ارزیابی کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای دوطرفساخت پهلوی اول شیراز (مطالعهموردی: خانههای رزمجو و مستغنی)
الموضوعات :فاطمه کاکایی 1 , طاهره نصر 2 , هادی کشمیری 3 , حامد مضطرزاده 4
1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
2 - دکتری تخصصی شهرسازی، دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.(نویسنده مسئول)
Tahereh.nasr@iau.ac.ir
3 - دکتری تخصصی شهرسازی، دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
4 - دکتری تخصصی شهرسازی، استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
الکلمات المفتاحية: ", , ", کارآمدی عملکردی فضا", شیوه زندگی", نحو فضا", معماری خانههای دوطرفساخت", پهلوی اول", شیراز",
ملخص المقالة :
از آنجایی که معماری پهلوی اول، سرفصل تازهای در ایجاد فضا است و تاکنون پژوهش اندکی در خانههای شیراز که واجد شرایط و معیارهای ارزشمند جهت حفاظت و الگوبرداری از معماری آنها هستند، انجام شده است؛ بر این اساس این پژوهش درصدد آن است تا به ارزیابی کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای دوطرف-ساخت پهلوی اول شیراز بپردازد تا با بهبود کیفیت معماری مسکن بتواند به توسعه پایدار مسکن شهری دست یابد. لذا از بعد هدف، پژوهشی کاربردی و از بعد روش جمعآوری اطلاعات، پژوهشی توصیفی غیرآزمایشی از نوع پیمایشی و موردی است. بدین گونه که نخست با استفاده از منابع و اسناد کتابخانهای به بررسی مفهوم کارآمدی عملکردی فضا در معماری مسکونی پهلوی اول شیراز پرداخته شد و عوامل مؤثر بر آن استخراج گردید؛ سپس با ترسیم نمودارهای توجیهی، روابط فضایی موجود در خانههای انتخابی با استفاده از شیوه زندگی و نحو فضا مورد تحلیل قرار گرفت و سازمان فضایی خانهها از منظر نظامهای حرکتی، عرصهبندی و کارکردی بررسی گردید. در ادامه به رتبهبندی عوامل مؤثر بر کارآمدی عملکردی فضا در معماری مسکونی پهلوی اول شیراز بر اساس فرآیند تحلیل سلسهمراتبی پرداخته شد؛ سپس کارآمدی عملکردی فضا در معماری خانههای انتخابی ارزیابی گردید. نتایج بدستآمده گویای آن است که معیارهای احیای هویت و فرهنگ محلی، شکل و جهت قرارگیری بهینه توده-فضا، بومگرایی، رعایت سلسلهمراتب شکلی-فضایی، درونگرایی، برقراری امنیت و ایمنی، بهرهبرداری از نور و تهویه طبیعی، ارتباط با طبیعت و عناصر طبیعی، قابلیت دسترسیهای فیزیکی و بصری، تداوم سطح فعالیتهای انسانی، تناسب بین فضا، فرم و فعالیت، وجود فضاهای باز (عمومی)، بسته (خصوصی) و نیمهباز-بسته (نیمهعمومی-خصوصی)، رعایت تطبیقپذیری و انعطافپذیری، ایجاد تنوع و جذابیت و توجه به زیبایی و پرهیز از بیهودگی به ترتیب میزان اهمیت رتبهبندی گردیدهاند و نیز خانههای رزمجو و مستغنی به ترتیب دارای بیشترین نمود از عوامل مذکور و بهتبع بیشترین میزان کارآمدی عملکردی هستند.