهای استان یزد از لحاظ دسترسی به مراکز بهداشتی و درمانی با استفاده از مدل موریس.فصلنامۀ آمایش محیط،6(22):80-63.
کریزک،ک.،پاور،ج.1392.آئین شهرسازی پایدار.مصطفی بهزادفر و کیومرث حبیبی.چاپ دوم.انتشارات مهر ایمان.152 صفحه.
محمدی،ج.،حسینیخواه،ح.،محمدیدوست،س.1395.سنجش میزان رضایت از کیفیت زندگی در نواحی شهری با استفاده از تکنیک روش تشابه به گزینۀ ایدهآل فازی (مطالعۀ موردی: شهر دوگنبدان).فصلنامۀ آمایش محیط،9(35):22-1.
مرادی،ی.،احمدی،ر.1395.بررسی سلسلهمراتب توسعهیافتگی در شهرستانهای استان خوزستان با تأکید بر نظریۀ توسعۀ پایدار. فصلنامۀ مطالعات مدیریت شهری،8(27):109-92.
ملکی،س.،احمدی،ر.1395.تأثیر عامل فاصله از مرکز بر میزان توسعهیافتگی شهرستانهای استان خوزستان.فصلنامۀ آمایش محیط،9(32):22-1.
موسوی،م.،سیدین،ح.،آرینخصال،آ.،صادقیفر،ج.،آرمون،ج.،صفری،ی.،جویانی،ی.1392. سطحبندی شهرستانهای استان کرمانشاه در بهرهمندی از شاخص های ساختاری سلامت با استفاده از الگوی اسکالوگرام.مجلۀ ارتقای سلامت،2(2):15-7.
Castelli,A.,Jacobs,R.,Goddard,M.,C.Smith,P.2013.Health, policy and geography: Insights from a multi-level modelling approach.Journal of Social Science & Medicine,92:61-73.
El-Jardali,F.,Bou-Karroum,L.,Ataya,N.,El-Ghali,H.,Hammoud,R.2014.A retrospective health policy analysis of the development and implementation of the voluntary health insurance system in Lebanon: Learning from failure.Journal of Social Science & Medicine,123:45-54.
Gibbons,Ch.,Bali,R.,Wickramasinghe,N.2013.Perspectivesof Knowledge Management in Urban Health.One Edition.Springer Press.253P.
Gidey,G.,Taju,S.,Hagos,A.2005.Introduction to Public Health.One Edition.Mekelle University Press.173P.
Grad,F.2002.The Preamble of the Constitution of the World Health.Journal of Bulletin of the World Health Organization,80(12):981-984.
Health and Sustainable Development.2002.World Health Organization(WHO).
Khalifa,M.,Khalid,P.2015.Developing Strategic Health Care Key Performance Indicators: A Case Study on a Tertiary Care Hospital.Journal of Procedia Computer Science,63:459-466.
Kontodimopoulos,N.,Nanos,P.,Niakas,D.2006.Balancing efficiency of health services and equity of access in remote areas in Greece.Journal of Faculty of Social Sciences,76:49-57.
The Role of Health in Economic Development.2011.Research Analyst.DSAED Press.
Vertakova,J.,Vlasova,O.2014.Problems and Trends of Russian Health Care Development. Journal of Procedia Economics and Finance, 4(16):34–39
_||_
