تحلیل جغرافیایی از دروازه تا فضای ورودی شهر (مطالعه موردی: مبادی ورودی شهر اردبیل)

الموضوعات : آمایش محیط

فاطمه رحمانی شام اسبی ¹ , مجید شمس ²

1 - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران

تاريخ الإرسال : 29 الأحد , جمادى الأولى, 1443 تاريخ التأكيد : 17 الإثنين , رمضان, 1443 تاريخ الإصدار : 26 السبت , ذو القعدة, 1446

الکلمات المفتاحية: شهر, فضا, دروازه, ورودی, اردبیل. ,

ملخص المقالة :

با شکل گیری دروازه برای ورود وخروج یک شهردربسترمحیط جغرافیایی،کالبد و محدوده قلمرو آن شکل گرفت. و با تکوین دروازه  نوع و چگونگی ارتباط شهر با محیط پیرامون در قالب  فضای ورودی شهرمعناو نمود عینی پیدا نمود. این پژوهش به روش  توصیفی_ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی به بررسی سیر و تحول مبادی ورودی شهر اردبیل می پردازد. نتایج این تحقیق نشان داد: چهارمقطع درفرایند تحولات ورودی شهر وجود دارد.که بین ساختارحیات کالبدی و فضای ورودی تفاوتهای زیادی وجود دارد. حیات کالبدی ورودی شهر از نظر ساختار شامل یک دروازه است، که کارکرد دفاعی و امنیتی دارد. اما فضای ورودی یک پهنه با سه لایه مختلف،که هویتش درسه بخش ادراکی، بخش بصری، و بخش فیزیکی تعریف می شود. براساس این پژوهش: شهرسازی مدرن، بهبود و افزایش امنیت شهرها، افزایش جمعیت، و بویژه رونق استفاده از وسایل حمل و نقل شهری هریک در دوره خاص و درابعادی متفاوت برحوزه های ورودی شهر تاثیر گذار بوده اند. لذا این عوامل ساختارکالبدی این حوزه ها را از دروازه به فضای ورودی و از کارکرد ارتباطی_دفاعی امنیتی به نقش ارتباطی_گردشگری تغییرشکل داده است.               

المصادر:

منابع و مآخذ:
1- اولئاریوس، آ. 1369. سفرنامه آدام اولئاریوس، سرزمین تزارهای مخوف، ترجمه حسین کردبچه، چاپ اول، ناشر شرکت کتاب برای همه،891صفحه.
2- امیری،ز.، دلبری، ش. 1395. جایگاه دروازه‌های کلان شهرهای ایران در تمدن اسلامی تا قرن هفتم هجری، اولین کنفرانس پژوهشهای معماری و شهرسازی اسلامی و تاریخی ایران، شیراز، 15دیماه،14-1.
3- امیری، م.، شمس، م. 1403. بررسی و تحلیل مؤلفه‌های تأثیر گذار بر سر زندگی شهری مطالعه پیاده راه بوعلی شهر همدان، آمایش محیط، 17(65): 165-183.
4- بحرینی، س ح.، علی طالب بابلی، ن.1381. تدوین اصول و ضوابط طراحی محیطی و ورودی شهر، محیط شناسی ویژه نامه طراحی محیط،29(30):36-13.
5- باقری، ی.، امیر منصوری، س.1396. ورودی شهربه مثابه عنصری جهت ایجاد هویت مستقل برای منظر شهری، ماهنامه باغ نظر، 15(60) :14-5.
6- براتی، ن.، نجفی تروجنی، س ن. 1395. ارزیابی نماد ورودی شهرها بر مبنای مؤلفه‌های کالبدی طراحی، مطالعه نماد ورودی شرقی شهر قزوین، مطالعات شهری، 5(19):91-81.
7- ثواقب، ج.،‌هادی، م، مشکانی، ل.1396. ساختار کالبدی_ فضایی شهر ایران عصر ناصری از منظر سیاحان غربی(1275_1227 ش)، دو فصلنامه تاریخ ایران اسلامی،4(2):148- 123.
8- حافظ نیا، م ر.1396. مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ بیست و سوم، سمت،418 صفحه.
9- خطیبی، س م.، رضایی، س. 1393. نحوه طراحی ورودی شهرها با رویکرد سکانس‌بندی عرصه ورودی شهر مورد مطالعه: ورودی قزوین از سمت تاکستان، اولین همایش ملی نظریه‌های نوین در معماری وشهرسازی، تهران، 19 مهرماه،12-1.
10- خادمی،م.، رفیعی جوزم، ر. 1388. بررسی مؤلفه‌های کیفیت محیط در فضای ورودی شهرها، آبادی، 19(61-62):19-1.
11- دانشمند، س.، نقره کار، ع.1391. چگونگی طراحی ورودی‌ها با توجه به اصول شکل‌گیری معماری آستانگی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی،11(9): 89-79.
12- دانشپور،ع.، ماستیانی،م.1393. تدوین راهبردهای طراحی مبادی ورودی شهرها با رویکرد کیفیات ادراک بصری، نمونه مورد مطالعه ورودی جنوب شرقی کلان شهر تهران، نشریه علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران،7:22-5.
13- رحیم زاده، پ.، اهری، ز. 1399. دروازه در شهرهای سده‌های نخست اسلامی ایران، مطالعات معماری ایران، 77:17-96.
14- رضایی،م ر. 1397. بررسی کیفیت کالبدی و عملکردی مبادی ورودی شهر یزد از نظر گردشگران، فصلنامه شهر پایدار، 1(2): 113-128.
15- سعیدی،م.، حبیبی.،ک، شیعه، ا. 1396. سنجش و ارتقای کیفیت نمایانگرهای کارکردی و اجتماعی دروازه‌های ورودی و خروجی شهر در راستای توسعه گردشگری، مطالعه موردی:بانه، گردشگری شهری،4(3):18-1.
16- سرور، ر. 1388. مهاجرت از تهران رویکردی جدید در تمرکز زدایی از پایتخت،جغرافیا نشریه علمی_ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، 6(18-19):98-79 .
17- شعله، م. 1385. دروازه‌های قدیم در خاطره جمعی شهر معاصر ریشه‌یابی رشته‌های خاطره ای، نشریه هنرهای زیبا،26:27-17.
18- شعبانی، ا.،کامیاب، ج.1391. سیاست شهری درتاریخ معاصرایران(دوره 1299-1320ه. ش) با تأکید بر فضاهای عمومی شهر تهران، باغ نظر، 9(23):92-83.
19- شمس، م.،گمار، م.، رسولی، ا. 1395. ارزیابی میزان اعتماد شهروندان به مدیریت شهری، نمونه موردی:شهر ملایر،فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، 9(2):212-195.
20- عبدالله زاده فرد، ع.، رحمانی، م. 1395. طراحی ورودی شهرهای امروز با بهره‌گیری از هویت مندی شهرهای دیروز ایران، مطالعات جغرافیا عمران و مدیریت شهری،2(2):37-25.
21- فون مایس، پ.1383. نگاهی به مبانی معماری از فرم تا مکان، ترجمه سیمون آیوازیان، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 288صفحه.
22- فتحی، ر.، شفقی، س.، بیک محمدی، ح. 1400. تحلیل ساختار بافتهای فرسوده شهری با رویکرد توسعه پایدار موردی بافت فرسوده شهرآمل، آمایش محیط، 14(52):83-100.
23- قوام پور، ا. 1384. طراحی مجموعه ورودی تهران از سمت آزاد راه تهران- شمال، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی و معماری، دانشگاه تهران،135 صفحه.
24- کاویانی پویا، ح. 1396. بررسی عوامل تاریخی بنیاد شهرها با رویکرد به شهرهای ایران و میانرودان، فصلنامه پژوهشی تاریخی، 53(4):90-73.
25- کلانتری، ع.، بخشی زاده، ح. 1399. تغییرات اجتماعی شهر تهران در دوره پهلوی اول، توسعه محلی(روستایی-شهری)،11(2):436-409.
26- نقصان محمدی، م.، ریسمان باف، پ.1394. سیاستهای طراحی ورودی شهر ایرانی متأثر از ورودی مساکن قدیمی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی،54:19-41.
27- موسوی، س ج. 1389. نمادهای ورودی شهر تهران، مهندسین مشار نقشیاد،16-1.
28- ورزینی افضل، م. 1398. سیاستهای نوگرایانه دولت پهلوی در ساختار شهری و تأثیر آن بر بافت تاریخی بین سالهای 1304_1340 شمسی،مطالعه موردی: بافت تاریخی شهر یزد،فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران،92(42):197-173.
29- 29.Hall, T. 2006. urban Geography,ali gasemi, hamed gader marzi,1th,Jahad Daneshgahi, 368p.