بررسی هیستوآناتومی غده بزاقی زیر زبانی در گاومیش

الموضوعات :

محمد علی ابراهیمی ¹

1 - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

تاريخ الإرسال : 03 الثلاثاء , رجب, 1428 تاريخ التأكيد : 19 الإثنين , محرم, 1429 تاريخ الإصدار : 12 الخميس , ذو القعدة, 1428

الکلمات المفتاحية: گاومیش, هیستوآناتومی, غده بزاقی, زیر زبانی,

ملخص المقالة :

در این مطالعه، 10 نمونه سر گاومیش بالغ مورد استفاده قرار گرفت. بعد از جدا کردن پوست طول، عرض و ضخامت غده توسط خط‌کش و کولیس اندازه‌گیری شد. برای مشخص‌کردن محل ورود مجرای غده بزاقی به دهان از تزریق ماده‌ رنگی استفاده شد و برای مشخص‌کردن وضعیّت میکروسکوپی این غده، چند قطعه یک سانتی‌متری از آن جدا و بعد از پایدارسازی نمونه‌ها، لام‌های بافت‌شناسی جهت مطالعه تهیه گردید. بخش تک مجرایه به‌صورت نواری‌شکل، طویل و لبوله در جوانب زیرزبان و در امتداد عضله لامی _ زبانی قرار گرفته است. میانگین طول، عرض و ضخامت این بخش به‌ترتیب برابر 6/20، 01/1 و 99/1 سانتی‌متر اندازه‌گیری شد. بخش چند مجرایه، به‌صورت تکه تکه و در نزدیکی مخاط حفرة دهان و به‌صورت قطعات کوچک مشاهده گردید. متوسط اندازه این قطعات در حدود 5/0 سانتی‌متر بوده و پراکندگی بخش چند مجرایه در قسمت خلفی زیاد و در قسمت جلویی کمتر می‌باشد. بخش تک مجرایه دارای مجرای واحدی بوده که به‌همراه مجرای غده بزاقی تحت فکی وارد دریاچه زیرزبانی می‌گردد. مجاری ریز و کوچک بخش چند مجرایه نیز در ناحیه جوانب زیرزبان، در کناره‌ها و خلف زیرزبان به‌داخل حفره دهان باز می‌شوند. تعداد این مجاری به‌اندازه تعداد قطعات پخش شده می‌باشد. از نظر بافت‌شناسی اکثر سلول‌های ترشحی این غده با نسبت حدوداً 90% از نوع موکوسی می‌باشد.

المصادر:

1. آیت اللهی، س. م. ت . (1381): اصول و روش های آمار زیستی، (ترجمه)، تألیف: واین، و. د. انتشارات امیر کبیر، صفحات: 7 و31.


2. پوستی، ا. (1385): بافت شناسی مقایسه‌ای و هیستوتکنیک، صفحات: 197 - 193.


3. رادمهر، ب. و شهراسبی، ح. (1363): کالبد‌شناسی مقایسه‌ای دستگاه گوارش پستاندارن اهلی، مرکز نشر دانشگاهی، صفحات: 6، 10، 15 و 30


4. رضاییان، م. (1377): بافت شناسی و اطلس رنگی دامپزشکی، انتشارات دانشگاه تهران، صفحات: 231- 229.


5. سعادت‌نوری، م. (1362): پرورش دام‌های شیری (بز و گاومیش)، انتشارات اشرفی، صفحات: 195، 199، 207، 209، 225، 228، 234، 238، 241 و 243


6. منصوری، س. ه. و شهریاری، ع. (1374): مطالعات ماکروسکوپی و میکروسکوپی و هیستوشیمیایی غدد بزاقی اصلی در شتر یک کوهانه ایرانی، مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، دوره 49، شماره‌های 3 و4، صفحات: 80-63.


7. منصوری، س. ه. و صادقی، م. ج. (1383): مطالعه مقایسه ای هیستومورفولوژی و هیستوشیمیایی غدد بزاقی تحت فکی و زیر زبانی در گوسفند و بز، مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، جلد 5، شماره 1، سری9، صفحات: 95-86.


8. مه‌پیکر، ح. (1380): شناخت و پرورش گاومیش، انتشارات عمیدی، صفحات: 9، 27، 29، 71 و 80.
   
   
   1. Banks, W.J. (1993): Applied Veterinary Histology. 3rd ed. Mosby, London, pp: 360-363.
   
   

10.Cockrill, W.R. (1974): The Husbandry and Health of the Domestic Buffalo. F.A.O., pp: 407-412, 414-417, 421-423, 451-453, 510, 411, 852.

11.Dellman, H.D. and Eurell, J. (1989): Text book of Veterinary Histology. 5th ed. Lippincott, Williams&Wilkins, U.S.A., pp: 417-419.

12.Dyce, K.M., Sack, W.0.  And Wensing, C.J.G. (1987): Text book of Veterinary Anatomy, Philadelphia, London, pp: 102 - 104.

13.Frandson, R.O. (1980): Anatomy and Physiology of Farm Animal, Mosby, London, pp: 134-159.

14.Getty, R. (1975): Sisson and Grasmans, The anatomy of the domestic animals. 5th ed.  Saunders, Philadelphia, pp: 470, 471, 870, 874, 1546.

15.Islam, M.N., Khan, M.A.B. and Mia, M.A. (1982): Histology and histochemistery of salivary gland of black Bengal goat. Bang. Vet. J., 16: 11-16.

16.Jacob, S. and Poddar, S. (1986): Ultrastructure of the ferret parotid gland. J. Anat., 152: 37-75.

17.Mansouri, S.H. and Atri, A. (1994): Ultrastructure of parotid and mandibular glands of camel (Camelus dromdarius), J. Appl.Anim. Res. 6: 131-134.

18.Mansouri, S.H. and Mohammadpour, A.A. (1999): Effect of isoprenaline on rabbit salivary glands at the electron microscopic level. Ind. J. of Anim. Sci., 69 (9): 667-671.

19.Nickel, R., Schummer, A., and Seferle, E. (1979): The Viscera of the Domestic Animals. 2nd ed, Verlag Paul Parey, Berlin – Humburg, Clap. Digestive. System, pp: 36-40, 59, 62, 64, 73.

20.Pinkstaff, C.A. (1980): The cytology of salivary glands. Inter. Rev. Cytol. 63: 141-261.

21.Shackleford, J.M. and Klapper, C.E. (1962) Structure and carbohydrate histochemistry of mammalian salivary glands. Am. J. Anat., 111:25-32.

22.Shackleford, J.M. (1963): Histochemical comparison of mucous secretion in rodent, carnivore, ungulate and primate major salivary glands. Ann.NY Acad. Sci. 106: 572- 582.

23.Shackleford, J.M. and Wilborn, W.H. (1968): Structural and histochemical diversity in mammalian salivary glands. Alabama J. Med. Sci., 5: 180-203.

24.Shackleford, J.M. and Wilborn, W.H. (1969): Ultrastructure of bovine parotid glands. J. Morph. 127: 453-473.

25.Van Lennep, E.W. (1957): The glands of digestive system in one humped caml (camelus dromedaries). The salivary glands. Acta. Morph. Neerl. Scand., 1: 286-292.

26.Young, J.A. and Van Lennep, E.W. (1978): The Morphology of Salivary Glands. London, New York, Sanfrancisco: Acadmic Press. pp: 72-108.