ارزیابی توسعه پایدار شهری حوزه شمال شرقی کلانشهر مشهد

الموضوعات :

سیروس شفقی ¹ ( استاد، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، پژوهشگاه شاخص پژوه، اصفهان، ایران )
فاطمه وثوقی ² ( دانشیار، جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران )
سونا بیکدلی ³ ( دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، پژوهشگاه شاخص پژوه، اصفهان، ایران )

تاريخ الإرسال : 25 الأربعاء , جمادى الأولى, 1438 تاريخ التأكيد : 07 الأربعاء , محرم, 1439 تاريخ الإصدار : 03 الإثنين , صفر, 1439

الکلمات المفتاحية: "توسعه پایدار شهری", " تکنیک SWOT", "مدل QSPM", "حوزه شمال شرقی",

ملخص المقالة :

امروزه الگوهای فعلی توسعه شهری که به شدت تحت تاثیر میزان جمعیت شهرنشین و سیر صعودی آن هستند، تهدید جدی برای ادامه بقای بشر و زندگی پایدار شناخته شده اند. حوزه شمال شرقی با تراکم 375 نفر در هکتار متراکم ترین حوزه و اصلی ترین محدوده تمرکز سکونتگاههای غیررسمی در کلانشهر مشهد است . ضعف و عدم تعادل در توزیع کمی و کیفی کاربری ها و خدمات ، توسعه سکونتگاه ها به صورت منفصل ، وجود اراضی بایر و اراضی کشاورزی در حوزه سبب کاهش کیفیت فضایی و فعالیتی حوزه و نقش پذیری آن در سطح کلانشهر شده است. هدف این مقاله شناسایی نقاط ضعف ، قوت ، فرصت و تهدید با استفاده از تکنیک SWOT و انتخاب مناسسب ترین استراتژی برای دستیابی به توسعه پایدار شهری در حوزه شمال شرقی با استفاده از مدل برنامه ریزی استراتژیک کمی QSPM است . نتایج یافته ها نشان می دهد که کل امتیاز وزن دار جدول ماتریس عوامل داخلی 943/2 و جدول ماتریس عوامل خارجی 956/2 است. اعداد حاصله پایین تر ازحد میانگین(3) است که نشان دهنده این است که ضعف ها برقوت ها و تهدیدها بر فرصتها غالب هستند.بنابراین مناسب ترین استراتژی برای دستیابی به توسعه پایدار شهری در حوزه شمال شرقی ، استراتژی تدافعی است . بر اساس مدل QSPM ، استراتژی WT1- برنامه ریزی وکنترل نحوه استقرار و میزان سطح اختصاص یافته به عملکردهای مختلف خدماتی، تقویت پیوند عملکردی فعالیت ها و رفع نارسایی های موجود از طریق ترکیب کاربری ها ، بیشترین امتیاز را به خود اختصاص میدهد.

المصادر:

1. بدری، سید علی،(1376)، توسعه پایدار شهر:مفهوم و ارزش و عمل، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 48


2. به هنگام سازی مطالعات جامع حمل و نقل شهر مشهد، (1388)، "شناسایی اهداف و مسائل حمل و نقل"، شهرداری مشهد؛ معاونت حمل و نقل و ترافیک؛ سازمان حمل و نقل و ترافیک


3. به هنگام سازی مطالعات جامع حمل و نقل شهر مشهد، (1388)، "تحلیل مشکلات بافت شهری و نظام کاربریها"، شهرداری مشهد؛ معاونت حمل و نقل و ترافیک ؛ سازمان حمل و نقل و ترافیک


4. حاتمی نژاد، حسین، همایی فر، علی، (1391)، کلانشهر مشهد و توسعه پایدار: بررسی طرح های توسعه و عمران با تاکید بر دیدگاه شهر فشرده، چهارمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری


5. حاتمی‌نژاد، حسین، محمدی، روح الله، (1394)، رهیافتی به شکل پایدار شهری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پرتال جامع علوم انسانی، دوره 21 شماره 84


6. حمیدی، مسعود(1392)" برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای رهیافت توسعه پایدار"، موسسه آموزش عالی خاوران، 5 در 1392The 8th Symposium on Advances in Science   and Technology (8thSASTech), Mashhad, Iran. 8thSASTech.khi.ac.ir


7. ربیعی‌فر، ولی‌الله و زیاری، کرامت‌الله و حقیقت نایینی، علامرضا، (1392)،"ارزیابی توسعه پایدار شهر زنجان از دیدگاه زیست محیطی بر پایه تکنیک SWOT"، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال چهارم، شماره شانزدهم، بهار


8. رهنما، م. ر. (1387)، پژوهشی پیرامون طرح‌های تفصیلی شهری (با تاکید بر کاربری‌های آموزشی و بهداشتی- درمانی). مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد


9. سیف الدینی، فرانک، زیاری، کرامت الله، پوراحمد، احمد، (1391)، تبیین پراکنش و فشردگی فرم شهری در آمل با رویکرد فرم شهری پایدار، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 80


10. طرح توسعه و عمران (جامع) کلانشهر مشهد مقدس، (1390)، "وزارت مسکن و شهرسازی شهرداری مشهد؛ نهاد مطالعات و برنامه ریزی توسعه و عمران مشهد، خلاصه گزارش، مهندسین مشاور فرنهاد ویرایش 3


11. طرح توسعه و عمران (جامع) کلانشهر مشهد مقدس، (1390)، "وزارت مسکن و شهرسازی شهرداری مشهد؛ نهاد مطالعات و برنامه ریزی توسعه و عمران مشهد، مطالعات پایه محیط طبیعی، مهندسین مشاور فرنهاد، ویرایش اول


12. ویلیامز، کتی، برتون، الیزابت، جنکز، مایک/، دستیابی به شکل پایدار شهری (شکل پایدار و حمل و نقل)،1383، ترجمه مرادی مسیحی، واراز، اول، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.


13. مرکز پالایش آلاینده‌های زیست محیطی مشهد،( 1395)، "گزارش کیفیت هوا"، شهرداری مشهد؛ معاونت خدمات و محیط زیست شهری؛ سازمان حفاظت محیط زیست، مهرماه


14. Al-Akkam, Akram J. M.(2012),” Towards Environmentally Sustainable Urban Regeneration: A Framework for Baghdad City Centre” , Journal of Sustainable Development; Vol. 5, No. 9; 2012,ISSN 1913-9063 E-ISSN 1913-9071, Published by Canadian Center of Science and Education


15. Borja, Jordi. 2007. Counterpoint: Intelligent cities and innovative cities. Universitat Oberta de Catalunya (UOC) Papers: E-Journal on the Knowledge Society, 5.http://www.uoc.edu/uocpapers/5/dt/eng/mitchell.pdf (accessed 11 February 2013).


16. Colldahl, Caroline & Frey , sonya & E.Kelemen , Joseph,(2013),”smart cities : strategic sustainable development for an urban world”,school of engineering blekinge institute of techlology karlskrona, Sweden .


17. Correia, Luis M. and Klaus Wunstel. (2011). Smart City Application and Requirement. Networks European Technology Platform. http://www.networksetp.eu/fileadmin/user_upload/Publications/Position_White_Papers/White_Paper_Smart_Cities_Applications.pdf (accessed 3 February 2013).


18. Estakhr, Ali; Estakhr, Saeid; Abdollahzadeh Fard, Alireza.(2016) “ Reviewing inner city transport system with the sustainability approach (Case study of Marvdasht)”. International Journal of Humanities and Cultural Studies. January 2016 . ISSN 2356-5926.  http://www.ijhcs.com/index.php/ijhcs/index


19. Kooshki1, Fardin ; Shokoohi , Ali;  Bazvand , Sajad.(2015) ,” The Urban form and Sustainable Development”, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, June 2015, Vol. 5, No. 6 , ISSN: 2222-6990


20. Lazaoiu, George C., and Mariacristina Roscia.( 2012). Definition methodology for the smart city model. Energy 47: 326 – 332.


21. Markham.(2013) "urban design and sustainable development". Markham Official Plan.Council Adopted.DECEMBER 2013


22. McKinsey Global Institute.(2011). Urban world: Mapping the economic power of cities.http://www.mckinsey.com/insights/mgi/research/urbanization/urban_world (Accessed 21January 2013).


23. Moazeni , Kimia .(2016) “ Empowerment of the Institutional-Managerial Structure by Urbun Sustainable Development Approach and Fuzzy QSPM”.Technical Gazette 23, 4(2016), 951-958 . ISSN 1330-3651 (Print), ISSN 1848-6339 (Online).DOI: 10.17559/TV-20131014215205


24. Nam, Taewoo, and Theresa A. Pardo.( 2011). Conceptualizing Smart City with Dimensions of Technology, People, and Institutions. Proceedings of the 12th Annual International Conference on Digital Government Research.http://www.ctg.albany.edu/publications/journals/dgo_2011_smartcity/dgo_2011_smartcity.pd f (accessed on January 17, 2013)


25. Pazouki. M , Jozi . S.A, Ziari , .  Y.A.(2017)”Strategic management in urban environment using SWOT and QSPM model” Global J. Environ. Sci. Manage., 3(2): 207-216, Spring 2017 . DOI: 10.22034/gjesm.2017.03.02.009


26. UN World Urbanization Prospects. (2011). World Urbanization Prospects: The 2011 Revision. United Nations: NewYork.Research.http://www.ctg.albany.edu/publications/journals/dgo_2011_smartcity/dgo_2011_smartcity.pd f (accessed on January 17, 2013)


27. Washburn, Doug, Usman Sindhu, Stephanie Balaouras, Rachel A. Dines, Nick Hayes, and Laura E. Nelson. (2010). Helping CIOs Understand "Smart City" Initiatives: Defining the Smart City, Its Drivers, and the Role of the CIO. Cambridge, MA: Forrester Research,Inc.http://public.dhe.ibm.com/partnerworld/pub/smb/smarterplanet/forr_help_cios_und_smart_city_initiatives.pdf (accessed 12 February 2013).