مقایسۀ سبکی هجویات سنایی، انوری و جمالالدین عبدالرزاق
الموضوعات :حشمت اله انصاری 1 , مریم جعفری 2 , غلامعباس ذاکری 3
1 - دانشجوی دکتری زبان ادبیات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران
2 - استادیار زبان وادبیات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران
3 - استادیار زبان وادبیات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران
الکلمات المفتاحية: شعر, سنایی, انوری, ادبیات غنایی, هجو, جمالالدین عبدالرزاق,
ملخص المقالة :
یکی از انواع فروع ادب غنایی که بسامد بسیاری در آثار بیشتر شاعران پارسی‌گو دارد، هجویه‌سرایی است. بررسی ویژگی‌های سبکی این گونۀ ادبی می‌تواند سهم مهمی در ورود به دنیای ذهن شعرا و شناختن اندیشه‌ها، عواطف و رویکردهای آن‌ها داشته باشد. در این مقاله سعی شده است هجویات سنایی، انوری و جمالالدین که هر سه از شاعران بنام و برجستة قرن ششم و سبک سلجوقی هستند، در سه حوزۀ زبانی، ادبی و فکری با تکیه بر مضامین اجتماعی و فرهنگی مورد برسی قرار گیرد. در این تحقیق به شیوۀ کاربرد اوزان عروضی، صور خیال، قالب‌های شعری، ایدئولوژی و واژگان گزیده؛ شامل: استفاده از نام‌های جانوران در هجو، استفاده از ساخت مصغر، هجوهای پنهان و آشکار، به‌کارگیری واژه‌های تابو و نیز استفاده از آیات قرآنی در هجو، هجوهای پنهان و آشکار، شخصی و اجتماعی در شعر این سه شاعر پرداخته شده‌است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که زبان جمالالدین در هجو از سنایی و انوری عفیف‌تر است؛ اما هجویات سنایی و انوری نسبت به جمالالدین زبانی تند، گزنده و هتّاک دارد. این سه شاعر با بهره‌گیری از هنر شاعری خود و احاطه‌ای که بر اوضاع جامعۀ عصر خود داشته‌اند، بسیاری از مفاسد و ناهنجاری‌های اجتماعی عصر را به تصویر کشیده‌اند.
_||_
1. The Holy Quran2. Anvari, M., (1985), Divan, edited by Mohammad Taghi Modarres Razavi, 2 volumes, Tehran: Scientific and Cultural, second edition.3. Dad, S. (2008), Dictionary of Literary Terms, Tehran: Morvarid, third edition.4. Farzaneh, B.; Hosseini, M., (2010), "Satire of cities in the Samanid and Ghaznavid periods", Journal of Persian Literature, No. 25, pp. 155-171.5. Firoozabadi, M., (?), Dictionary of the Environment.6. Forouzanfar, B., (1979), Sokhan va Sokhanooran, Tehran: Kharazmi, third edition.7. Ibn Mokarram, J., (?), Arabic language, Beirut: Dar al-Sadr.8. Mohammad Ibn Abdul Razzaq, (2012), Divan of Jamaluddin Isfahani, edited by H. Vahid Dastgerdi, Tehran: Sanaei.9. Joveyni, A., (2003), The History of Jahangisha Jovini, edited by M. Qazvini, Tehran: Book World, third edition.10. Kaseb, A. (1987), Historical Perspective of Satire, Tehran: Author Publisher.11. Mirsadeghi, M., (1984), Dictionary of Poetic Art, Tehran: Mahnaz.12. Mohammad Hussein, M., (1970), Al-Hijjah and Al-Hijjah in Al-Jahiliyyah, Beirut: Dar Al-Nahda Al-Arabiya.13. Nasavi, M., (1964), Nafta Al-Masdoor, edited by A. Yazgardi, Tehran.14. Nikobakht, N., (2001), Satire in Persian Poetry, Tehran: University of Tehran.15. Parsa, A., (1986), "Stylistics of Khaghani's satires" Journal of Social Sciences and Humanities, Shiraz University, Volume 25, Number 48, p. 57-68.16. Safa, Z., (1990), History of Literature in Iran, Volume 2, Tehran: Ferdows.17. Sanaei, M., (2008), Hadiqah al-Haqiqah and Sharia al-Tariqah, edited by Modarres Razavi (2nd edition) Tehran: Tehran University Publishing Institute.18. Sanaei, M., (2009), Divan, by B. Forouzanfar, Tehran: Negah, third edition.19. Sarfi, M., (2009), "Ibn Rumi and Anwari in the field of satire", Journal of Comparative Literature, No. 1, pp. 63-86.20. Shafiee Kadkani, M. (2013), The Language of Poetry in Sufi Prose, Tehran: Sokhan.21. Shafiee Kadkani, M. (1993), Bankrupt Kimia Forosh, Tehran: Sokhan, second edition.22. Shafiee Kadkani, M. (2004), Whips of conduct, Tehran: Agah, fourth edition.23. Shamisa, Sirus (1996), Generalities of Stylistics, Tehran: Ferdows, fourth edition.24. Shebli Nomani, M., (1957), Ajam Poetry, translated by M. Fakhraei Gilani, Tehran: Ibn Sina.
