ارزیابی توانمندیها و قابلیّتهای ژئوتوریسم در توسعه پایدار (مطالعه موردی: سراب دربند در شهرستان صحنه)
الموضوعات :
1 - استادیار دانشکده علوم پایه، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر
الکلمات المفتاحية: ژئوتوریسم, ژئومورفوسایت, روشهای ارزیابی ژئوتوریسم, سراب دربند, شهرصحنه,
ملخص المقالة :
ژئوتوریسم، به عنوان گونهای از گردشگری پایدار، در پی استفاده از جاذبهها و لندفرمهای زمین-شناسی و ژئومورفولوژیکی در توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه بومی و توسعه پایدار میباشد. براینیل به این هدف، ژئوتوریسم مجموعهای از شاخصها و معیارهای علمی، حفاظتی و گردشگری رامورد ارزیابی قرار داده و برنامه ریزی متناسب با وضعیت موجود برای توسعه پایدار منطقه تدوینمیکند. شهرستان صحنه در استان کرمانشاه با داشتن سرابهای متعدد، از مقاصد گردشگری ایناستان به شمار میرود. سراب دربند، یکی از مهمترین سرابهای این شهر میباشد. این سراب درشمالشرقی شهر صحنه قرار گرفته و با داشتن تنوع ژمورفولوژیکی، طبیعت زیبا، وجود جنبههایتاریخی و خدمات گردشگری مناسب، مقصد گردشگری مهمی میتواند تلقی شود. برای ارزیابیژئوتوریسم سراب دربند، از دو روش ارزیابی GAM و فاسیلاس استفاده شده است که مجموعهای ازارزشهای متعدد ژئوتوریسم را شامل میشود. ارزیابیها از طریق مطالعات میدانی و کتابخانهایانجام گرفت. نتایج نهایی نشان میدهد که سراب دربند در شرایط فعلی کیفیت مطلوبی برای توسعهژئوتوریسم و توسعه پایدار دارد و با توّجه به هماهنگی و برابری ارزشهای علمی، حفاظتی وگردشگری، در شرایط پایداری قرار دارد، هر چند که هنوز آن را یک منطقه ژئوتوریستی در سطح بالابه شمار آورد. با این حال میتوان گفت این منطقه در شرایط فعلی توان تأثیرگذاری در توسعه پایدارشهر صحنه را دارد. بنابراین برنامه ریزی ژئوتوریستی این سراب باید با رویکرد بازاریابی واقتصادی و ارتقای گام به گام ارزشهای ژئوتوریسم باشد تا پایداری آن در ادامه نیز حفظ گردد.
1- اروجی، حسن(1391): مکان یابی ژئومورفوسایتهای بهینه گردشگری با فرایند تحلیل شبکهای (ANP) و ارزیابی آنها از طریق مدلهای ژئومورفوتوریستی (مطالعه موردی: شهرستان طبس)؛ پایاننامه کارشناسی ارشد، در رشته جغرافیا و برنامهریزی توریسم، دانشگاه تهران.
2- ایلدرمی، علیرضا؛ میرسنجری، میر مهرداد (1390): بررسی پتانسیلهای محیط زیستی ژئوپارک غار علی صدر در جهت توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی منطقه؛ مجله محیط زیست و توسعه، سال دوم، شماره سوم، ، صص 116 - 122.
3- بهرامی، زینب؛ روستایی، شهرام (1393): ارزیابی ارزش علمی و ارزش افزوده مکان ژئومورفیک تالابهای پل دختر؛ نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 18، شماره 47، صص 1-21 .
4- تقدیسی، احمد؛ جمینی، داود؛ مرادی، نصرت (1391): بررسی و تحلیل روند اشتغال و بیکاری در شهرستان صحنه طی دورههای (1375-85): مجله علمی تخصصی برنامهریزی فضایی، سال اول، شماره سوم، صص 81-106.
5- سبک خیز، فاطمه؛ حجازی، سید حسن و مقدسین، محسن (1391): تحلیل ژئوتوریستی غار خاصه تراش با استفاده از روش پرالانگ؛ جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال 23، پیاپی 46، شماره 2، صص 69-7 .
6- شایان، سیاوش؛ زارع، غلامرضا؛ خلیلی، سعید (1391): ارزیابی ارزش علمی و افزوده مکانهای گردشگری بر اساس روش رینارد (مطالعه موردی: تپه گیان در دشت نهاوند)؛ مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال اول، شماره 2، صص 57-74.
7- صمدزاده رسول، خیام مقصود، حسینی حسن؛ (1389): نگرشی نو بر تکامل ژئومورفولوژیک چالة زمین ساختی اردبیل با رویکرد آمایش سرزمین؛ مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 21، شماره پیاپی 37، شماره 1، صص 105-130.
8- محمدی فر، یعقوب (1386): نگاهی به دستاوردهای طرح پژوهشی برسی و شناسایی باستان شناسی شهرستان صحنه؛ مجله مطالعات ایرانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مرکز تحقیقات فرهنگ و زبانهای ایرانی، سال ششم، شماره 11، صص 173-194.
9- مختاری، داود (1389): ارزیابی توانمندیهای اکوتوریستی مکان ژئومورفیکی حوضه آبریز آسیاب خرابه در شمالغرب ایران به روش پرالونگ (Pralong)؛ مجله جغرافیا و توسعه، شماره 18، صص 27 – 52 .
10- مقصودی، مهران؛ علیزاده، محمد؛ رحیمی هرآبادی، سعید و هدایی آرانی مجتبی (1391): ارزیابی قابلیّت ژئومورفوسایتهای گردشگری در پارک ملی کویر با استفاده از روش Pereira؛ مجله مطالعات گردشگری، سال 5، شماره 17.
11- مقیمی، ابرهیم؛ رحیمی هرآبادی، سعید؛ هدایی آرانی، مجتبی؛ علیزاده، محمد و اروجی، حسن (1391): ژئومورفوتوریسم و قابلیّت سنجی ژئومورفوسایتهای جادهای با بهره گیری از روشپری یرا مطالعه موردی: آزاد راه قم – کاشان؛ نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، سال 12، شماره 27، صص 7-26.
12- یمانی، مجتبی؛ عظیمی راد، صمد؛ باقری شکری، سجاد (1391): بررسی قابلیّتهای ژئوتوریسمی ژئومورفوسایتهای منطقه سیمره با استفاده از پرالونگ؛ جغرافیا و پایداری محیط، شماره 2، صص 69-88.
13- یمانی، مجتبی؛ نگهبان، سعید؛ رحیمی هرآبادی، سعید؛ علیزاده، محمد (1391): ژئومورفوتوریسم و مقایسه روشهای ارزیابی ژئومورفوسایتها در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: استان هرمزگان)؛ مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال اول، شماره 1، صص 83-10.
_||_14- Bruno, D. E & Perrotta, P (2010): A Geotouristic Proposal for Amendolara Territory (Northern Ionic Sector of Calabria, Italy); Geoheritag, V 4, Issue 4, 139-151.
15- Burlando, M & Firpo, M & Queirolo, C & Rovere, A & Vacchi, M (2011); From Geoheritage to Sustainable Development: Strategies and Perspectives in the Beigua Geopark (Italy); Geoheritage, V 3, 63–72.
16- Comanescu, L & Nedelea & Dobre R (2011): Evaluation of Geomorphosites in Vistea Valley (Fagaras Mountains-Carpathians, Romania); International Journal of the Physical Sciences V 6, n 5, 1161 -1168
17- Costa, F (2011): Volcanic Geomorphosite Assessment Thr Last Eruption; on April to May 1995, Withen The Natural Park of Fogo Island, Cape Verde; Geojournal of Tourism and Geosites, Year IV, no 2, v 8167-177.
18- Fassoulas, C & Paragamian, K & Iliopoulos G (2007): Identification and Assessment of Cretan Geotopes; Bulletin of Geological Society of Greece, Proceedings of The 11 International Congress Athens.
19- Feuillet, T & Sourp, E (2011): Geomorphological Heritage of The Pyrenees National Park (France): Assessment, Clustering, and Promotion of Geomorphosites; Geoheritage, V 3, 151–162.
20- Gordon, J (2011): Rediscovering A Sense of Wonder: Geoheritage, Geotourism and Cultural Landscape Experiences; Geoheritage, V 4, Issue 1-2, 65-77.
21- Lugeri, F. R & Amadio, V & Bagnaia, R & Cardillo, A & Lugeri, N (2011); Landscapes and Wine Production Areas: A Geomorphological Heritage; Geoheritage V 3, 221–232.
22- Pereira, P & Pereira, D & Caetano, A (2007): Geomorphosite assessment in Montesinho Natural Park (Portugal); Geographica Helvetica, V 62, 159-168.
23- Pralong, J (2005): A method for Assessing Tourist Potential and Use of Geomorphological Sites; Géomorphologie: Relief, Processus, Environnement, N 3, 189-196.
24- Reynard, E (2008): Scientific Research and Tourist Promotion of Geomorphological Heritage; Geogr. Fis. Dinam. Quat, V 31, 225-230.
25- Reynard, E & Coratza, P & Giusti, C (2011): Geomorphosites and Geotourism; Geoheritage, V 3, 129–130.
26- Rovere, A & Vacchi, M & Parravicini, V & Bianchi, C. N. & Zouros, N & Firpo, M (2011): Bringing Geoheritage Underwater: Definitions, Methods, and Application in Two Mediterranean Marine Areas; Environ Earth Sci, V 64,133–142.
27- Sai-leung, N. G & Jiangfeng, L. I & Shiming, F & Young C.Y. NG (2010): Geodiversity and Geoconservation in Hong Kong; Asian Geographer 27 (1 -2),1-11 .
28- Wang Lili, Tian Mingzhong, Wen Xuefeng, Zhao Longlong Song, Jiling, Sun Meng, Wang, H., Lan Y., Sun M (2014): Geoconservation and Geotourism in Arxan-Chaihe Volcano Area, Inner Mongolia, China; Quaternary International, In Press, Corrected Proof.
29- Vujicic, M & Vasiljevic, D & Markovic, S & Hose, T & Lukic, T & Hadzic, O & Janievic, S (2011): Preliminary Geosites Assessment Model (GAM) and Its Application on Fruska Gora Mountain, Potential Geotourism Detinarion of Serbia; Acta Geographica Slovenica, V 51.2, 361–377.
