بررسی و تحلیل مؤلفه‌های غنایی منظومۀ «برزونامه» از شمسالدین محمد کوسج
الموضوعات :
رضا جلیلی
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران)
الکلمات المفتاحية: حماسه, برزونامه, مؤلفه‌های غنایی, شمس الدین محمد کوسج,
ملخص المقالة :
یکی از آثار مهم حماسی به زبان فارسی، برزونامۀ شمس الدین محمد کوسج است. شاعر در این منظومه به شرح رویدادهای مربوط به برزو فرزند سهراب و اطرافیان او پرداخته است. اگرچه نگاه غالب در بروزنامه حماسی است، بازتاب ویژگی های عاطفی که با ادبیات غنایی گره خورده است، به روشنی دیده می شود. از این رو، در مقالۀ حاضر، مهم ترین مؤلفه های غنایی برزونامه با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد کوسج با استفاده از مضامینی؛ همچون: مدح و ستایش، هجو و نکوهش، پیوندهای عاشقانه، توصیف، دنیاستیزی، گلایه و بث الشکوی، نیایش و مناجات، تقاضا و درخواست، بیان احوال شخصی، سوگند خوردن و مفاخره، ضمن خلق اثری حماسی- غنایی، به تشریح دقیق تر درونی های شخصیت های داستان پرداخته و به جریان روایت پویایی ویژه ای بخشیده است. همچنین، به نظر می رسد خشونت ماهوی متون حماسی با بهره گیری از مؤلفه های غنایی به نرمی و ملایمت گراییده و به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.
آرخی، کمالالدین، عباسی، محمود و اویسیکهخا، عبدالعلی (1395)، «بررسی و تحلیل عاشقانههای حماسههای ملی ایران با رویکرد نظریۀ بینامتنینگری با تأکید بر شاهنامه، سامنامه، برزونامه، گرشاسبنامه، بانوگشسبنامه»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، سال 12، شمارۀ 22، صص 13-33.
آژند، یعقوب (1383)، انواع ادبی در ایران امروز، تهران: قطره، چاپ اول.
اصغرزاده، الهه (1395)، ریختشناسی گرشاسبنامه و برزونامه، تهران: گیوا، چاپ اول.
انوشه، حسن (1381)، دانشنامۀ ادب فارسی: ادب فارسی در جهان غرب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
برزگر، حسین (1381)، سوگندنامه؛ فرهنگنامۀ ادبی فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.
پارساپور، زهرا (1383)، مقایسۀ زبان حماسی و غنایی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول.
پورنامداریان، تقی (1386)، «انواع ادبی در شعر فارسی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه قم، سال اول، شمارۀ 3، صص 7-22.
جلیلی، رضا و نوروز، مهدی (1394)، «مطالعۀ تطبیقی برخی آموزههای تعلیمی در اندرزنامههای پهلوی و برزونامه (بخش کهن)»، مجلۀ پژوهشهای نقد ادبی و سبکشناسی، دورۀ 6، شمارۀ 20، صص31-48.
جوان، مریم (1381)، نیایشنامه؛ فرهنگنامۀ ادبی فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.
دادبه، اصغر (1381)، بثالشکوی؛ دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: بنیاد دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
دهخدا، علیاکبر (1377)، لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
رزمجو، حسین (1372)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
رستگارفسایی، منصور (1380)، انواع شعر فارسی، شیراز: نوید شیراز، چاپ دوم.
سرامی، قدمعلی (1375)، بثالشکوی؛ دانشنامۀ جهان اسلام، زیر نظر مصطفی میرسلیم، ج2، تهران: بنیاد دائرهالمعارف اسلامی، چاپ دوم.
شفیعیکدکنی، محمدرضا (1372)، مفلس کیمیافروش، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس (1389)، انواع ادبی، تهران: میترا، چاپ چهارم.
صفا، ذبیحالله (1333)، حماسهسرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
کوسج، شمسالدین محمد (1387)، برزونامه (بخش کهن)، تصحیح و مقدمه و تعلیقات از اکبر نحوی، تهران: میراث مکتوب، چاپ اول.
مشتاقمهر، رحمان و بافکر، سردار (1395)، «شاخصهای محتوایی و صوری ادبیات غنایی»، پژوهشنامۀ ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 14، شمارۀ 26، صص 183-202.
مقدسی، مهناز (1381)، مدح؛ فرهنگنامۀ ادبی فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.
موتمن، زینالعابدین (1364)، شعر و ادب فارسی، تهران: زرین، چاپ دوم.
نیکوبخت، ناصر (1380)، هجو در شعر فارسی، تهران: دانشگاه تهران.
وزینپور، نادر (1374)، مدح، داغ ننگ بر سیمای ادب فارسی، تهران: معین.
یاحقی، محمدجعفر (1384)، بثالشکوی؛ دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
_||_
References:
Arkhi, Kamaluddin, Abbasi, Mahmoud and Oweisi Kohkha, Abdolali, (1395), "A Study and Analysis of the National Epic Romances of Iran with an Intertextual Theory Approach with Emphasis on Shahnameh, Samnameh, Barzonameh, Garshasbnameh, Banu Gomshnameh », Journal of Epic Literature, Year 12, No. 22, pp. 13 to p.
Asgharzadeh, Elaheh, (2016), Morphology of Garshasbnameh and Barzonameh, Tehran: Giva, First Edition.
Barzegar, Hossein, (2002), Subject-Farsi Literary Literary Dictionary, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance, Second Edition.
Dadbeh, Asghar, (2002), Beth al-Shaqvi; The Great Islamic Encyclopedia, under the supervision of Kazem Mousavi Bojnourdi, Tehran: The Great Islamic Encyclopedia Foundation.
Dehkhoda, Ali Akbar, (1998), Dictionary, Tehran: University of Tehran, Second Edition.
Jalili, Reza and Nowrouz, Mehdi, (2015), "A Comparative Study of Some Teaching Teachings in Pahlavi and Barznamah (Old Sections)," Journal of Literary Criticism and Stylistics Research, Volume 6, Number 20, p. 31 Up to page 48.
Javan, Maryam, (2002), Prayer-Letter of Persian Literature, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance, Second Edition.
Kusaj, Shamsuddin Mohammad, (2008), Barzonameh (Ancient Section), Correction and Introduction by Dr. Akbar Nahavi, Tehran: Written Heritage, first edition.
Moghaddasi, Mahnaz, (2002), Contemporary Persian Literary Dictionary, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance, Second Edition.
Motman, Zein al-Abedin, (1364), Persian Poetry and Literature, Tehran: Zarrin, Second Edition.
Mushtaq Mehr, Rahman & Bafakar, Sardar, (2016), "Content and Formal Indicators of Rich Literature", The Rich Literature Journal of Sistan and Baluchestan University, No. 14, No. 26, pp. 183 to p. 202.
Nikobakht, Nasser, (2001), A Joke on Persian Poetry, Tehran: University of Tehran.
Parsapour, Zahra, (2004), Comparing Epic and Ghanaian Language, Tehran: University of Tehran, first edition.
Purnamdarian, Taghi, (2007), "Literary Types in Persian Poetry", Journal of Faculty of Literature and Humanities, University of Qom, Vol. 3, No. 7, p. 22.
Razmjoo, Hossein, (1993), Literary Types and Works in Farsi, Mashhad: Astan Qods Razavi, Second Edition.
Safa, Zabihullah, (1333), Epic Poetry in Iran, Tehran: Amir Kabir.
Serami, Ghadamali, (1996), Beth al-Shakwi; Encyclopedia of the Islamic World, by Mustafa Mirsalim, Vol. 2, Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation, Second Edition.
Shafi'i Kadkani, Mohammad Reza, (1993), Muffles of Kimfoushar, Tehran: Speech.
Shamisa, Cyrus, (2010), Literary Types, Tehran: Mitra, Fourth Edition.
Vazinpour, Nader, (1995), Madh, Hot Shame on Persian Literature, Tehran: Moein.
Yahaghi, Mohammad Ja'far, (2005), Beth al-Shakwi; Encyclopedia of Persian Language and Literature, headed by Ismail Saadat, Tehran: Academy of Persian Language and Literature.
