بررسی رابطه دمای سطح زمین و شاخص بهنجار شده پوشش گیاهی در محیط شهری (مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان)
الموضوعات :
1 - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شهر اصفهان, دمای سطح زمین, الگوهای دمایی, تصاویر لندست,
ملخص المقالة :
هدف از این پژوهش، بررسی نحوه توزیع الگوهای حرارتی سطح زمین و شاخص بهنجار شدهپوشش گیاهی و رابطه این دو متغیر در فصلهای سرد و گرم در شهر اصفهان به عنوان یکی ازمهمترین مرکز جمعیتی ایران میباشد. در این راستا با به کارگیری چهار تصویر سنجنده TM73 دسامبر سال ، 41 ژوئن سال 4334 ، ماهواره لندست در تاریخهای 2 ژانویه سال 43347343 و 1 ژوئیه سال 7343 دمای سطح زمین و شاخص بهنجار شده پوشش گیاهی در بازه4334 ( کمینه دمایی /4/ زمانی 43 ساله انجام پذیرفت. نتایج پژوهش نشان داد در تاریخ ) 25 درجه سانتیگراد با - / 4/4 درجه سانتیگراد و بیشینه آن 41 درجه سانتیگراد با میانگین 4، 4334 ( کمینه دمایی 41 ، بیشینه 00 /1/ 4 محاسبه گردید. در تاریخ ) 41 / انحراف معیار 1، 7343 ( کمینه دمایی 42 /1/ میانگین 72 درجه سانتیگراد و انحراف معیار 0، در تاریخ ) 1)7343/47/ 0، در تاریخ ) 73 / بیشینه 02 ، میانگین 73 درجه سانتیگراد و انحراف معیار 77 میباشد. - / 2 درجه سانتیگراد و انحراف معیار 0 / 0 ، بیشینه 43 ، میانگین 2 / کمینه دمایی 1- 3/ 3 با انحراف معیار 4 / 3 و بیشینه آن 22 /31 )4334/4/ همچنین کمینه شاخص در تاریخ ) 2- ،3/ 3 و انحراف معیار 41 / 3 ، بیشینه 11 / 4334 ( کمینه شاخص 01 /1/ محاسبه و در تاریخ ) 413، در تاریخ - / 3 و انحراف معیار 44 / 3 ، بیشینه 12 / 7343 ( کمینه شاخص 70 /1/ در تاریخ ) 13 میباشد. - / 3 و انحراف معیار 311 / 3 ، بیشینه 51 / 7343/47/73 ( کمینه شاخص 1 (5 و 40 و سرد در نواحی مرتفع جنوبی در دوره سرد ، پراکندگی دامنه دمایی گرم در مناطق 1سال و دامنه دمایی گرم در مناطق 1 و 5 و سرد در نواحی پیرامونی رودخانه زاینده رود در دورهگرم سال قابل مشاهده است.
1- احمدی، محمود، عاشورلو، داوود، نارنگیفرد، مهدی (1391): تغییرات زمانی- مکانی الگوهای حرارتی و کاربری شهر شیراز با استفاده از دادههای سنجنده ETM+ & TM، سنجش از دور و GIS ایران، سال چهارم، شماره 4، 55-68.
2- اسمعیلپور، نجما و ملکه عزیزپور (1388): تغییر کاربری اراضی کشاورزی و افزایش نسبی دمای شهر یزد ناشی از رشد سریع آن، مجله جغرافیا و توسعهی ناحیهای، سال 7، شماره 12، صص 54-37.
3- امیری، رضا، علیمحمدی، عباس، علویپناه، سید کاظم(1386): مطالعه تغییرپذیری فضایی- زمانی حرارت در ارتباط با کاربری/ پوشش زمین در منطقه شهری تبریز با استفاده از دادههای حرارتی و انعکاسی TM و ETM+ لندست، مجله محیط شناسی، سال سی و سوم، شماره 43، صص 120-107.
4- جلالزاده، زهره، ترابی، مسعود، دالکی، احمد (1387): مقایسه دمای سطحی حاصل از دادههای میدانی و ماهوارهای در خزر جنوبی، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شماره 65، صص 121-110.
5- جلیلی، شیدا، مرید، سعید، ضیاییان فیروزآبادی، پرویز (1387): مقایسه عملکرد شاخصهای ماهوارهای و هواشناسی در پایش خشکسالی، تحقیقات آب و خاک ایران، شماره 1، صص 139-149.
6- جهانبخش، سعید،زاهدی، مجید، ولیزاده کامران، خلیل (1390): محاسبه دمای سطح زمین با استفاده از روش سبال و درخت تصمیم در محیط GIS RS, در بخش مرکزی منطقه مراغه، جغرافیا و برنامهریزی، سال 16، شماره 38، صص 19-42.
7- حجازیزاده، زهرا، ضیائیان، پرویز، شیرخانی، علیرضا (1392): مقایسه تخمین دمای سطح با استفاده از دادههای باند حرارتی سنجندههای ماهوارهای در غرب استان تهران و قزوین، جغرافیا، سال 11، شماره 38، صص 33-49.
8- دانش کار آراسته، پیمان، تجریشی، مسعود و بهرام ثقفیان (1390): تعیین دمای سطح با استفاده از فن آوری سنجش از دور در منطقه سیستان، مجله مهندسی و مدیریت آبخیز، جلد ٣، شماره ٢، صص 67-77.
9- رمضانی، بهمن، دخت محمد، مریم (1389): شناخت محدوده مکانی تشکیل جزیره گرمایی در شهر رشت، پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره 1، صص 64-49.
10- ساسانپور، فرزانه، ضیاییان، پرویز و مریم بهادری (1392): بررسی رابطه کاربری و پوشش اراضی و جزایر حرارتی شهر تهران، جغرافیا، سال 11، شماره 32، 256-270.
11- شکیبا، علیرضا، ضیائیان فیروزآبادی، پرویز، عاشورلو، داوود، نامداری سودابه (1388): تحلیل رابطه کاربری و پوشش اراضی و جزایر حرارتی شهر تهران، با استفاده از دادههای ETM+، مجله سنجش از دور و GIS ایران، سال اول، شماره اول، صص 56-39.
12- شمسیپور، علیاکبر، مهدیان ماهفروزی، مجتبی و زینب حسینپور (1391): واکاوی تغییرات مکانی هستهی جزیرهی گرمایی شهر تهران، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، سال 44 ، شماره 3، صص 146-127.
13- صادقینیا، علیرضا علیجانی، بهلول ضیائیان، پرویز و شهریار خالدی (1392): کاربرد تکنیک های خودهمبستگی فضایی در تحلیل جزیره حرارتی شهر تهران، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره 30، 67-90.
14- علویپناه، کاظم، احسانی، امیرهوشنگ، متینفر، حمیدرضا، رفیعیامام، عمار، امیری، رضا (1385): «مقایسه محتوای اطلاعاتی باندهای سنجنده TM و ETM+ در محیطهای بیابانی و شهری ایران»، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 56، صص 47-64.
15- فلاح شمسی، سید رشید، مجنونی ابوالفضل، ناظم السادات، سید جعفر (1388): بررسی اثر تخصیص زمین به فضای سبز بر جزایر گرمایی شهر (UHI) شیراز با استفاده از فنون سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی. طرح پژوهشی، دانشگاه شیراز.
16- مزیدی، احمد، حسینی، فاطمهسادات (1394): تأثیر تغییر کاربری و پوشش زمین بر جزیرهی گرمایی در منطقهی شهری یزد با استفاده از دادههای سنجش از دور، جغرافیا و توسعه، شماره 38، صص 1-12.
17- ملکپور، پیمان و محمد طالعی (1390): مدلسازی ارتباط کاربری- پوشش اراضی و حرارت سطح زمین، با استفاده از دادههای سنجنده ASTER، محیط شناسی، سال سی و هفتم، شماره 58، 29-42.
18- موسوی بایگانی، محمد، اشرف، بتول، فرید حسینی، بتول، میان آبادی، آمنه (1391): بررسی جزیره حرارتی شهر مشهد با استفاده از تصاویر ماهواره ای و نظریه فرکتال، مجلّه جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره اول، صص 35- 49.
19- میریعقوبزاده، میرحسین و محمدرضا قنبرپور (1388): بکارگیری دادههای سنجش از دور در برآورد دمای سطح اراضی (مطالعه موردی حوزه آبخیز وردین، آذربایجان خاوری)، مجله علمی پژوهشی مرتع، سال سوم، شماره 4، صص 723-734.
20- نامداری، سودابه (1388): استخراج جزایر حرارتی در مناطق شهری با استفاده از تصاویر ماهوارهای (مطالعه موردی شهر تهران)، پایاننامه کارشناسیارشد، استاد راهنما علیرضا شکیبا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
21- هاشمی، محمود، علوی پناه، کاظم، دیناروندی، مرتضی (1392): ارزیابی توزیع مکانی دمای سطح زمین در محیط زیست شهری با کاربرد سنجش از دور حرارتی، محیط شناسی، سال 39، شماره 1، 81-92.
_||_22- Amiri R., Weng Q.H., Alimohammadi A., Alavipanah S.K. (2009): Spatial-Temporal Dynamics of Land Surface Temperature in Relation to Fractional Vegetation Cover and Land Use/cover in The Tabriz Urban Area, Iran, Remote Sensing of Environment, No 113, Pp 2606-2617.
23- Artis, D. A., and Carnahan, W. H. (1982): Survey of Emissivity Variability in Thermography of Urban Areas. Remote Sensing of Environment, No 12, Pp 313– 329.
24- DEng Sheng, Lu. Qihao, Weng. (2006): Spectral Mixture Analysis of ASTER Images for Examining The Relationship Between Urban Thermal Features and Biophysical Descriptors in Indianapolis, Indiana, USA. Remote Sensing of Environment, NO. 104, Pp 157–167.
25- Han, JI-Young and Jong-jin Baik (2008): A Theoretical and Numerical Study of Urban Heat Island–Induced Circulation and Convection, Journal of The Atmospheric, Vol 65, Pp 1858-1877.
26- Hawkins, Timothy W., Brazel, Anthony J., Stefanov, William L., Bigler, Wendy., Saffell, Erinanne M (2004): The Role of Rural Variability in Urban Heat Island Determination for Phoenix, Arizona, Journals of Applied Meteorology, Vol 43, Pp 476-486.
27- Holmer, Bjorn and Ingeard Eliasson (1999): Urban-Rural VA Pour Pressure Differences and Their Role In The Development of Urban Heat Islands, International Journal of Climatology, No 19, Pp 989-1009.
29- Jiang, Jing, and Tian, Guangjin (2010): Analysis of The Impact of Land Use/ Land Cover Change on Land Surface Temperature With Remote Sensing, Procedia Environmental Sciences, NO. 2, Pp 571–575.
30- Landsat Project Science Office (2002): Landsat 7 Science Data User’s Handbook URL: http://ltpwww.gsfc.nasa.gov/IAS/handbook/handbook_toc.html.
31- Rouse, J.W., R.H. Haas, J.A. Schell, and D.W. Deering, (1973): Monitoring Vegetation Systems in The Great Plains With ERTS. Third ERTS Symposium, NASA SP-351, Pp 309-317.
32- Sobrino, A., Juan, C., Jiménez-Muñoz. And Leonardo Paolinib, (2004): Land Surface Temperature Retrieval From Landsat TM 5, Remote Sensing of Environment, No 90, and Pp 434-440.
33- Torok, Simon J., Morris, Christopher J.G., Skinner, Carol, Plummer. Neil (2001): Urban Heat Island Features of Southeast Australian Towns, Australian Meteorological Magazine, No 50, Pp 1-13.
34- Vooget J.A and T.R, Oke, (2003): Thermal Remote Sensing of Urban Climates, Remote Sensing of Environment, No 86, Pp 370-282.
35- Xiao, j., & Moody, A., (2005): A Comparison of Methods for Estimating Fractional Green Vegetation Cover Within a Desert-to-Upland Transition Zone in Central New Mexico, USA, Remote Sensong of Environment, 98 (2-3), Pp 237- 25.
36- Xingping, Wen. Xiaofeng, Yang, Guangdao, Hu. (2011): Relationship Between Land Cover Ratio and Urban Heat Island From Remote Sensing and Automatic Weather Stations Data, J Indian Soc Remote Sens, NO. 39(2), Pp 193–201.
37- Xu, Huixi., Chen, Yunhao., Dan, Shangming., Qiu, Wenxia (2011): Dynamical Monitoring and Evaluation Methods to Urban Heat Island Effects Based on RS & GIS, Procedia Environmental Sciences, No 10, Pp 1228-1237.
