تعیین و تبیین اصول یادگیری مبتنی بر فرآیندهای شناختی مغز

الموضوعات :

سعید داداش‌زاده ¹ (دانشجوی دوره دکتری برنامه‌ریزی درسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
اسکندر فتحی‌آذر ² (استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز. تبریز، ایران)
صادق ملکی‌آوارسین ³ (دانشیارگروه علوم تربیتی، واحد تبریز. دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
اسداله خدیوی ⁴ (دانشیارگروه علوم تربیتی، واحد تبریز. دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)

تاريخ الإرسال : 06 الأحد , رجب, 1441 تاريخ التأكيد : 27 الإثنين , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 07 الجمعة , رجب, 1442

الکلمات المفتاحية: آموزش, مغز, اصول یادگیری, فرآیندهای شناختی,

ملخص المقالة :

این پژوهش با هدف تعیین و تبیین نظام‌مند اصول یادگیری مبتنی بر فرایندهای شناختی مغز انجام گرفته و تلاش شده است علاوه بر پالایش اصول قبلی، اصول جدیدی نیز استنباط و استنتاج شود. هم‌چنین با توجه به سه راهبرد آموزش غوطه‌ورسازی هماهنگ، پردازش فعال و هشیاری آرمیده، انطباق اصول تعیین شده با این راهبردها مشخص شود. پژوهش حاضر از نوع ترکیبی (کیفی – کمی) می‌باشد. ابتدا با بررسی محتوای متون علمی مرتبط و معتبر و نیز مصاحبه نیمه ساختار یافته با روش تحلیل محتوای مضمونی، چارچوب اولیه طرح شامل17 اصل یادگیری تهیه شد. برای تعیین نسبت روایی محتوایی (CVR) از روش لاوشه و برای انطباق اصول با راهبردها و تعیین شاخص روایی محتوایی (CVI)، از روش والتز و باسل استفاده شده است. جامعه تحقیق در این بخش 13 نفر از اساتید و صاحب نظران می‌باشند. بر اساس CVR، 15 اصل مورد تأیید قرار گرفت. با بررسی CVI، 9 اصل در رابطه با غوطه‌ورسازی هماهنگ، 4 اصل مرتبط با پردازش فعال و 2 اصل در هماهنگی با راهبرد هشیاری آرمیده طبقه‌بندی شد. پیشرفت در یافته‌های علوم اعصاب و اهمیت استفاده از این یافته‌ها در تربیت، مستلزم بازبینی و بررسی بیشتر این یافته‌ها در استنباط و استنتاج اصول یادگیری مبتنی بر فرآیندهای شناختی مغز می‌باشد. از سویی دیگر، پیشنهاد می‌شود در تدوین برنامه درسی و اجرای آن به اصول یادگیری مبتنی بر فرآیندهای شناختی مغز توجه شود.

المصادر:

استرنبرگ، رابرت (1392).روانشناسی شناختی. ترجمه سیدکمال خرازی و دکتر الهه حجازی. تهران: انتشارات سمت.

بابایی، بیژن، شعبانی ورکی، بختیار، جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره و مقیمی، علی ( 1397). یادگیری بدنمند: نقد رویکرد عصب پژوهی فلسفی به شناخت و یادگیری. دوفصلنامه تربیت. 2(2)، 73-90.

براتعلی، مریم، یوسفی، علیرضا، کشتی آرای، نرگس و صبوری، مسیح (1395). بینش‌های اساسی برآمده از یافته‌های علوم مغز و اعصاب برای تعلیم و تربیت: مرور سیستماتیک مستندات بین المللی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 13(48)، 13-1.

بلیک مور، ساراجین و فریث، یوتا (1388). مغز یادگیرنده(درس‌هایی برای آموزش و پرورش). ترجمه سیدکمال خرازی. تهران: انتشارات سمت.

تلخابی، محمود، باقری نوع پرست، خسرو، بزرگی، آزاده، صحافی، لاله و محمدی، آزاد (1395). انسجام بین شناخت و هیجان در تربیت.فصلنامه تازه‌های علوم شناختی.18(3)، 81-68.

حسینی، زهرا، قربانی، زهرا و ابن احمدی، آرزو (1394). بررسی روایی صوری و محتوایی و پایایی پرسشنامه بررسی چرخه تغییر در افراد سیگاری. مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد. 39(2)، 147-154.

خلیلی‌صدرآباد، افسر، ابراهیمی قوام، صغری و رادمنش، حمیده (1396). بررسی اثربخشی آموزش یادگیری مغز محور بر یادگیری خود تنظیم دانش‌آموزان دختر پایه اول دبیرستان شهر یزد. فصلنامه مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 3(9)، 77-94.

سیفی، سمیه، ابراهیمی قوام، صغری، عشایری، حسن، فرخی، نورعلی و درتاج، فریبرز ( 1396). اثر یادگیری سازگار با مغز بر انعطاف پذیری شناختی و توجه انتخابی دانش‌آموزان. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی. شماره 3(19)، 52-63.

شانک، دیا. اچ (1393). نظریه‌های یادگیری «چشم‌اندازی تربیتی». ترجمه اکبر رضایی. تبریز: انتشارات آیدین.

زارع، حسین و نهروانیان، پروانه(1392).بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های توجه بر جستجوی بینایی و گوش بزنگی بزرگسالان و کودکان. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی.15(4)، 8-18 .

صادقی، زینب، بهرنگی، محمدرضا، عبدالهی، بیژن، حسن و زین‌آبادی، رضا (1395). تأثیر مدیریت آموزش مبتنی بر راهبردهای علوم اعصاب تربیتی در بهبود یادگیری دانشجویان. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. 7 (8)، 97-105.

کاردان حلوائی، ژیلا، فتحی آذر، اسکندر، ادیب، یوسف و مهدیزاده فانید، لیلا (1397). تعیین اصول یادگیری مبتنی بر عصب - تربیت با استفاده از مطالعه اکتشافی و تبیین دلالتهای آموزشی آن. نشریه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. 11(6 )، 47-58.

موحدی، یزدان، بیرامی، منصور، عزیزی، امیر و موحدی، معصومه (1393). مقایسه کارکردهای شناختی مغز در دانشجویان علوم پزشکی با عملکرد تحصیلی بالا و پایین. مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی. 8 (19)، 5-15.

موسوی، عبدالله، رسولی فرد، پریسا و فرجی، لیلا (1395). نقش پتانسیل های وابسته به رخداد در بررسی توجه انتخابی شنوایی. فصلنامه علمی – پژوهشی طب توانبخشی، 6 (1)، 264-278.

هیل، ب جیمز، فیورلو، ا کاترین (1393). عصب روان شناسی در مدرسه( راهنمای کاربردی). ترجمه ژانت هاشمی آذر، تهران: انتشارات کتاب ارجمند.

نوری، علی (1391). تدوین چارچوب مفهومی برنامه درسی سازگار با مغز. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.

ولف، پاتریشیا (1392). مغز و فرایند یادگیری«انطباق روش های یاددهی-یادگیری و عملکرد مغز انسان». ترجمه داود ابوالقاسمی. تهران: موسسه فرهنگی مدرسه برهان( انشارات مدرسه). 1392.

Alizadeh Oghyanous, P. (2017). The Effect of Brain-Based Teaching on Young EFL Learners 'Self-Efficacy. English Language Teaching, 10(5): 158-166.

Aparna, M., & Smita, P. (2014). Fostering student creativity using brain based learning. Scholarly research journal for humanity science & English language, 1(4): 549- 560.

Babaei, B., Shabani Varaki, B., Javidi, Kalateh Jafar Abadi T., & Moghimi A. (2018). embodiment Learning: A Critique of the Philosophical Neurobiology Approach to Recognition and Learning. Journal of Education, 2(2): 73-90 [In Persian].

Bada., & Olusegun, S. (2015). Constructivism Learning Theory: A Paradigm for Teaching and Learning. Journal of Research & Method in Education. 5(6): 66-70.

Baratali, M., Yousefy, A., Keshtiaray, Narges., & Saboori, M. (2016). The fundamental insights derived from the findings of Neurological sciences for education: a systematic review of international documents. Research in Curriculum Planning, 13(2): 1-13 [in Persian].

Blakemore, S-J., & Frith U. (2009). The Learning Brain: Lessns for Education, Translation by Seyyed Kamal Kharrazi. Tehran: The Organization for Education Research and Composing University Textbook(SAMT). [In Persian].

Bree, K., & Arzy, M. (2013). Brain-Based Learning for Adolescent Science Students a Review of the Literature. Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Science in Natural Science Science and Mathematics Teaching Center University of Wyoming, B. A., University of Wyoming.

Caine, R., & Caine, G. (1991).Making connection: Teaching and the Human Brain. ASSOCIATION FOR SUPERVISION AND CURRICULUM DEVELOPMENT ALexandria, Virginia.

Debbie, I. C. (2003). Brain-Compatible Learning: Principles and Applications. Journal of Athletic Training, 38(4):342-349.

Degan, R J. (2011). Review of the current knowledge of brain-/mind-based learning to present the optimum climate for, and the guided experience approach to teaching. globadvantage Center of Research in International Business & Strategy. Webpage: www.globadvantage.ipleiria.pt

Demir, R. (2017). The effects of religious culture and moral knowledge courses based on brain based learning approach on academic success and permanence. International Journal of Education and Research, 5(3): 65-82.

Duman, B. (2006). The effect of brain-based instruction to improve on students’ academic achievement in social studies instruction. 9th International Conference on Engineering Education. Mugla Univeristy aculty of Education Department of Educational Science.

Craig D I. (2003). Brain-Compatible Learning: Principles and Applications. Journal of Athletic Training, 38(4): 342-350.

Goswami، U. (2008). Principles of Learning, Implications for Teaching: A Cognitive Neuroscience Perspective. Journal of Philosophy of Education, 42(3-4): 381-391.

Esternberg, R. (2013). Cognitive Psychology, Translation by Seyyed Kamal Kharrazi and Elahe Hejazi. Tehran: The Organization for Education Research and Composing Univercity Textbook(SAMT) [In Persian].

Hill, JB., & Fiorello, A.C. (2014). Psychology Neuroscience at School (Applied Guide). Translation by Janet Hashemi Azar. Tehran: Arjmand Book Publishin [In Persian].

Hosseini, Z., Ghorbani, Z., & Ebn Ahmadi, A. (2015). Face and content validity and reliability Assessment of Change Cycle Questionnaire in Smokers. Journal of Mashhad Dental School, 39(2): 147-154. [In Persian]

Inocian, R. B. (2015). Integrated Arts-based Teaching (IAT) Model for Brain-based Learning. Journal of Curriculum and Teaching, 4(2): 130-145.

Jacob Kola, A., & MichaelOlu, A. (2018). The Application of Brain-Based Learning Paradigm in Science Education, Nigeria: A Review. Journal of Scientific and Engineering Research, 5(7):325-331

Khalili Sadr Abad, A., Ebrahimi Ghavam, S., & Radmanesh, H. (2017). The Effectiveness of Brain Learning Based Learning on Self- regulation learning in girls Students in Yazd. Journal of Educational Studies and scholastic, 3(9): 77-94. [In Persian].

Kang, L., Mikiko, K., Makoto, K.., Duncan, J., Bundesen, C., & Ditlevsen, S. (2020). Distinguishing between parallel and serial processing in visual attention from neurobiological data. The Royal Society Publishing. 7191553, http://doi.org/10.1098/rsos.191553.

Kardan Halvaeei, Z., Fathi Azar, E., Adib, Y., & Mehdizadeh Fanid, L. (2018). Determining the Learning Principles of Neuro-education Using Exploratory Study and Explaining its Educational Implication. Journal of Education Strategies in Medical Sciences. 51(11): 47-57. [In Persian].

Kumar Grover, V. (2015). Brain Based Teaching: Rethinking On Teaching Strategies. Indian Streams Research Journal. 5(1): 1-7. Available online at www.isrj.org

Lawshe, CH. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psych. 28(4): 563-575.

Mousavi, A., Rasulifard, P., & Faraji, L. (2016). The role of event-dependent potentials in the selection of auditory attention. Journal of Rehabilitation Medicine. 6(1): 264-278. [In Persian].

Movahedi, Y., Bayrami, M., Azizi, A., & Movahedi, M. (2015). The Comparison of Brain Cognitive Functions of Medical Students with High and Low Academic Performances. Medical Education Development Magazine. 8(19): 5-15. [In Persian]

Nouri, A. (2011). Developing a Conceptual Framework for a Brain-compatible Curriculum. [PhD Dissertation]. Tehran: Tarbiat Modares University.[In Persian].

Noushad, H. (2011). Brain Based Learning: Pedagogical Implications. Innovations in Indian Education System, Edition: 1, Chapter: Brain Based Learning: Pedagogical Implications, Publisher: Shipra Publications, Delhi, Editors: Kalika Yadav.O

Preslee, D., & Kharsati, G.S. (2017). Whole Brain Teaching. IOSR Journal of Humanities and Social Science (IOSR-JHSS). 22(6):76-83.

Roger, O. A. (1992). Some interrelationships between constructist models of learning and current neurobiological theory, with implications for science education. National Association for Research in Science Teaching. Published by John Wiley. Inc.

Rushton, S. (2011). Neuroscience, Early Childhood Education and Play: We are Doing It Right! Early Childhood Education Journal. 39:89–94.

Sadeghi, Z., Behrangi, M., Abdollahi, B., & Zeinabadi, H.R. (2016). The effect of education management based on strategies of educational neuroscience on student’ learning improvement. Education Strategies in Medical. 9(2): 97-105. [In Persian].

Schachl, H. (2013). Neuroscience and Didactic Principles and Implications of Brain-Based Teaching and Learning. Acta Technologica Dubnicae. 3(2): 55-65.

Schunk, D. H. (2014). Learning Theories: An Educational Perspective, translation by Akbar Rezaei. Tabriz: Idin Publication. [In Persian].

Saifi, S., Ebrahimi gavam S., Ashayeri, H., Farrokhi, N., & Dortaj F. (2017). The effect of brain-compatible learning on cognitive flexibility and students' selective attention. Journal of Advanced in Cognitive Sciences. 19(3): 52-63. [In Persian].

Talkhabi, M., Bagheri Parsian, K., Bozorgi, A., Sahafi, A., & Mohammadi, A. (2016). Coherence between cognition and excitement in education. Journal of Advanced in Cognitive Sciences. 18(3): 81-68 [In Persian].

Van Niekerk, J., & Webb, P. (2016). The effectiveness of brain-compatible blended learning material in the teaching of programming logic. Computers & Education, 103: 16-27.

Volfe, P. (2013). The brain and learnin process: Adaptation of teaching methods-learning and human brain function, Translation by Davood, Abolgasemi. Tehran: Madraseh Publication [In Persian]

Zare, H., & Nahravanian B. (2013). The effect of training on visual search and vigilance of adult and children. Journal of Advances in Cognitive Science. 15(4): 9-18 [In Persian].

Alizadeh Oghyanous, P. (2017). The Effect of Brain-Based Teaching on Young EFL Learners 'Self-Efficacy. English Language Teaching, 10(5): 158-166.

Aparna, M., & Smita, P. (2014). Fostering student creativity using brain based learning. Scholarly research journal for humanity science & English language, 1(4): 549- 560.

Babaei, B., Shabani Varaki, B., Javidi, Kalateh Jafar Abadi T., & Moghimi A. (2018). embodiment Learning: A Critique of the Philosophical Neurobiology Approach to Recognition and Learning. Journal of Education, 2(2): 73-90 [In Persian].

Bada., & Olusegun, S. (2015). Constructivism Learning Theory: A Paradigm for Teaching and Learning. Journal of Research & Method in Education. 5(6): 66-70.

Baratali, M., Yousefy, A., Keshtiaray, Narges., & Saboori, M. (2016). The fundamental insights derived from the findings of Neurological sciences for education: a systematic review of international documents. Research in Curriculum Planning, 13(2): 1-13 [in Persian].

Blakemore, S-J., & Frith U. (2009). The Learning Brain: Lessns for Education, Translation by Seyyed Kamal Kharrazi. Tehran: The Organization for Education Research and Composing University Textbook(SAMT). [In Persian].

Bree, K., & Arzy, M. (2013). Brain-Based Learning for Adolescent Science Students a Review of the Literature. Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Science in Natural Science Science and Mathematics Teaching Center University of Wyoming, B. A., University of Wyoming.

Caine, R., & Caine, G. (1991).Making connection: Teaching and the Human Brain. ASSOCIATION FOR SUPERVISION AND CURRICULUM DEVELOPMENT ALexandria, Virginia.

Debbie, I. C. (2003). Brain-Compatible Learning: Principles and Applications. Journal of Athletic Training, 38(4):342-349.

Degan, R J. (2011). Review of the current knowledge of brain-/mind-based learning to present the optimum climate for, and the guided experience approach to teaching. globadvantage Center of Research in International Business & Strategy. Webpage: www.globadvantage.ipleiria.pt

Demir, R. (2017). The effects of religious culture and moral knowledge courses based on brain based learning approach on academic success and permanence. International Journal of Education and Research, 5(3): 65-82.

Duman, B. (2006). The effect of brain-based instruction to improve on students’ academic achievement in social studies instruction. 9th International Conference on Engineering Education. Mugla Univeristy aculty of Education Department of Educational Science.

Craig D I. (2003). Brain-Compatible Learning: Principles and Applications. Journal of Athletic Training, 38(4): 342-350.

Goswami، U. (2008). Principles of Learning, Implications for Teaching: A Cognitive Neuroscience Perspective. Journal of Philosophy of Education, 42(3-4): 381-391.

Esternberg, R. (2013). Cognitive Psychology, Translation by Seyyed Kamal Kharrazi and Elahe Hejazi. Tehran: The Organization for Education Research and Composing Univercity Textbook(SAMT) [In Persian].

Hill, JB., & Fiorello, A.C. (2014). Psychology Neuroscience at School (Applied Guide). Translation by Janet Hashemi Azar. Tehran: Arjmand Book Publishin [In Persian].

Hosseini, Z., Ghorbani, Z., & Ebn Ahmadi, A. (2015). Face and content validity and reliability Assessment of Change Cycle Questionnaire in Smokers. Journal of Mashhad Dental School, 39(2): 147-154. [In Persian]

Inocian, R. B. (2015). Integrated Arts-based Teaching (IAT) Model for Brain-based Learning. Journal of Curriculum and Teaching, 4(2): 130-145.

Jacob Kola, A., & MichaelOlu, A. (2018). The Application of Brain-Based Learning Paradigm in Science Education, Nigeria: A Review. Journal of Scientific and Engineering Research, 5(7):325-331

Khalili Sadr Abad, A., Ebrahimi Ghavam, S., & Radmanesh, H. (2017). The Effectiveness of Brain Learning Based Learning on Self- regulation learning in girls Students in Yazd. Journal of Educational Studies and scholastic, 3(9): 77-94. [In Persian].

Kang, L., Mikiko, K., Makoto, K.., Duncan, J., Bundesen, C., & Ditlevsen, S. (2020). Distinguishing between parallel and serial processing in visual attention from neurobiological data. The Royal Society Publishing. 7191553, http://doi.org/10.1098/rsos.191553.

Kardan Halvaeei, Z., Fathi Azar, E., Adib, Y., & Mehdizadeh Fanid, L. (2018). Determining the Learning Principles of Neuro-education Using Exploratory Study and Explaining its Educational Implication. Journal of Education Strategies in Medical Sciences. 51(11): 47-57. [In Persian].

Kumar Grover, V. (2015). Brain Based Teaching: Rethinking On Teaching Strategies. Indian Streams Research Journal. 5(1): 1-7. Available online at www.isrj.org

Lawshe, CH. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psych. 28(4): 563-575.

Mousavi, A., Rasulifard, P., & Faraji, L. (2016). The role of event-dependent potentials in the selection of auditory attention. Journal of Rehabilitation Medicine. 6(1): 264-278. [In Persian].

Movahedi, Y., Bayrami, M., Azizi, A., & Movahedi, M. (2015). The Comparison of Brain Cognitive Functions of Medical Students with High and Low Academic Performances. Medical Education Development Magazine. 8(19): 5-15. [In Persian]

Nouri, A. (2011). Developing a Conceptual Framework for a Brain-compatible Curriculum. [PhD Dissertation]. Tehran: Tarbiat Modares University.[In Persian].

Noushad, H. (2011). Brain Based Learning: Pedagogical Implications. Innovations in Indian Education System, Edition: 1, Chapter: Brain Based Learning: Pedagogical Implications, Publisher: Shipra Publications, Delhi, Editors: Kalika Yadav.O

Preslee, D., & Kharsati, G.S. (2017). Whole Brain Teaching. IOSR Journal of Humanities and Social Science (IOSR-JHSS). 22(6):76-83.

Roger, O. A. (1992). Some interrelationships between constructist models of learning and current neurobiological theory, with implications for science education. National Association for Research in Science Teaching. Published by John Wiley. Inc.

Rushton, S. (2011). Neuroscience, Early Childhood Education and Play: We are Doing It Right! Early Childhood Education Journal. 39:89–94.

Sadeghi, Z., Behrangi, M., Abdollahi, B., & Zeinabadi, H.R. (2016). The effect of education management based on strategies of educational neuroscience on student’ learning improvement. Education Strategies in Medical. 9(2): 97-105. [In Persian].

Schachl, H. (2013). Neuroscience and Didactic Principles and Implications of Brain-Based Teaching and Learning. Acta Technologica Dubnicae. 3(2): 55-65.

Schunk, D. H. (2014). Learning Theories: An Educational Perspective, translation by Akbar Rezaei. Tabriz: Idin Publication. [In Persian].

Saifi, S., Ebrahimi gavam S., Ashayeri, H., Farrokhi, N., & Dortaj F. (2017). The effect of brain-compatible learning on cognitive flexibility and students' selective attention. Journal of Advanced in Cognitive Sciences. 19(3): 52-63. [In Persian].

Talkhabi, M., Bagheri Parsian, K., Bozorgi, A., Sahafi, A., & Mohammadi, A. (2016). Coherence between cognition and excitement in education. Journal of Advanced in Cognitive Sciences. 18(3): 81-68 [In Persian].

Van Niekerk, J., & Webb, P. (2016). The effectiveness of brain-compatible blended learning material in the teaching of programming logic. Computers & Education, 103: 16-27.

Volfe, P. (2013). The brain and learnin process: Adaptation of teaching methods-learning and human brain function, Translation by Davood, Abolgasemi. Tehran: Madraseh Publication [In Persian]

Zare, H., & Nahravanian B. (2013). The effect of training on visual search and vigilance of adult and children. Journal of Advances in Cognitive Science. 15(4): 9-18 [In Persian].