بررسی و تحلیل مضمون و درون‌مایه در ترانه‌های عاشقانۀ محلی ایرانی

الموضوعات :

غلامرضا ستوده ¹ ( استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران )
علی اصغر باباصفری ² ( دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران )
محمد امین محمدپور ³ ( دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران )

تاريخ الإرسال : 24 السبت , جمادى الثانية, 1442 تاريخ التأكيد : 14 الإثنين , رمضان, 1442 تاريخ الإصدار : 20 الخميس , رمضان, 1443

الکلمات المفتاحية: شعر غنایی, ترانه, درون‌مایه, ترانه‌های عاشقانه,

ملخص المقالة :

ترانه اصطلاحی عام است که به انواع قالب‌های شعری ملحون یا همراه موسیقی به‌ویژه فهلویات، دوبیتی، رباعی و تصنیف گفته می‌شود. بومی سروده‌ها شامل انواعی چون گرایلی در آذربایجان، گورانی در کردستان و کرمانشاه، شربه در جنوب، شرفشاهی در گیلان، سه خشتی در قوچان و دیهو در بشاگرد هستند که در این تحقیق نمونه‌هایی از آن‌ها ذکر شده است. در این جستار به شیوه توصیفی-تحلیلی مضامین ترانه‌های عاشقانه بررسی و طبقه‌بندی شده‌اند. جامعۀ آماری نیز کتاب‌های پراکندۀ ترانه‌های بومی و آثار ضبط‌شدۀ موسیقی آوازخوانان ایرانی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که وابستگی به معشوق بیشترین نمود را در بین این ترانه‌ها دارد. زبان آن‌ها ساده و عامیانه است و از آن جایی که با کار و تلاش مردمی ساده‌زیست ارتباط دارند، در آن‌ها کمتر به خیال‌پردازی توجه شده است، بیشتر این ترانه‌ها با سازهای موسیقی همراه می‌شوند. نتیجه این که ترانه‌سرایان با آوردن مضامین متعددی همچون شکایت از دوری یار، سختی راه عشق، مخالفت بزرگان در وصلت دو یار، بوسه‌خواهی، وفاداری، وصف زیبایی معشوق، توجه‌طلبی و آرزوی وصال درصدد نشان دادن درون‌مایه‌های بیان حضور در محضر یار با زیرلایه‌های آرزو یا دوام آن و شکایت از فراق و هجران با زیرلایه‌های ترس از اتفاق افتادن آن و دعا برای رفعش بوده‌اند.

المصادر:

1. 
   

   احمدپناهی، محمد (1383). ترانه و ترانه‌سرایی در ایران: س‍ی‍ری‌ در ت‍ران‍ه‌ه‍ای‌ ملی‌ ای‍ران. تهران: سروش.   

   
   

   آجودانی، ماشاالله (1371). یا مرگ یا تجدد. تهران: زوار.

   
   

   پرتوی آملی، مهدی (1369). فرهنگ عوام آمل. تهران: مرکز مردم‌شناسی ایران.

   
   

   پناهی سمنانی، محمد (1383). ترانه‌های ملی ایران. تهران: علم

   
   

   حبیبی‌نژاد، مهران (1399). جاودانه‌ها. تهران: ماهریس.

   
   

   دیهیمی، ایرج (1395). عالیجناب مهربان ترانه. 2 ج. تهران: نگاه.

   
   

   روشن، ح. (1358). ادبیات شفاهی مردم آذربایجان. تهران: دنیا.

   
   

   زرقانی، سید مهدی (1384). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.

   
   

   زنگنه، پری (1355). آوازهای محلی. نوار صوتی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

   
   

   سلیمانی، محمد (1382). شاه صنم. آلبوم موسیقی تربت جام. تهران: ماهور.

   
   

   شکورزاده، ابراهیم (1369). ترانه‌های روستایی خراسان. تهران: سروش.

   
   

   شمیسا، سیروس (1386). سیر رباعی در شعر فارسی. تهران: علم.

   
   

   شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1388). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضائلی. تهران: جیحون.

   
   

   شیرین‌کام، شهره (1395). درون‌مایۀ عشق در ترانه‌های گیلکی. فصلنامۀ ادبیات و زبان‌های محلی ایران دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج. 6 (3)، 76-61.

   
   

   طباطبایی، لسان الحق (1386). داستان و دوبیتی‌های حسینا. تهران: بهین.

   
   

   طبری، احسان (1359). ترانه‌های عامیانه و برخی مختصات فنی و هنری آن. نوشته‌های فلسفی و اجتماعی. تهران: حزب توده ایران. 

   
   

   عمادی، عبدالرحمن (1392). دیلمون پارسی. تهران: آموت.

   
   

   فاضل، سهراب (1390). تصنیف و تصنیف‌سرایی در ایران. تهران: سوره مهر.

   
   

   قنبری عدیوی، عباس (1390). گونۀ ترانه در ادبیات عامۀ بختیاری. فصلنامۀ ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج، 1 (1)، 175-149.

   
   

   قهرمان، محمد (1383). فریادهای تربتی، مشهد: ماه جان.

   
   

   کوهی کرمانی، حسین (1345). هفتصد ترانه از ترانه‌های ملی ایران. تهران: ابن سینا.

   
   

   محسنی، مرتضی؛ کمرپشتی، عارف؛ شیبانی اقدم، اشرف؛ قسیمی ترشیزی، سهیلا (1394). تحلیل محتوایی دوبیتی‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه. نشریۀ فرهنگ و ادبیات عامه. 3 (5)، 161 – 133.

   
   

   محمودی، منوچهر (1328). شش ترانه محلی دشت باوی. بی جا: بی نا.

   
   

   مختاری، محمد (1378). هفتاد سال عاشقانه تحلیلی از ذهنیت غنایی معاصر و گزینه شعر 200 شاعر. تهران: تیراژه.

   
   

   مستور، مصطفی (1379). مبانی داستان کوتاه. تهران: مرکز.

   
   

   مشحون، حسین (1373). تاریخ موسیقی ایران. تهران: سیمرغ.

   
   

   میهن­دوست، محسن (1355). کله فریاد، ترانه‌هایی از خراسان. تهران: مرکز مردم‌شناسی ایران.

   
   

   ناصح، محمد مهدی (1377). دوبیتی‌های عامیانه بیرجندی. به کوشش کمالی سروستانی. تهران: محقق.

   
   

   هدایت، صادق (1310). اوسانه. تهران: فردوسی.         

   
   

   هدایت، صادق (1334). نیرنگستان. تهران: امیرکبیر.

   
   

   هدایت، صادق (1379). نوشته‌های پراکنده. به کوشش حسن قائمیان. تهران: ثالث.

   
   

   هلم، بنت (1394). عشق. ترجمۀ ندا مسلمی. تهران: پژمان.

   
   

   همایونی، صادق (1348). یک هزار و چهارصد ترانه محلی. شیراز: کانون تربیت.

   
   

1. 
   

   Ahmad Panahi, M. (2004). Song and Songwriting in Iran. Tehran: Soroush.

   
   

   Ajoudani, M. (1992). Oven Death or Modernity. Tehran: Zavar.

   
   Deihimi, I. (2016). You're Majesty Kind Song. Vol. 2. Tehran: Negah.
   

   Emadi, A. (2013). Persian Dilamon. Tehran: Amout.

   
   

   Fazel, S. (2011). Composing and Composing Writing in Iran. Tehran: Sooreh Mehr.

   
   

   Ghahraman, M. (2004). Torbati Shouts. Mashhad: Mah Jan.

   
   Ghanbari Odivi, A. (2011). Song Type in Bakhtiari Folk Literature. Quarterly Journal of Local Literature and Languages of Iran. Islamic Azad University of Yasouj. 1 (1), 149-175.
   

   Habibinejad, M. (2020). Immortals. Tehran: Mahris.

   
   

   Hedayat, S. (1930). Osaneh. Tehran: Ferdowsi.

   
   

   Hedayat, S. (1954). Nirangistan. Tehran: Amir kabir.

   
   

   Hedayat, S. (2000). Scattered writings. Hassan Ghaemian (Emand.), Tehran: Sales.

   
   

   Helm, B. (2015). Love. Neda Muslimi (Trans.). Tehran: Pejman.

   
   

   Homayouni, S. (1966). 1400 local songs. Shiraz: Kanoon Tarbiat.

   
   

   Chevalie, J. & Gheerbrant, A. (2009). Dictionary of Symbols. Soodabeh Fazaeli (Trans.), Tehran: Jeyhun.

   
   

   Koohi Kermani, H. (1963). Seven hundred songs from the national songs of Iran. Tehran: Ibn Sina.

   
   

   Mahmoudi, M. (1948). Six local songs of Dasht-e Bavi. N.Lo: N.P.

   
   

   Mashhoon, H. (1994). History of Iranian Music. Tehran: Simorgh.

   
   

   Mihandoust, M. (1976). Kaleh Faryad, Songs from Khorasan. Tehran: Anthropological Center of Iran.

   
   Mastoor, M. (2000). Basics of Short Story. Tehran: Center.
   

   Mohseni, M.; Kamarposhti, A.; Sheybani Aghdam, A. & Ghasimi Tarshizi, S. et al (2015). Content analysis of folk couplets in Savadkuh. Journal of Popular Culture and Literatur. 3 (5), 133-161.

   
   

   Mokhtari, M. (1999). Seventy Years of Romance an Analysis of Contemporary Lyrical Mindset and Poetry Selection of 200 Poets. Tehran: Tirazheh.

   
   

   Naseh, M.M. (1998). Quatrains of Birjand. Kamali Sarvestani (Emand.). Tehran: Mohaghegh.

   
   Panahi Semnani, M. (2004). National Songs of Iran. Tehran: Alam
   

   Partovi Amoli, M. (1990). The Folklore of Amol. Tehran: Anthropological Center of Iran.

   
   

   Roshan, H. (1979). Oral Literature of the Azerbaijani People. Tehran: The World.

   
   

   Shakurzadeh, E. (1991). Khorasan Rural Songs. Tehran: Soroush.

   
   

   Shamisa, S. (2007). The Quatrains in Persian Poetry. Tehran: elm.

   
   Shirinkam, Sh. (2016). The Theme of Love in Gilaki Songs. Journal of Iranian Literature and Local Languages. 6 (3), 61-76.
   

   Soleimani, M. (2003). Shah Sanam. Torbat Jam Music Album. Tehran: Mahour.

   
   

   Tabari, E. (1980). "Folk Songs and Some of Its Technical and Artistic Coordinates". Philosophical and Social Writings. Tehran: Tudeh Party of Iran.

   
   

   Tabatabai, L. (2007). The Story and Quatrains of Hosseina. Tehran: Behin.

   
   

   Zanganeh, P. (1976). Local Songs. Audiotape. Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.

   
   Zarghani, S.M. (2005). The Perspective of Contemporary Iranian Poetry. Tehran: Sales.