تحلیلی بر فرایند شکل‌گیری حس مکان در بافت‌های تاریخی (مطالعه موردی: شهر تبریز)

الموضوعات :

سیدجواد حبیب‌زاده کوزه‌کنانی ¹ , اکبر عبداله‌زاده طرف ² , حسن ستاری ساربانقلی ³ , محمدرضا پاکدل فرد ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - استادیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
3 - دانشیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
4 - استادیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاريخ الإرسال : 17 الثلاثاء , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 24 الأحد , ربيع الثاني, 1446 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , جمادى الثانية, 1446

الکلمات المفتاحية: حس مکان, تجربه‌ی مکان, بافت تاریخی, شهر تبریز.,

ملخص المقالة :

حس مکان اشاره به رابطه‌ی فرد با محیط و رابطه‌ی حسی بین فرد و مکان دارد و در فرایند شکل‌گیری آن، سطوح و جنبه‌های مختلف حسی و تجربه‌ای مکان از حضور و احساس کالبدی تا تعهد و مشارکت در مکان تأثیرگذار می‌باشند. در این راستا، با توجه به اهمیت تحقق حس مکان در فضاهای مختلف شهری و دست‌یابی به سطوح نهایی حس و تجربه‌ی مکان، هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل سطح (حسی و تجربه‌ای) فرایند شکل‌گیری حس مکان در بافت تاریخی شهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر، آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی می‌باشد که به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌های تحقیق از مدل معادلات ساختاری در نرم‌افزار Amos استفاده شده است. قابل ذکر است که جامعه‌ی تحقیق نیز شامل ساکنان بافت تاریخی شهر تبریز (منطقه 8 شهرداری) می‌باشد که حجم نمونه با استفاده از مدل کوکران 384 نفر تعیین شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که با بررسی سطوح حس و تجربه‌ی مکان در بافت تاریخی، مشخص می‌شود که فرایند شکل‌گیری حس مکان در این محدوده در بخش‌های میانی متوقف گردیده و سطوح نهایی حس و تجربه‌ی مکان یعنی یکی شدن با مکان، تعهد به مکان، مشارکت در مکان، تجربه‌ی عمیق و سرشار از معنا به‌ندرت در شهروندان تحقق یافته است. همچنین نتایج مدل ساختاری حاکی از آن است که سطوح تجربه‌ی مکان با مقدار بحرانی 45/2 در سطح اطمینان 95 درصد دارای تحقق نسبی بوده، درحالی که سطوح حس مکان با مقدار بحرانی 95/0 نشان از عدم تحقق‌پذیری سطوح و مؤلفه‌های آن دارد.