ارزیابی و اولویت بندی ابعاد و شاخص های موثر زبان الگو بر شهرهای زیرزمینی در راستای تحقق بومی سازی بر اساس مدل سازی ساختاری - تفسیری (مطالعه موردی: شهرهای زیرزمینی استان اصفهان)
الموضوعات : آمایش محیطنرگس درویش طالخونچه 1 , سید غلامرضا اسلامی 2 , حسین سلطان زاده 3
1 - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - استاد، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: زبان الگو, شهر زیرزمینی, بومی سازی, مدل سازی ساختاری تفسیری, اصفهان,
ملخص المقالة :
معماری و شهرسازی ایرانی، با وجود تکثر و تنوع در ابعاد گوناگون، همچنان محل کشف و پژوهش¬ است. بر همین اساس پژوهش حاضر قصد دارد تا با هدف ارائه مدلی در جهت اولویت¬بندی ابعاد و شاخص¬های مؤثر زبان¬الگو بر شهرهای زیرزمینی و تبیین روابط بین این دو موضوع در جهت شناخت شهرهای زیرزمینی استفاده کند. از همین روی، این پژوهش از نظر هدف کاربردی و در رده پژوهش¬های آمیخته، و از نظر روش، از نوع تحقیقات توصیفی– تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه¬ای و مشاهدات میدانی¬– پیمایشی طبقه¬بندی می¬شود که بررسی تعمیم¬پذیری نظریه در حوزه استان اصفهان و به صورت هدفمند در 6 شهر زیرزمینی انجام شده است. در همین راستا، در جهت تحلیل داده¬ها و دستیابی به اهداف پژوهش، از دو روش گراندد تئوری و مدل¬سازی ساختاری– تفسیری استفاده شده است. یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که بازشناسی این نوع از معماری با توجه به زبان¬الگو، در سه بعد کلان، میانی و خرد امکان¬پذیر است به قسمی که شاخص¬های موجود در بعد کلان، بیشترین تأثیرگذاری و شاخص¬های موجود در بعد میانی، بیشترین تأثیرپذیری را در بومی¬سازی معماری و شهرسازی امروز ایران دارند.
1. آزاد، م.، سلطانی¬محمدی، م. 1397. تحلیل مقایسه¬ای یک فرم خاص در معماری دستکند مذهبی (منطقه¬ی مرکزی ایران شهرستان نائین و سه اثر در شمال¬غرب). پژوهش¬های باستان¬شناسی ایران، 8(16)، 222-203.
2. اسماعیلی، م.، رهبری¬منش، ک. 1402. ارائه مدل مطلوب سیاستی ارتقاء کیفیت مسکن: با رویکرد گرندد تئوری. آمایش محیط، 63، 26-1.
3. اشرفی، م. 1399. پایداری در معماری استقرارگاه¬های منظر فرهنگی میمند. مطالعات معماری ایران، 17، 97-122.
4. اکبری، ع. 1392. از زبان ریاضیات تا ساختارگرایی در معماری، بررسی تحولات در آراء سه دهه کریستوفر الکساندر با مروری بر آثار وی. ماه هنر،180.
5. الکساندر، ک. 1392. معماری و راز جاودانگی(راه بی¬زمان ساختن)، ترجمه: م. قیومی بیدهندی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
6. الکساندر، ک. 1384. یادداشت¬هایی بر ترکیب فرم، ترجمه: س. زرین¬مهر، تهران: روزنه.
7. الکساندر، ک. 1390. شهر درخت نیست، ترجمه: ف. فرشاد، ش. گلرخ، تهران: آرمان¬شهر.
8. الکساندر، ک. 1393. الگوهای استاندارد در معماری، چاپ سوم، ترجمه: ف. حسینی، تهران: دایره دانش.
9. الکساندر، ک 1394. سرشت نظم، ترجمه: ر. سیروس¬صبری، تهران: پرهام¬نقش.
10. اوطاری، م.، شمس، م. 1400. ارائه مدل ساختاری – تفسیری شاخص¬های سلامت محوری در راستای تحقق زیست¬پذیری (مورد مطالعه: منطقه یک تهران). آمایش محیط، 14(55)، 234-213.
11. باقری، م.، حجت، ع.، دشتی، م. 1393. ارزیابی تحول زبان¬الگو در معماری مسکن؛ بررسی موردی: خانه¬های دوره قاجار و مسکن معاصر در شهر زنجان. نامه¬ی معماری و شهرسازی، 14، 156-141.
12. بل، س. 1382. منظر، الگو، ادراک و فرآیند، ترجمه: ب. امین¬زاده، انتشارات دانشگاه تهران.
13. بیرانوند، م. 1392. بررسی و ارزیابی میراث کهن شهرسازی ایران؛ با تأکید بر ضرورت بازشناسی سکونتگاه‌های زیرزمینی ایران. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 4 (12)، 78-63.
14. جمعه¬پور، م. 1393. بومی¬سازی در عرصه توسعه روستایی و نقش دانش بومی در فرآیند آن. دانش¬های بومی ایران، 1 (2)، 79-50.
15. خاک¬زند، م.، آقابزرگی، ک. 1399. بررسی جایگاه تئوری¬های معماری منظر جهان در پروژه-های حرفه¬ای معماری منظر ایران. آمایش محیط، 50، 83-61.
16. خاک¬زند، م.، حسینی¬کیا، م. 1393. دستیابی به زبان¬الگوی اسلامی – ایرانی طراحی محیط و منظر. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 52-45.
17. سالینگاروس، ن. 1387. یک نظریه معماری، ترجمه: س. زرین¬مهر، متکی. ز، تهران: انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی.
18. شریف، ح.، محمدعلی¬نژاد، ف. 1391. زبان¬الگو و روان¬شناسی شناختی. صفه، 56، 40-23.
19. شکاری نیری، ج.، سلطانزاده، ح. 1399. تبیین کارکرد دفاعی سکونتگاه¬های زیرزمینی ایران (مطالعه موردی: شهر زیرزمینی گلستان نیر). پژوهش¬های جغرافیایی انسانی، 2 (52)، 568-551.
20. فلاحی، ع. 1392. مستندسازی طراحی شهر زیرزمینی گوجی در ویتنام از منظر پدافند غیرعامل. مسکن و محیط روستا، 147، 64-51.
21. کیوانی¬نژاد، م.، تاج، ش.، صالحی، ه. 1398. انطباق زبان¬الگو با معماری بومی روستایی ایران در راستای پایداری محیط (مطالعه موردی: دهستان لفور). جغرافیا، 10(1)، 944-925.
22. مطالعات آمایش استان اصفهان، سازمان مدیریت و برنامه¬ریزی استان اصفهان. 1399.
23. مولائی، ا. 1397. مطالعه قابلیت‌های شهرسازی زیرزمینی در ارتقای ایمنی شهر با رویکرد پدافند غیرعامل. شهر ایمن، 4.
24. Alshaikh, Z., Alarifi, A., Alsaleh, M. 2013. Christopher Alexander’s Fifteen Properties: Toward Developing Evaluation Metrics for Security Visualizations, IEEE, Seattle, Washington, USA, 295-300.
25. Asadi, S., Mohammad Jafari Sadeghi, H., Beigzade, A. 2018. Cheap and High Quality Housing with Emphasis on Modular Building, Recent Advances in Environmental Science from the Euro-Mediterranean and Surrounding Regions, Advances in Science, Technology & Innovation, https://doi.org/10.1007/978-3-319-70548-4_279
26. Beyranvand, M. 2018. Explain the principles of passive defense in the architectural design of the residential complex (Case Study: Dezful city). Master thesis. Department of Architecture and Urban design. Jundi shapur university of technology. Retrieved from.
27. Bloch, O., Wartburg, W. V. 1989. Dictionnaire Etymologique de la langue, française, Presses universitaires de France, 8 Edition.
28. Charan, P., Shanka, R., Baisya, R. 2008. Analysis of Interactions Among The Variables of Supply Chain Performance Measurement System Implementation. Business Process Management, 14(4): 512-529.
29. Cui, J., Lin, D. 2016. utilisation of underground pedestrian. Systems for urban sustainability. Tunnelling and underground space technology.
30. Dearden, A., Finlay, J. 2006. Pattern languages in HCI: a critical review, Published in Human Computer Interaction, 21(1).
31. Goodyear, P. 2004. Patterns, pattern languages and educational design, Proceedings of the 21st ASCILITE Conference (pp. 339-347).
32. Hashemi, M., Khabbazi Basmenj, A., Banikheir, M. 2018. Engineering geological and geoenvironmental evaluation of UNESCO World Heritage Site of Meymand rock hewn village Iran, Environmental Earth Sciences. 77: 3. Springer.
33. Iba, T., Sakamoto, M., Miyake, T. 2011. How to Write Tacit Knowledge as a Pattern Language: Media Design for Spontaneous and Collaborative Communities, Procedia - Social and Behavioral Sciences 26, Published by Elsevier Ltd,PP. 46-54.
34. Mohammadifar, J., Hemmati Azandariani, I. 2017. Study on troglodytic Architectural Design of Iran. Journal of Housing and Environment, No. 156, PP. 97-110.
35. Nazari, S., Sharbaf, M. 2018. Introduction to a Newfound Rocky Structure near the Village of Qala Zanjir in Kermanshah, Iran, Sasanika Archaeology 21, 1-15.
36. Park, Y., Garcia, M. 2019. Pedestrian safety perception and urban street settings.International Journal Of Sustainable Transportation, 1-12. doi: 10.1080/15568318.2019.1641577.
37. Salingaros, N. 2000. Architecture, Pattern and mathematics, Nexus network jornal, Vol:1. 75-85.
38. Shach-Pinsly, D. 2019. Measuring security in the built environment: Evaluating urban vulnerability in a human-scale urban form.Landscape And Urban Planning, 191, 103412. doi: 10.1016/j.landurbplan.2018.08.022.
39. Van Welie, M., Van der Veer, G. C. 2003. Pattern Languages in Interaction Design: Structure and Organization, Human-Computer Interaction, Published by IOS Press, (c) IFIP, pp. 527-534.
