کورولوژی و شناسایی گونه‌های دارویی درحال انقراض و اندمیک منطقه دوآب الشتر استان لرستان

الموضوعات :

عارفه حسنوند ¹

1 - گروه زیست‌شناسی، دانشگاه پیام نور

تاريخ الإرسال : 27 الأربعاء , صفر, 1429 تاريخ التأكيد : 30 الإثنين , صفر, 1420 تاريخ الإصدار : 23 الأحد , ذو الحجة, 1429

الکلمات المفتاحية: ایران, فلور, لرستان, دوآب, کورولوژی,

ملخص المقالة :

حوزه آبخیز دوآب به وسعت 200 کیلومتر مربع در شمال غربی الشتر واقع شده است. این حوزه زیستگاه‌های متنوعی از عرصه‌های توده سنگی، دشت‌های دامنه‌ای، واریزه‌ای، دامنه‌های منظم و آبراهه‌ای را دارا می‌باشد. محدودۀ ارتفاعی منطقه مورد مطالعه از 1500 تا 3500 متر بالای سطح دریا متغیر است. میانگین بارندگی سالانه 530 میلیمتر و متوسط دمای سالانه آن 8/15 درجه سانتیگراد می‌باشد. در این بررسی تنوع گیاهی منطقه دوآب الشتر، گیاهان دارویی، اندمیک و در حال انقراض مورد مطالعه قرار گرفت. این گونه‌ها جمع‌آوری و شناسایی آنها با استفاده از روش‌های مرسوم در مطالعات فلورستیکی انجام شد. بررسی فلورستیکی نشان داد که 206 گونه گیاهی متعلق به 40 تیره و 139 جنس در منطقه وجود دارد. از این تعداد 70 گونه دارویی می‌باشند. مهمترین تیره‌های گیاهی منطقه Asteraceae با (33 گونه)، Lamiaceae با (25 گونه) و Fabaceae با (20گونه) می‌باشند. مطالعه شکل زیستی با استفاده از روش رونکیه نشان داد که منطقه دارای طیف زیستی غالب تروفیت (3/40 درصد) و همی‌کریپتوفیت (9/ 38 درصد) می‌باشد. گونه‌های تهدید شده منطقه با استفاده از منابع معتبر بین‌المللی تعیین گردید. بر همین اساس سه رسته گونه‌های آسیب‌پذیر، گونه‌های با خطر کمتر و گونه‌های با کمبود داده‌ها در منطقه وجود دارد. بیشترین مورد آنها، رسته گونه‌های با خطرکمتر 85/5 درصد (12گونه) می‌باشد. منطقه دارای 31 گونه اندمیک ایران می‌باشد. کورولوژی منطقه نشان داد که 5/50 درصد گیاهان انحصاری ناحیه ایران ـ تورانی می‌باشند.

المصادر:

آینه‌چی، ی. (1365). مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران. انتشارات دانشگاه تهران.

ابراری، ک.، و ویسکرمی، غ (1384). مطالعه فلورستیک منطقه هشتاد پهلو خرم‌آباد (استان لرستان). فصلنامه پژوهش و سازندگی18 (2) :64-58.

اسدی، م. (سرویراستار) (1386- 1367). فلور ایران، شماره‌های 57-1. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.

امین، غ. (1370). گیاهان دارویی سنتی ایران. انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش. پزشکی.

بانک اطلاعات وآمارهواشناسی الشتر (1386-1376).

حسنوند، ع.، عصری، ی.، لاری یزدی، ح.، و مهرنیا. م. (1386) معرفی فلور منطقه کهمان الشتر استان لرستان. فصلنامه پژوهشی علوم گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان جلد اول شماره هفتم ص. 12-1 پاییز 1386.

زرگری، ع (1370-1368). گیاهان دارویی، جلدهای 4-1. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.

عصری، ی. (1384). اکولوژی پوشش‌های گیاهی. انتشارات دانشگاه پیام نور، شماره 1178، 209 صفحه.

عصری، ی.، و مهرنیا، م. (1381). معرفی فلور بخش مرکزی منطقه حفاظت شده سفیدکوه. مجله منابع طبیعی ایران 55 (3): 376-363

فلوک، ه‍. (1371). گیاهان دارویی (ترجمه محمدرضا توکلی صابر و محمدرضا صداقت). انتشارات روزبهان، تهران.

کریمیان، ع. (1383). گیاهان دارویی، معطر، مرتعی و نادر منطقه حفاظت‌شده کالمند و بهادران و کوه بافق استان یزد. مجله محیط‌شناسی، شماره 37، بهار 1384، صفحه 87-77.

مبین، ص. (73-1354). رستنی‌های ایران (فلور گیاهان آوندی)، جلد اول تا چهارم. انتشارات دانشگاه تهران.

مدیرشانه‌چی، م. (1372). (مترجم) اکولوژی گیاهی. انتشارات دانشگاه امام رضا(ع). 509 صفحه.

مظفریان، و (1378). فلور خوزستان. جلد اول از انتشارات مرکز تحقیقات منابع و امور دام خوزستان.

مظفریان، و. (1378). فلور یزد، انتشارات موسسه انتشارات یزد، 473 صفحه.

معصومی، ع. (1384- 1365). گون‌های ایران، جلدهای
5-1. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.

نجفی تیره شبانکار، ک.، جلیلی، ع.، خراسانی، ن.، جم‌زاد، ز.، و عصری، ی. (1384) فلور، شکل زیستی و کوروتیپ‌های گیاهان منطقه حفاظت شده گنو. فصلنامه پژوهش و سازندگی 18 (4): 62-50

یاراحمدی، ژ. (1383). بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی کوه‌های زالیان بروجرد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد. 280 صفحه.

یخچی، و. لونی، آ.، حسنوند، ع. (1387). مطالعه غنای گونه‌ای گیاهان کوه برآفتاب بروجرد. مجموعه مقالات همایش بین‌المللی زیست‌شناسی ایران. دانشگاه تهران صفحه 176.

Boissier,E. 1975 (1810-1885). Flora Orientalis,Vol. 1-5. A. Asher and Co. B. V. Amesterdam

Davis, P. H. (ed. ) (1965-1988). Flora of Turkey and the east Aegean Islands, vols. 1-10. Edinhburgh University Press, Edinburgh.

Fielder,P. L. and Ahouse,J. J (1992). Hierarshies of cause:toward anunderstanding of rarity in vascular plant species. In :Fieldr,P. L. and Jain,S. K. (eds), Conservation Biology,The Theory,and Practice of nature Conservation,Preservation and Management. Chapman and Hall,New-York.

Fisher,M. A. andFuel,P. Z. (2004). Changs in forest vegetation and arbuscular mycorrhizae along a steep elevation gradient in Arizona Forest Ecokogy and Management. 200:293-311.

GrimeP. P (1985). The C-S-R model of primary plant strategies-Origins,implications and test. In Gottlieb,L. D. and Jain,S. K. (eds) ,Plant Evolutionary Biology. Chapman and Hall, London.

IUCN (1981). How to use the IUCN Red Data Book Categories. Threatened Plants Committee Secretariat. IUCN. ,Kew.

Jalili, A., & Jamzad, Z. (1999). Red data book of Iran. Research Institute of Forest and Rangelands Publication, 748P

Leonard, J. (1988-92). Contribution a I etude de la Flore et de la Vegetation des deserts de I Iran. Fascicule 8:Etude des aires de distribution-les phytochories-les chorotypes. Bulletin of the Jardin Botaniqae National de Belgique, Meise, 190P.

Parsa, A. (1948-60). Flore de I Iran. Vol. 8, Ministere de I Education. Tehran.

Parsa, A. (1978-80). Flore of Iran,Vol. 1-2,Minisitry of Culture and Higher Education of Islamic Republic of Iran. Tehran.

Rabinowitz, D. (1981). Seven froms of rarity, In: Saynge, H (ed), The Biological aspects of rare plant conservation. John W iley and Sons New –York, 205-217.

Rechinger, K.H. (1963–2005). Flora Iranica, nos. 1 – 175. Akademische Druk-u Verlagasanstalt, Graz.

Rechinger, K.H. (1977). Plant of The Touran protected Area (Iran). Iran. Journ. Bot. 1 (2) 155-180.

Rechinger, K.H., and Wendelbo, P. (1976). Plant of the Kavir protected region (Iran). Iran. Journ. Bot. 1:23-56

Takhtajan,A (1986). Floristic Regions of the world University of California press,California.

Townsend, C.C., Guest, E. & Al-Ravi, A. (1966-1988). Flora of Iraq, vols. 1-9. Ministry of the Republic of Iraq.