تحلیل و بررسی ترانه معاصر فارسی
الموضوعات :
سید مهدی موسوی میرکلائی
1
,
ایرج مهرکی
2
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
تاريخ الإرسال : 18 الجمعة , شوال, 1440
تاريخ التأكيد : 12 الإثنين , ربيع الثاني, 1441
تاريخ الإصدار : 10 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1441
الکلمات المفتاحية:
موسیقی,
ترانه,
ترانه سرا,
تصنیف,
ملخص المقالة :
در ادب فارسی ترانه همواره اصطلاحی عام بوده است که بر انواع قالب‌های شعریِ ملحون یا همراه موسیقی به ویژه فهلویات، دوبیتی، رباعی، و بیت اطلاق می‌شده است. فهلویات, خسروانی, گلبانگ, تصنیف و .... در گذرگاه تاریخ نام‌های دیگر این صورت شعری بوده‌اند (بهار: 1344،60). همچنین عده‌ای ترانه (ترانک، ترنگه، ترنگ، رنگ) را از ماده‌ی تر در لغت به معنای خرد، تر و تازه و جوان، خوش از ریشه‌ی اوستایی تئورونه گرفته‌اند(داد،1375،68) این اصطلاح، امروزه در میان اهل ادب به‌خصوص مترادف با دوبیتی و در اصطلاح موسیقی نیز معمولاً مترادف با تصنیف، آواز، سرود و نغمه و به‌طور کلی اشعار ملحون به‌کار می‌رود. موسیقی و اولین سند مکتوب در ترانه به نظر کدکنی به سرودی از باربد، شاعر و موسیقی‌دان دربار خسرو پرویز ساسانی باز می‌گردد ترانه بعد از گذر از تحولات تاریخی دوران اسلامی، جنگ ها و صلح ها، آرامش ها و جنبش ها به انقلاب اسلامی ایران پیوند خورد و به آنچه امروز شاهد آن هستیم تبدیل شد. زبان ترانه ی امروز صمیمی و همه فهم‌تر شده است که ناشی از تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی ست. در این پژوهش تلاش بر آن است که تحولات ترانهسرایی با رویکردی جریانشناسانه مورد کنکاش قرار گیرد.
المصادر:
انوشه، حسن (1376)، گزیدۀ اصطلاحات مضامین و موضوعات ادب فارسی، جلد دوم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
برکشلی، مهدی (1383)، موسیقی ایرانی (مجموعه مقالات)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بهار، محمدتقی (1344)، تاریخ تطور شعر فارسی، مشهد: طوس.
بینش، تقی (1380)، تاریخ مختصر موسیقی ایران، تهران: هوای تازه.
پناهی سمنانی، محمد (1382)، سیری در ترانه و ترانهسرایی ایرانی، تهران: نشر علم.
پورجوادی، امیرحسین (1385)، نسیم طرب، تهران: فرهنگستان هنر.
پورنامداریان، تقی و قدرت الله طاهری (1385)، «نگاهی انتقادی به جریان‌شناسی‌های شعر معاصر ایران»، فصل‌نامۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا، دورۀ 15، شماره 56 و 57، ، صص18-1.
جنتی عطایی، ایرج (1384)، مرا به خانه‌ام ببر، به کوشش یغما گلرویی، تهران: دارینوش.
حصوری، علی (1378)، سیاوشان، سرفصل سوگ‌آیین‌های لری ، تهران: چشمه.
دهخدا، علی اکبر (1373)، لغت‌نامة دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
رضی، احمد،عبدالهیان، فائقه (1392)، «ترانه و ترانه سرایی در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی»، پژوهش‌نامۀ ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال یازدهم، شمارۀ بیستم، صص120-103.
روح الامین، محمود (1380)، گسترۀ فرهنگ و فولکلور، تهران: کتاب ماه هنر.
داد، سیما (1375)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: مروارید.
سرامی، قدمعلی (1360)، از خاک تا افلاک، سیری در غزل‌ها و ترانه‌های مولانا، تهران: چاپخانه تابش.
سرفراز، اردلان (1377)، سال صفر، تهران: ورجاوند.
شاکری، شیوا (1397)، «بررسی ترانه و ترانهسرایی»، فصل‌نامۀ اورمزد، دورۀ 11، شماره14، صص15-4.
شمیسا، سیروس(1363)، سیر رباعی در شعر فارسی، تهران: فردوسی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1368)، موسیقی شعر، چاپ دوم، تهران: آگاه.
قنبری، شهیار (1377)، دریا در من، تهران: جاویدان.
کریمی، سعید (1392)، مبانی ترانهسرایی، تهران: فصل پنجم.
کمارجی، علی (1395)، بنیاد ترانه، تهران: نیماژ.
محمدپور، محمد امین (1392)، «بررسی ترانهسرایی در ادبیات فارسی تا دورۀ مشروطیت ایران»، فصل‌نامۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال پنجم، ، شماره 14، صص193-179.
مراغی، عبدالقادر ابن غیبی حافظ (1370). شرح ادوار، به کوشش تقی بینش، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
موسوی میرکلائی، سید مهدی (1390)، تاریخ تحلیلی ترانۀ فارسی، تهران: بوتیمار.
میرزایی، حسین، ساداتی، انسیه و دیگران (1390)، «بررسی خرده‌فرهنگ جوانان ایران در محتوای اشعار موسیقی پاپ»، فصل‌نامۀ جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، دورۀ دوم، شماره دوم، 158-141.
میرصادقی، میمنت (1376)، واژه‌نامۀ هنر شاعری، چاپ دوم تهران: کتاب مهناز.
_||_
