شبه‌رمانتیسم‌گرایی آمرانه حکومت پهلوی اول در شهر بندر انزلی: تحلیل شکل‌گیری و تحقق دوره رمانتیک بندر انزلی در دوره پهلوی اول از دیدگاه منورالفکران
الموضوعات :
عرفان خصم افکن نظام
1
(پژوهشگر دکتری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران.(نویسنده مسئول)erfannezam@yahoo.com)
مصطفی کیانی هاشمی
2
(دانشیار، دانشکده معماری، گروه معماری، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران.)
الکلمات المفتاحية: رمانتیسم, بندرانزلی, پهلوی اول, شبه‌رمانتیسم ایرانی, تجددگرایی آمرانه, معماری بناهای دولتی,
ملخص المقالة :
اشتیاق نوستالژیک برای گذر از سنت به مدرنیته(تجددطلبی) و بازگشت به گذشته‌ی با اقتدار و پُرشکوه(ملی‌گرایی)، عصاره‌ی جهان‌بینی شبه‌رمانتیسم ایرانی در دوره‌ی پهلوی اول را تشکیل می‌دهد. این جهان‌بینی و فلسفه‌ی فکری که ادبیات و معماری تنها یکی از عرصه‌های ظهور آن بود و در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی، در قالب جنبش‌های روشنفکری محرک ناسیونالیسم یا ملی‌گرایی ایرانی به عنوان راهی به منظور یکپارچگی و توانمند ساختن ایران در حکومت رضاخان شد و موجب تبدیل ایران به کشوری دارای ثبات و امنیت پایدار شد. یکی از راه‌های پیاده‌سازی نظریه شاهنشاهی رضاخان، هنر و به ویژه، بهره‌گیری از معماری بود. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال یافتن پاسخ این سوال است که جهان‌بینی شبه‌رمانتیسم ایرانی در راستای مشروعیت‌بخشیدن به اقدامات تجددطلبانه حکومت پهلوی اول، چگونه و با چه شاخص‌ها و مؤلفه‌هایی در معماری بناهای دولتی شهر بندر انزلی تجلی پیدا کرد؟ آیا تصویر ساخته شده توسط حکومت با نظر منورالفکران هم‌راستا بود؟ لذا پژوهش از نوع کیفی و کاربردی و با استفاده از روش تطبیقی- مقایسه‌ای از طریق روش مطالعات کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد در کنار گفتمان فرهنگی پهلوی در جهت تحقق رویکرد تجددگرایانه‌اش از طریق معماری در قالب ساخت بناهای دولتی با الگوگیری از معماری اروپائی، می‌بایست ساخت تصاویر ذهنی در شهروندان از طریق همراهی منورالفکران آن دوره در قالب ارایه‌ی گزارش‌ها و سفرنامه‌ها را جهت ترغیب شهروندان برای نوگرایی و تجدد را هم باید در نظر بگیریم. تقریبا بعد از فرآیند تجددگرایی دوره پهلوی اول بود که شهر انزلی برای نخستین بار به عنوان تفرج‌گاهی برای تهرانیان درآمد که ترجیح می‌دادند اوقات فراغت خود را در این شهر بگذرانند تا جایی که همگی آن را فرنگستان ایران می‌نامیدند. با توجه به نتایج تحقیق، شاهد تحقق عصر رمانتیک شهر بندر انزلی در دوره پهلوی اول هستیم.
_||_
