گل‌کشتی، شهرآشوبی گمنام از عصر صفوی

الموضوعات :

مهین خطیب نیا ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران)

تاريخ الإرسال : 28 الجمعة , رجب, 1442 تاريخ التأكيد : 05 الأحد , صفر, 1443 تاريخ الإصدار : 28 السبت , جمادى الثانية, 1444

الکلمات المفتاحية: دورة صفوی, شهرآشوب, گل‌کشتی,

ملخص المقالة :

بسیارند شاعرانی که در تذکره‌ها از آن‌ها نامی به میان نیامده و به مرور زمان نسخه‌های خطی دیوان آنان در گوشه و کنار جهان شناخته شده و مورد بررسی و مداقّة محققان قرار گرفته است. بدیهی است که نسخه‌های خطی به دست آمده و بویژه شهرآشوب‌ها به عنوان تاریخ محلی منظوم، فرهنگ لغتی به‌ جای مانده از واژه‌‌ها و اصطلاحات و همچنین منبع موثقی از اطلاعات تاریخی، اجتماعی و فرهنگیِ زمان خود محسوب شده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و پژوهش دربارة آن‌ها ضروری است. گل‌کشتی یکی از آثار میرنجات اصفهانی از شاگردان صائب تبریزی و متعلق به دورة صفویه است. روش تحقیق به صورت کیفی، توصیف و تحلیل 270 بیت از نسخۀ خطی گل‌کشتی است. استخراج و بازیابی کلمات و اصطلاحات خاص و متداول دورة صفوی، بازیابی آداب و رسوم اجتماعی، معرفی طبقات اجتماعی، طرح دیدگاه مردم به کُشتی در جایگاه حرفه‌ای پرطرفدار با بیان بیش از 170 فن و معرفی شهرآشوب گل‌کشتی، تنها سند موثقی که ثابت می‌کند در قدیم به جای زورخانه از ورزش‌خانه استفاده می‌شد، همگی از نتایج به دست آمدة این پژوهش است.

المصادر:

انصاف‌پور، غلامرضا (1351). تاریخ و فرهنگ زورخانه. تهران: مرکز مردم شناسی ایران.

باقری، مهری (1376). دین‌های ایرانی پیش از اسلام. تبریز: دانشگاه تبریز.

بهار، مهرداد (1381). از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.

پرتو بیضایی کاشانی، حسن (1382). تاریخ ورزش باستان ایران. تهران: زوار.

پرویش، محسن؛ محمدی، ذکرالله (1397). تحلیل جامعه‌شناختی شهرآشوب‌ها به عنوان تاریخ محلی منظوم در عصر تیموری. فصلنامه متن‌پژوهی ادبی دانشگاه علامه طباطبائی. 22 (77)، 92-67.

پور داود، ابراهیم (1384). خرده اوستا. تهران: دنیای کتاب.

تهرانچی، محمدمهدی (1388). ورزش باستانی از دیدگاه ارزش. تهران: امیرکبیر.

حیدری، علی؛ دولتشاه، ناصر (1391). جلوه‌های تصوف، فتوت در ورزش باستانی و زورخانه‌ای ایران. فصل‌نامة مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. 2 (4)، 71-58.

درایتی، مصطفی (1389). فهرستواره دست‌نوشته‌های ایران دنا. تهران: نشر موزه، مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.

ریاحی، محمدامین (1375). کسائی، زندگی و اندیشه و شعر او. تهران: علمی.

ریترز، جورج (1386). نظریة جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: علمی.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1381). شعر بی‌دورغ، شعر بی‌نقاب. تهران: علمی.

شمیسا، سیروس (1381). شاهدبازی در ادبیات فارسی. تهران: فردوس.

صفا، ذبیح‌الله (1367). تاریخ ادبیات در ایران. چاپ دوم. تهران: فردوس.

غنی، قاسم (1383). تاریخ تصوف در اسلام. ج. 2. چاپ هشتم. تهران: زوار.

قاسمی، رضا (۱۳۴۷). مقالة شهرآشوب. مجله راهنمای کتاب. 3 (8)، 441-436.

طلوع کیان، فرهاد (1389). آموزش ورزش زورخانه‌ای. تهران: سفیر اردهال.

گلچین‌معانی، احمد (1348). تاریخ تذکره‌های فارسی. تهران: دانشگاه.

گلچین‌معانی، احمد (1313). گل‌کشتی میرسیدنجات. مجله ارمغان. 15 (159)، 42-35.

گلچین‌معانی، احمد (1380). شهرآشوب در شعر فارسی. تهران: روایت.

مصاحب، غلامحسین (1356). دائره‌المعارف فارسی. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین.

گنجوی، مهستی (1347). دیوان اشعار. تصحیح شهاب طاهری. تهران: ابن‌سینا.

میرصادقی (ذوالقدر)، میمنت (1385). واژه‌نامة هنر شاعری. چاپ سوم. تهران: کتاب مهناز،.

میرنجات، نسخة خطی. گل‌کشتی موجود در کتابخانه موجود در شوروی.

نصرآبادی، محمدطاهر (1379). تذکرة نصرآبادی. به کوشش احمد مدقق یزدی. تهران: روزنه.

فاضلی، فیروز؛ جهاد، لاله (1388). شش شهرآشوب بازیافته از قرن دهم. فصلنامه پارسی. 12 (48 و 49)، 95-79.

محجوب، محمدجعفر (1347). شهرآشوب. کتاب هفته. 13 (90)، 104-86.

مهدوی، بتول؛ بهنام‌فر، محمد، (1395). انواع شهرآشوب و کهن‌ترین شهرآشوب صنفی. فنون ادبی. 8 (1)، 54-43.

نصرتی‌سیاه‌مزگی، علی (1386). شهرآشوب. نامة فرهنگستان زبان و ادب فارسی. 3 (۱)، 33-28.

Insafpour, Gh. (1972). Zoorkhaneh History and Culture. Tehran: Iran Anthropology Center.

Bagheri, M. (1997). Iranian Religions Before Islam. Tabriz: Tabriz University.

Bahar, M. (2002). From Myth to History. Tehran: Cheshmeh.

Parto Beizaei Kashani, H. (2012). History of Ancient Sports of Iran. Tehran: Zavar.

Pourdavoud, E. (2005). Khordeh Avesta. Tehran: World of Books.

Tehranchi, M. (2008). Ancient Sports from the Point of View of Value. Tehran: Amir Kabir.

Heydari, A. & Dolatshah, N. (2011). Effects of Sufism, Fotovat in ancient and forced sports of Iran. Journal of Sports Management and Movement Behavior. 2 (4), 58-71.

Derayati, M. (2008). Index of Iran Dena Manuscripts. Tehran: Mouzeh Publishing House, Islamic Council Documents Center.

Riahi, M. (1996). Kasai, His Life and Thought and His Poetry. Tehran: Elmi.

Ritters, G. (2007). Sociological Theory in the Contemporary Era. M. Salasi (Trans.). Tehran: Elmi.

Zarinkoob, A. (2011). Unmistakable Poetry, Unmasked Poetry. Tehran: Scientific.

Shamisa, S. (2002). Homosexuality in Persian Literature. Tehran: Ferdous.

Safa, Z. (1989). History of Literature in Iran. 2^nd Edition. Tehran: Ferdous.

Ghani, Q. (2004). History of Sufism in Islam. Vol. 2. 8^th Edition. Tehran: Zavar.

Ghasemi, R. (1968). Shahr-Ashoob. Book Guide Magazine. 3 (8), 436-441.

Tolo’ Kian, F. (2010). Zorkhaneh Sports Training. Tehran: Safir Ardahal.

Golchin-Maani, A. (1969). History of Persian Anthologies. Tehran: University.

Golchin-Maani, A. (1934). Golkoshti Mir Seyed Nejat. Armaghan Magazine. 15 (159), 35-42.

Golchin-Maani, A. (2001). Shahr-Ashoob in Persian Poetry. Tehran: Narration.

Musaheb, Gh. (1977). Persian Encyclopedia. Tehran: Pocket Books Company in collaboration with Franklin Publishing Institute.

Ganjavi, M. (1968). Divan of Poems. Shahab Taheri (Ed.). Tehran: Ibn Sina.

Mirsadeghi (Zolqader), M. (2005). Dictionary of Poetry Art. 3^rd Edition. Tehran: Mahnaz Book.

Mirnejat. The Manuscript. Golkoshti in a library in the Soviet Union.

Nasrabadi, M.T. (2000). Nasrabadi's Anthology. A. Modaghegh Yazdi (Ed.). Tehran: Rozhan.

Parivash, M. & Mohammadi, Z. (2017). Sociological analysis of riotous cities as poetic local history in the Timurid era. Allameh Tabatabai University Literary Textual Quarterly. 22 (77), 67-92.

Fazli, F. & Jahad, L. (2009). Six Shahr Ashoob recovered from the 10th century. Persian Quarterly, 12 (48 and 49), 79-95.

Mahjoub, M. (1968). Shahr Ashoob. Book of the Week. 13 (90), 86-104.

Mahdavi, B. & Behnamfar, M. (2015). Types of Shahr-Ashoob and the oldest guild Shahr-Ashoob. Literary Arts. 8 (1), 43-54.

Nosrati-Siahmezgi, A. (2006). Shahr-Ashoob. Persian Language and Literature Academy Letter, 3 (1), 28-33.