اثر عصاره گیاه خارخاسک بر بافت‌شناسی و اندازه بیضه در موش صحرایی

الموضوعات :

رامین کفاشی الهی ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، گروه علوم بالینی، تبریز، ایران)
غفور موسوی ² (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، گروه علوم بالینی، تبریز، ایران)
سجاد حجازی ³ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، گروه علوم پایه، تبریز، ایران)
میرهادی خیاط نوری ⁴ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، گروه علوم پایه، تبریز، ایران)
سبحان کلانتری ⁵ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، دانش‌آموخته دامپزشکی، تبریز، ایران)

تاريخ الإرسال : 22 السبت , جمادى الثانية, 1431 تاريخ التأكيد : 12 الثلاثاء , ربيع الأول, 1432 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , جمادى الثانية, 1432

الکلمات المفتاحية: بیضه, خارخاسک,

ملخص المقالة :

خارخاسک (Tribulus tertestris) گیاه گل زا است که به طور سنتی به عنوان محرک میل جنسی استفاده می شود. مطالعات نشان داده اند که عصاره خارخاسک (TTE) غلظت خونی تستسترون را افزوده و آثار افزاینده میل جنسی ایجاد می نماید. هر چند این عصاره امروزه به عنوان یکی از مهم ترین اجزای تشکیل دهنده داروهای آفرودیازیک می باشد، ولی اطلاعات مشخصی در ارتباط با آثار هیستولوژیک آن بر بیضه در مصرف طولانی مدت وجود ندارد. هدف مطالعه حاضر تعیین اثرات تجویز خوراکی و طولانی مدت دوز معمول (mg/kg 10)و دوز (mg/kg 20) از عصاره خارخاسک بر وزن بدن، هیستولوژی و وزن بیضه، در موش های صحرایی بود تا بتوان آثار احتمالی منفی آن را در موارد مصرف افراطی دارو تخمین زد. بدین منظور 30 سر موش صحرایی نر بالغ نژاد Sprague Dawley به طور تصادفی انتخاب و به سه گروه تقسیم شدند که به ترتیب، شاهد (گروه C)، دز mg/kg10 عصاره (گروه A ) و دز mg/kg20 عصاره (گروه B) را یک بار در روز به مدت 8 هفته دریافت کردند. حیوانات در روز اول وزن کشی شدند و در روز آخر نیز بی هوش گردیده و مجددا ًَ وزن کشی شده و بیضه سمت چپ همه گروه ها به روش جراحی باز برداشته و وزن بیضه به همراه و بدون اپیدیدیم اندازه گیری شد. مقاطع هیستوپاتولوژی از بافت بیضه ها به روش رنگ آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین و تریکروماسون جهت مطالعات ریزبینی آماده شد. در برش های تهیه شده، قطر لوله های اسپرم ساز، ضخامت لایه اپیتلیالی، طول فضای بینابینی و ضخامت کپسول بیضه، مورد بررسی قرار گرفت. همه مراحل تحقیق به صورت کور انجام گردید. جهت تحلیل داده ها از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی توکی استفاده گردید. مقدار 05/0p< برای تعیین سطح معنی دار بودن بین گروه ها در نظر گرفته شد. نتایج حاصله افزایش معنی داری را در وزن گروه A و کاهش معنی داری را در وزن موش های گروه B در مقایسه با گروه C نشان داد. توزین بیضه ها افزایش وزن معنی داری را در در گروه A نشان داد ولی تفاوت معنی داری مابین وزن بیضه گروه C با B برآورد نگردید. بررسی میکروسکوپیک گروه B حضور لوله های اسپرم ساز چروکیده و کاهش تعداد سلول های اسپرماتوگونی را مشخص نمود. اسپرماتوسیت اولیه و اسپرماتوزویید ها در مقایسه با گروه A و C تعداد کمتری داشتند و تخریب لوله های اسپرم ساز در گروه Bکاملاً واضح بود. عروق زیر کپسولی ضخیم و منتشر بوده و همه پارامترهای مذکور در دو گروه دیگر طبیعی بودند. نتایج نشان می دهند که مصرف افراطی عصاره خارخاسک به مدت 8 هفته می تواند به آثار تخریبی در سیستم تناسلی موش های صحرایی بیانجامد که می تواند مشکلات باروری برای جنس نر پیش آورد.

المصادر:

1. زرگری، علی. گیاهان داروئی، انتشارات دانشگاه تهران، 3 جلد، تهران 1352-1345.


2. بهزاد، محمود: گیاه شناسی، ترجمه، انتشارات انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی، تهران 1355.

3. Adaikan,G.P. et al 2000. Proerectile  Pharmacological Effects Of  Tr.Terrestris Extract On The Rabbit. Ann Acad Med Singapore. 2000 Jan; 29(1):22-6


4. Adimoelja A. and Adaikan PG. 1997. Protodioscin from herbal plant Tribulus terrestris improves male sexual functions possibly via DHEA. International Journal of Impotence Research 1997; 9(1):S64.


5. Hosseinzadeh.H. et al 2005. Protective effect of aqueous saffron extract (Crocus sativus L.) and crocin, its active constituent, on renal ischemia-reperfusion-induced oxidative damage in ratsJ Pharm Pharmaceut Sci (www.cspscanada.org) 8(3):387-393, 2005


6. J.Conrad et al .2004. A novel furostanol saponin from Tribulus terrestris ofBulgarianorigin, Fitoterapia75(2004) 117–122


7. Jin-wen hung2003. terrestrinins A and  B, two new sterod saponins  from tribulus terrestris , Journal of Asian Natural Products Research, 2003 Vol. 5 (4), pp. 285–290


8. Kalamegam et al.2008, The hormonal effects of Tribulus terrestris and its role in the management of male erectile dysfunction – an evaluation using primates, rabbit and rat. Phytomedicine,Volume 15, Issues 1-2, 25 January 2008, Pages 44-54


9. Kamath JV, et al.2003. Effect of Cinnamomum zeylanicum bark. Phytother Res. 2003 Sep;17(8):970-2.


10. K.Gauthaman and P.G. Adaikan 2002. Aphrodisiac properties of Tribulus Terrestris extract (Protodioscin) in normal and castrated rats, Life Sciences 71 (2002) 1385-1396


11. Morakinyo A. et al .2008. Effects of Zingiber Officinale on Reproductive Functions in the Male Rat, African Journal of Biomedical Research, Vol. 11 (2008); 329-334


12. Grigorova,S et al.2008. Effect of tribulus terrestris extract onsemen qualiry and serum total cholesterol content in white Plymouth rock –mini cocks, biotechnology in animal huysbandry 24(3-4),p 139-146,2008


13. rogerson,­S et al.2006. The effects of tribulus tertestris extract on plasma steroid hormone concentrations and the urinary testosterone.australian sport drug testing laboratory.


14. grigorova,s and  kashamov,­b.2008. Effect of tribulus terrestris extract on semen quality and serum total cholesterol content in white plymouth rock-mini cocksbiotechnology in animal husbandry 24 (3-4), p 139-146


15. Tomova,­M and Gyulemetova­,R.­1981. Steroidal saponins from Tribulus  terrestris L. with a stimulating action on the sexual functions. First Intern. Conf. Chem. Biotechnolog. Biol. Active Nat. Prod., Proceeding, Varna,  September 3: 289-291.


16. Tomova ,M and Gjulemetova ,R. 1981. Steroidal saponins from Tribulus terrestris L. with a stimulating action on the sexual functions. International Conference of Chemistry and Biotechnology of Biologically Active Natural Products, Varna, Bulgaria, September 21 – 26, vol. 3. 1981. p: 298-302.


17. Viktorov,I and Bozadjieva, E.1994. Pharmacological, pharmacokinetic, toxicological and clinical studies on protodioscin. IIMS  Therapeutic Focus, 213-223.


18. Neychev, V.K and Mitev, V.I. 2005. The aphrodisiac herb Tribulus terrestris does not influence the androgen production in young men, Journal of Ethnopharmacology 101 (2005) 319-323.


19. Walid El-Tantawy and Abeer Temraz.2007. Free serum testosterone level in male rats treated with tribulus alatus extracts,intermational braz  j urol vol.33 (4);554-559, July-august.