نقضِ «نقدی بر لیلیومجنون قاسمی گنابادی به تصحیح دکتر زهرا اختیاری»
الموضوعات :
1 - گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
الکلمات المفتاحية: نقض ادعاها, مغالطه‌کاری, ادعای شرح, لیلی ومجنون قاسمی, عینک,
ملخص المقالة :
مثنوی لیلی و مجنون قاسمی حسینی گنابادی (د.982) در سال 1393 به تصحیح این‌جانب منتشر شده است. دانشجویان محترمی با داعیۀ شرح ابیات، ده صفحه نقد بر این کتاب نوشته‌اند. این جستار به نقض نوشتۀ آنان اختصاص دارد. ایشان بدون شرح حتی یک بیت، ادعای شرح کرده‌اند. گاه هم تحقیق و شرح مصحح را بدون ارجاع، به نام خود نقل نموده‌اند. اطلاعاتی که در ادامۀ شرح برخی ابیات آورده‌اند، غالباً ناکارآمد و نادرست است. برای مثال نوشته‌اند که عینک در قرن هشتم به صورت شیشۀ فرنگ به کار می‌رفته است و منظور قاسمی شیشۀ فرنگ است. در حالی که قاسمی حسینی در تمام آثارش کلمۀ عینک را به کار برده و هیچ جا منظور وی شیشۀ فرنگ نبوده است. پیشینۀ عینک نشان می‌دهد، چند قرن قبل از قاسمی عینک ساخته شده بود. مفصل‌بندی و مصادرۀ به مطلوب، مهمترین خصیصۀ نوشتۀ آنان است. جز بعضی مواردِ استحسانی، هیچ کدام از نقدها و اتهامات چون مبتنی بر دلایل علمی نیست، پذیرفته نیست و بر ردّ ادعاها دلیل آورده شده است. نویسندگان آن نوشته را به مطالعۀ دقیق کتاب از سر انصاف، مطالعه در شیوۀ تصحیح متون، مقدمه‌نویسی و صفحه‌آرایی سفارش می‌کنم.
1. اختیاری، زهرا، (1396). «بازشناخت حماسۀ شاهرخنامه (سرودۀ قاسمی گنابادی)»، کاوش نامه، سال هجدهم، شماره 34.
2. امین احمد، رازی. (1378). تذکرۀهفتاقلیم(جلددوم). تصحیح و تعلیقات و حواشی سیّد محمدرضا طاهری. تهران: سروش.
3. انصاری نکو، جعفر؛ هانیه ناجی اصفهانی (1386). تاریخ عینک و عینکسازی در ایران و جهان، ویراستار: محمد خیرخواه، تهران: کاوش علم
4. ـــــــــ، ـــــ، (1394). «نقدی بر تصحیح گویوچوگان قاسمیگنابادی»، متنشناسی ادب فارسی، دور جدید، شماره 4، (پیاپی 28) زمستان 1394، صص 40- 25.
5. ــــــــ، ـــــ، (1393)، «قاسمی گنابادی»، دانشنامة زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، صص. 176- 174.
6. ــــــــ، ـــــ، (1391)، «درست و نادرست در شرح حال قاسمیحسینیگنابادی (جنابدی)»، نشریة ادب و زبان، دورة جدید، شماره 31 (پیاپی 28)، بهار.
7. ــــــــ، ـــــ، (1390)، «سایه روشنِ آثار و نوشته‌های قاسمی گنابادی»، نشریة ادب و زبان، شماره (30). صص. 77- 47.
8. ــــــــ، ـــــ، (1389). «لیلیومجنون قاسمی گنابادی و مقایسه با لیلیومجنون‌های برجسته سده نهم»، جستارهای ادبی، شماره 171،صص ۱۶۹-۲۰۳.
9. بیرجندی، عبداللطیف. (1393)، ترجمۀ منظوم اربعین حدیث، تصحیح زهرا اختیاری، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
10. پاشایی، محمدرضا. (1397). «نقد دیوان نظامالدین استرآبادی (قصاید)، تصحیح و چاپ کتابخانه موزه و مرکز مجلس شورای اسلامی»، متنشناسی ادب فارسی، سال پنجاه و چهارم، دوره جدید، سال دهم، شماره چهارده، (پیاپی 40)، زمستان، صص 163- 143.
11. حقیقی، فرزام. (1394). «تفننی در ادب پارسی: بازیابی عینک از متون سدههای نهم تا دوازدهم»، شعر پژوهی، سال هفتم، شماره اول، بهار، پیاپی 23، صص121- 99.
12. حیدریان، اکبر؛ داوود نقیشیخی. (1397). «نقدی بر لیلیومجنون قاسمی گنابادی به تصحیح ل دکتر زهرا اختیاری»، مطالعات زبان و ادبیات غنایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجفآباد، تابستان، صص. 34- 25.
13. خزانهدارلو، محمدعلی. (1375). منظومههای فارسی، تهران: انتشارات روزنه.
14. درایتی، مصطفی (1389)، ج.8 :1150، فهرستوارۀ دستنوشتههای ایران (دنا)، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
15. شریفی، محمد، فرهنگ ادبیات فارسی، انتشارات معین: تهران: ۱۳۸۷.
16. شیخ بهایی، محمد بن حسین. (1368). دیوان کامل، با مقدمه سعید نفیسی، تهران: گلشائی.
17. صفا، ذبیحالله. (1384). «ادبیات ایران در دوره صفویه»، تاریخ ایران (دوره صفویان)، ترجمه یعقوب آژند، تهران: جامی.
18. صفا، ذبیحالله. (1364). تاریخ ادبیات در ایران، ج. 2/ 5، تهران: فردوسی.
19. عابدی، محمود (1379- 1378). آینه میراث، سال دوم، شماره سوم و چهارم، نقد و معرفی کتاب کلمات علیۀ غرا»، زمستان و بهار، صص 45- 41.
20. فیض کاشانی، ملا محسن. (1354). کلیات اشعار، تصحیح و مقابله محمد پیمان، تهران: کتابخانه سنایی.
21. قاسمی گنابادی، محمد قاسم (1393). لیلیومجنون، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از زهرا اختیاری، مشهد: آهنگ قلم.
22. قاسمی حسینیگنابادی، محمدقاسم. (1394). زبدةالاشعار، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از زهرا اختیاری، مشهد: محقق.
23. ــــــــــــــــــــــ، ـــــــــــ (د.982)، لیلیومجنون، کتابخانة آستان قدس رضوی، شمارة 8383، [نسخة خطی]، تألیف 971 ق. تاریخ کتابت 982 تا980 ق.
24. ــــــــــــــــــــــ، ـــــــــــ. (1387). شاهاسماعیلنامه، مقدمه، تصحیح و تحشیه از جعفر شجاع کیهانی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
25. ــــــــــــــــــــــ، ـــــــــــ. (د.982)، شاهاسماعیلنامه، کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی، شمارۀ 8383، [نسخۀ خطی]، تألیف 940ق. تاریخ کتابت رمضان 982 ق.
26. ــــــــــــــــــــــ، ـــــــــــ (د.982)، عمدةالاشعار، کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی، شمارۀ 8383، [نسخۀ خطی]، تألیف 965ق. تاریخ کتابت980 ق.
27. گلچین‌معانی، احمد (1346)، فهرست کتب خطی کتابخانة آستان قدس رضوی، ج 7، مشهد، کتابخانه آستان‌قدس.
28. لکی، رابرت. (1397). «سخنی در پاسخ به چراهایی که هنگام کتاب خواندن برایمان پیش میآید»، مترجم: مهرناز شیرازی عدل، نقد کتاب، بهار و تابستان، شماره 1 و 2، صص 18- 9.
29. ماهیار، عباس. (1393). نجوم قدیم و بازتاب آن در ادب پارسی، تهران: انتشارات اطلاعات.
30. مجرد، مجتبی. (1397). «کارکرد منابع جانبی در نقد و تصحیح متون با تکیه بر ولینامه در تصحیح تذکرة الاولیای عطار»، متنشناسی ادب فارسی، شماره سوم (پیاپی 39)، پاییز، صص 120- 109.
31. مؤسسۀ فرهنگی و اطلاعرسانی تبیان، «تاریخچۀ پیدایش عینک»، 6/7/ 1389، https://article.tebyan.net/138082.
32. مصاحب، غلامحسین. (1383). دایرةالمعارف فارسی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
33. مصفّی، ابوالفضل. (1388). فرهنگ اصطلاحات نجومی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
34. مکتبی شیرازی. (1378). کلمات علیۀ غرّاء، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: دکتر محمود عابدی، تهران: آینۀ میراث وابسته به مرکز نشر میراث مکتوب.
35. مکتبی شیرازی. (1343). لیلیومجنون، به تصحیح اسماعیل اشرف، شیراز: کتابفروشی محمدی.
36. ناصر خسرو قبادیانی، ابومعین. (1380). [کلیات] دیوان اشعار، به اهتمام سید نصرالله تقوی، تهران: معین.
37. هاتفی خرجردی، عبدالله. (927). لیلیومجنون، نسخۀ کتابخانه سپهسالار، ...
38. Blochet E‚ (1905- 1934), Catalogue des manuscripts Persans‚tome troisieme No 1161- 2017‚ Volume III‚ published by Paris Reunion des bibliotheques nationales.
39. Ivanow, Wladimir. (1926). Descriptive catalogue of the persian manuscripts in the Asiatic socity of Bengal. Calcutth: Asiatic Society of Bengal.
_||_