بررسی و ارزیابی عملکرد مدیران شهری در کاهش آسیب‌پذیری کالبدی در برابر زلزله (نمونه موردی: شهر نی‌ریز)

الموضوعات :

محمد رضا زردشت ¹ , مرضیه موغلی ² , محمدابراهیم عفیفی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران.
2 - دانشیار، گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران.
3 - استادیار، گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران.

تاريخ الإرسال : 24 الأربعاء , صفر, 1446 تاريخ التأكيد : 04 الإثنين , شعبان, 1446 تاريخ الإصدار : 21 الجمعة , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية: عملکرد, مدیران شهری, آسیب پذیری کالبدی, محلات, شهر نی‌ریز.,

ملخص المقالة :

بروز سوانح طبیعی از قبیل زلزله، موضوعی جهانی است که عدم آمادگی در این زمینه می‌تواند منجر به خسارات فراوانی شود. هدف مطالعه حاضر، بررسی و ارزیابی عملکرد مدیران شهری در کاهش آسیب‌پذیری کالبدی شهر نی‌ریز در برابر بحران زلزله است. روش مطالعه در این تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی و نوع آن، کاربردي است. جمـع‌آوری اطلاعات و داده‌هاي موردنیاز، به دو صورت اسنادی و میدانی انجام شده است. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه است. جامعه آماری شامل شهروندان شهر نی‌ریز که است که جمعیت آن برابر با 49850 نفر بوده و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای مقایسه و سنجش متغیرها (ابعاد قانونگذاري، فرهنگ‌سازي، برنامه‌ریزي و طراحی شهري، ارائه خدمات و زیرساخت‌هاي مناسب)، از آزمون‌های تی تک‌نمونه‌ای، F و رگرسیون چندمتغیره، استفاده شد. داده‌های جمع‌آوری شده در نرم‌افزار SPSS  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آزمون تی تک‌نمونه‌ای نشان داد که در مجموع، عملکرد مدیران شهری در متغیر قانونگذاری با میانگین 907/2 نامطلوب ارزیابی شده است. این میزان برای شاخص‌های فرهنگ‌سازی، برنامه‌ریزي و طراحی شهري و حمایت‌های زیرساختی- اقتصادی به ترتیب 838/2، 840/2 و 818/2 می‌باشد. همچنین، نتایج نشان‌دهنده این است که عملکرد مدیران شهری بیشترین تاثیر را در کاهش آسیب‌پذیری متغیر کالبدی با مقدار بتای 328/0 و کم‌ترین اثر را بر متغیر محیطی با مقدار بتای 078/0 داشته است. میزان تاثیر بر متغیر اقتصادی برابر با 276/0 و بر متغیر تاسیسات و تجهیزات شهری برابر با 183/0 بوده است.

المصادر:

1. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ کاشفی، دیمن؛ حسینی، سید احمد (1394). ارزیابی آسیب‌پذیری محله‌های شهری در برابر زلزله (نمونه موردی: شهر پیرانشهر). برنامه‌ریزی فضایی، 5 (1)، 26-1.
2. احسان‌دوست، محمدرضا؛ آریان‌پور، یاسر (1397). مطالعه بر اثرات زلزله و مدیریت بحران شهری (مطالعه موردی: شهرستان کازرون). دانش پیشگیری و مدیریت بحران. ۸ (۲)، ۱۳۷-۱۴۸.
3. امین‌زاده، بهرام؛ عادلی، زینب (1393). سنجش میزان آسیب پذیری بافت های شهری در مواقع بروز بحران زلزله (مطالعه موردی: نواحی شهر قزوین). هویت شهر. 8 (20)، 18-5.
4. برهانی، کاظم؛ اسمعیلی، شیوا (1400). آمایش دفاعی- امنیتی شهرها با بهره‌گیری از تحلیل فضایی آسیب‌پذیری کالبدی و نظامی (مطالعه موردی: شهر زاهدان). فصلنامه علمی امنیت ملی. 11 (39)، 405-430.
5. بهزادافشار، کتایون؛ اکبری، پرویز (1396). ارزیابی متغیرهای کالبدی آسیب پذیری لرزه ای بناهای شهری با استفاده از مدل TOPSIS (مطالعه موردی: ناحیه منفصل شهری باباریز سنندج). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی. 12 (4)، 857-873.
6. پوراحمد، احمد و ديگران (1398). تحلیل معیارهای تاب‌آوری در بافت فرسوده شهری در برابر زلزله با تأکید بر تاب‌آوری کالبدی (مورد: منطقه 10 شهرداری تهران). فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 10 (36)، 1-21.
7. پوررمضان، ابراهیم و ديگران (1397). بررسی نقش مولفه‌های مدیریت شهری در گسترش کالبدی شهر– مطالعه موردی منطقه 5 شهر تهران. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطق‌ ای. 8 (4)، 427-434.
8. پویان، محمدحسن؛ صنایعی، علی؛ انصاری، آذرنوش (1399). مدل ‏سازی آسیب‏‌پذیری بافت‌‌های شهری تحت سناریوهای مختلف به‏ منظور مدیریت بحران در برابر زلزله (مطالعۀ موردی: منطقۀ یک شهرداری تهران). پژوهشهای جغرافیای انسانی. 52 (4)، 1293-1275.
9. تاجیک، زینب (1398). سنجش سطح آسیب پذیری مراکز جمعیتی در برابر ریسک زلزله. مطالعة موردی: شهرک سعدی منطقة 3 شهر شیراز. مجله آمایش جغرافیایی فضا. 9 (33)، 131-155.
10. توکلی‌نیا، جمیله و ديگران (1398). تحلیلی بر آسیب‌شناسی فضایی از ساختار کالبدی و بافت اجتماعی شهر با رویکرد پدافند غیرعامل مورد پژوهی: منطقه شش کلانشهر تهران. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۱۹ (۵۳)، ۵۱-۷۳.
11. حبیبی، کیومرث؛ شیعه، اسماعیل؛ ترابی، کمال (1388). نقش برنامه ریزی کالبدی در کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر خطرات زلزله. معماری و شهرسازی آرمان شهر. 2 (3)، 23-31.
12. دادبود، عبدالرضا؛ زنگی‌آبادی، علی (1399). تحلیل تطبیقی آسیب‌پذیری کالبدی بافت مرکز و پیرامون شهر گرگان در برابر زلزله. مجله آمایش جغرافیایی فضا. 10 (38)، 271-284.
13. رضایی، محمدرضا؛ نوری، محبوبه (1397). نقش سرمایه اجتماعی در آمادگی افراد قبل از وقوع زلزله (مطالعه موردی: شهروندان شهر کرمان). فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری. 9 (32)، 98-83.
14. رضایی، محمدرضا؛ آسیابانی، زهرا (1397). ارزیابی میزان اثرپذیري مشارکت شهروندان از کیفیت زندگی در امور شهري (مورد پژوهی: شهر نیریز). فصلنامه جغرافیا. 16 (58)، 141-156.
15. رضایی‌راد، هادی؛ کاظمی، داوود (1399). بازشناسی ضرورت مدیریت اجتماع محور بحران جهت کاهش آسیب‌پذیری در بحران زلزله (مطالعه موردی: محله‌ی یوسف‌آباد شهر تهران). مطالعات محیطی هفت حصار. ۹ (۳۳)، ۶۳-۷۸.
16. زارع، مجتبی؛ رضایی، محمدرضا؛ رحیمی، عنایت‌اله (1395). ارزیابی آسیب پذیری بافت فرسوده شهر مرودشت در برابر زلزله با استفاده از (AHP) و (GIS). فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری. 7 (26)، 92-75.
17. سرایی، محمدحسین؛ نوری، محبوبه؛ آسیابانی، زهرا (1397). راهبرد توسعه گردشگری پایدار در شهر نی‌ریز با استفاده از تحلیل استراتژیک SOAR. کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی. 6 (1)، 51-74.
18. سرور، هوشنگ؛ کاشانی اصل، امیر (1395). ارزیابی آسیب‌پذیری کالبدی شهر اهر در برابر بحران زلزله. آمایش محیط. 9 (34)، 108-87.
19. شماعی، علی؛ عظیمی، آزاده؛ فرجی‌ملایی، امین (1390). بررسی و تحلیل سلسله مراتب آسیب‌پذیری محلات شهر بابلسر به منظور کاهش خطرات زلزله. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۱۱ (۲۰)، ۱۰۷-۱۲۷.
20. صادقلو، طاهره؛ نصراللهی، ناعمه (1393). بررسی عملکرد مدیران شهری در کاهش آسیب‌پذیری بافت کالبدی شهر در برابر زلزله (منطقه مورد مطالعه: شهرستان بابل). ششمین کنفرانس ملی برنامه‌‌ریزی و مدیریت شهری با تاکید بر مولفه‌های شهر اسلامی. مشهد. ايران.
21. طبیبیان، منوچهر؛ مظفری، نگین (1397). ارزیابی آسیب‏ پذیری بافت‏های مسکونی در برابر زلزله و راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری (مطالعه موردی: منطقه شش شهرداری تهران). فصلنامه مطالعات شهری. 7 (27)، 93-112.
22. عیدیوندی، امین؛ خسروی، قاسم؛ واعظ شوشتری، عبدالله (1398). تحلیل خطر لرزه ای با رهیافت احتمالی و با استفاده از مدل کرایسس در شهر زرین شهر. جغرافیا و مطالعات محیطی. 8 (29)، 69-80.
23. غلامی، یونس و ديگران (1400). سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری فضایی محلات مرکزی شهر کاشان در برابر زلزله. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری. 12 (44)، 123-140.
24. قنبری، ابوالفضل؛ زلفی، علی (1393). ارزیابی آسیب‌پذیری شهری در برابر زلزله با تاکید بر مدیریت بحران شهری در شهر کاشمر. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. ۱ (۴)، ۵۹-۷۴.
25. قوچانی، محیا؛ تاجی، محمد (1400). طراحی و پیاده‌سازی مفهوم رابطه‌ فعالیت‌ها جهت کاهش آسیب‌پذیری کاربری‌های شهری در برابر بحران زلزله. مهندسی جغرافیایی سرزمین. 5 (10). 297-312.
26. کارگر، حمید و ديگران (1400). مروری بر تجربه‌های مداخلات بزرگ مقیاس بازآفرینی شهری و درس‌آموزی برای کاهش آسیب‌پذیری‌ها. دانش پیشگیری و مدیریت بحران. ۱۱ (۳)، 221-237.
27. مباشری، مهدی؛ انوری، محمود رضا؛ میری، سید غلامرضا (1400). تحلیل و اولویت بندی عوامل موثر در کاهش آسیب پذیری شهرها از مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی: شهر زابل). فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه‌ای. 11 (3)، 697-713.
28. محمدی‌احمدیانی، جمال؛ صحرائیان، زهرا؛ خسروی، فرامرز (1389). نقش عوامل مؤثر در آسیب‌پذیری کالبدی شهر جهرم در برابر زلزله. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۱۰ (۱۱)، ۱۲۱-۱۴۳.
29. مهدی‌پور، منوچهر؛ آمار، تیمور؛ پوررمضان، عیسی (1401). آسیب‌شناسی خانه‌های دوم در نواحی روستایی شهرستان لاهیجان در دو دهه اخیر. جغرافیا و مطالعات محیطی. 11 (41)، 69-80.
30. موحد، علی؛ فیروزی، محمدعلی؛ ایصافی، ایوب (1391). بررسی آسیب‌پذیری ساختمان‌های شهری در برابر زلزله با استفاده از مدل سلسله‌مراتبی معکوس (IHWP) در سیستم اطلاعات جغرافیایی: مطالعه موردی: شهر مسجدسلیمان. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 3 (11)، 115-136.
31. یاریان، پیمان؛ کرمی، محمدرضا (1398). ارزیابی و عدم قطعیت آسیب‌پذیری شهرها ناشی از زلزله با مدل FAHP (نمونه موردی: شهر سنندج). جغرافیا و مخاطرات محیطی. 8 (3)، 203-185.
32. Chih-Hao, W. (2018). Does compact development promote a seismic-resistant city? Application of seismic-damage statistical models to Taichung, Taiwan. Environment and Planning B Planning and Design. 47 (1), 84-101.
33. Erdik, M. (2008). Earthquake vulnerability of buildings and a mitigation strategy: Case of Istanbul. The 14 th World Conference on Earthquake Engineering. Beiging. China.
Gencer, E.A. (2013). The Interplay between Urban Development, Vulnerability, and Risk Management. Springer: Mediterranean Studies.
34. Giroux, J. & Herzog, M. (2015). Urban Resilience: Considering Technical and Social Infrastructures in Complex Human Environments. Center for Security Studies (CSS): Zurich.
35. Matkan, A.A. et al (2008). Locating suitable sites for landfill using GIS (Study area: the city of Tabriz). Journal of Environmental Sciences. (2), 121-132.
36. Kyne, D. & pathranarakul, P. (2006) An integrated approach to natural disaster management: Public project management and its critical success factors. Disaster Prevention and Management An International Journal. 15 (3), 396-413.
37. Taylor, J. (2015). A tale of two cities: comparing alternative approaches to reducing the vulnerability of riverbank communities in two Indonesian cities. Environment and Urbanization. 27 (2), 621-636.
38. Zhang, P. et al (2019). Food-energy-water (FEW) nexus for urban sustainability: A comprehensive review. Resour. Conserv. Recycl. 142, 215–224.
39. Zhou, W. (2011). Emergency management of urban major hazards based on information synergy. Journal of Procedia Engineering. 15 (2), 1-11.