کاربرد روش کمومتری OSC-PLS جهت اندازه گیری همزمان مقادیر ناچیز نیکل و گالیم در خاک گیاهان دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea) و رازک (Humulus lupulus) با استفاده از اسپکتروفوتومتری UV-Vis

الموضوعات :

مازیار احمدی گلسفیدی ¹ , رحمت اله رجب زاده ² , حمیدرضا جلیلیان ³

1 - گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
2 - گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
3 - گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

تاريخ الإرسال : 11 الأحد , شعبان, 1430 تاريخ التأكيد : 03 الأحد , محرم, 1431 تاريخ الإصدار : 03 الثلاثاء , رجب, 1431

الکلمات المفتاحية: نیکل, رازک, کمومتری, گالیم, اندازه‌گیری همزمان, خاک گیاهان دارویی سرخارگل,

ملخص المقالة :

گیاهان دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea) و رازک (Humulus lupulus) از محصولات استراتژیک منطقه استان گلستان بوده و در صنایع دارویی و فراورده‌های غذایی کشور نقش بسزایی دارند. وجود عناصر فلزی سنگین از جمله نیکل و گالیم تا حد کنترل شده در خاک این گیاهان مورد پذیرش است و در صورت افزایش و تجمع با تغییرات متابولیتی منجر به مسمومیت آنها و عدم بکارگیری مفید در صنایع می‌شود. یکی از روش‌های کمومتریکس با نام اصلاح پاسخ متعامد – حداقل مجموع مربعات (OSC - PLS) که ابزار کاربردی قدرتمند آماری چند متغیره است، برای تعیین همزمان مخلوط گالیم و نیکل بکار گرفته شد. یک اپتود (الکترود نوری) انتخاب کننده یونی انتخابی (ISBO) برای سنجش یونهای +Ga3 و +Ni2 بر اساس پلی ونیل کلراید شامل کریپتوفیکس و بنزو 15- کراون-5 به عنوان یونوفور و 1- (2-پریدیل آزو)-2- نفتول (PAN) به عنوان کرومویونوفور آماده شد. این روش بر اساس تشکیل کمپلکس PAN با گالیم و نیکل استوار است. غشاء ISBO گزینش پذیری زیادی را برای یونهای +Ga3 و +Ni2 نشان داد، اما طیف جذبی این دو به شدت با هم تداخل داشتند. بنابر این تجزیه ترکیبات این دو در یک مخلوط محیطی دشوار است. در این مطالعه مدل کالیبراسیون در طیف جذبی در محدوده 400 تا650 نانومتر برای 25 مخلوط مختلف گالیم و نیکل در نظر گرفته شد و مجموعه ای از محلولهای ترکیبی حاوی غلظت‌های مختلفی از گالیم و نیکل جهت بررسی توانایی پیش بینی مدل OSC - PLS مورد استفاده قرار گرفت. مقدارRMSEP برای گالیم و نیکل به ترتیب 3587/0 و 8496/0 بدست آمد. مقدار این دوعنصر در 2 نمونه حقیقی از خاک گیاهی 08/0 و 1/3 ppm محاسبه شد.

المصادر:

Al-Amir, S.M.S., Ashworth, D.C., Narayanaswamy, R. (1989). Talanta 36, 645.

Andersson, C.A. (1999). Chemom. Int. Lab. Syst. 47, 51.

Carter, R.M., Jacobs, M.B., (1997). Anal. Lett., 30(8), 1465.

Ciftci, H., Alcucu, A., Ciftci, T. (2007). International Journal of Science & Technolog, 2,105.

Craggs, A., Moody, J.G., Thomas, J.D.R., (1974). J. Chem. Edu., 51, 541.

Ghasemi, J., Niazi, A., (2005). Anal. Chim. Acta. 533, 169.

Ghasemi, J., Niazi, A. (2005). Talanta. 56, 1168.

Haaland, D.M., Thomas, E.V., (1990). Anal Chem 62, 1091.

Japanese Industrial Standard Hand Book, JIS K, (1993). 0102.

Kalivas, J.H. (1999). J. Chemometrics 13, 111.

Kamata, S., Onoyama, K. (1991) Anal. Chem 63, 1295.

Lan, W.G., Wong, M.K., Chen, N., Sin, Y.M., (1994). Analyst 119, 1669.

Langodegard , M., Wibetoe, G., (2002). Anal Bioanal Chem. 373, 820.

Moody, G.J., Oke, R.B., Thomas, J.D.R. (1970). Analyst 95.

Rouhollahi, R., Rajabzadeh, R., Ghasemi, J. (2006) Microchimica Acta 157(3), 139.

Standard methods for the examination of water and wastewater, American Public Health Association (APHA), America Water Works Association (AWWA) and Water Pollution Control Federation, (WEF)

Washington DC, 21th  Edition 5 (2005).

Tavakkoli, N., Shamsipur, M., (1996) Anal. Lett. 29