تئوری مسئولیت نقصان یافته در پرتو مفهوم رشد جزائی مقرر در ماده91 قانون مجازات اسلامی1392

الموضوعات :

اسماعیل هادی تبار ¹ , سیدمسعود حیدری ² , پژمان پارسا ³

1 - استادیارحقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران..
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

تاريخ الإرسال : 10 الجمعة , شعبان, 1441 تاريخ التأكيد : 14 السبت , شوال, 1441 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1444

الکلمات المفتاحية: مجازات, کمال عقل, اطفال و نوجوانان, رشد جزائی, مسئولیت تدریجی,

ملخص المقالة :

توجه به رشد جزائی علاوه بر بلوغ جنسی برای نخستین بار در ماده91 قانون مجازات اسلامی1392 و لزوم احراز آن در جرایم حد و قصاص و نیز توسعه اختیارات قضایی برای اسقاط مجازاتهای حد و قصاص که نه تنها برای مرتکبین کمتر از18 سال بلکه برای بالاتر از18 سال هم امکان اثبات آن وجود دارد از یک سو و از سوی دیگر از بین بردن تفاوت حداقل سن مسئولیت کیفری بین دختران و پسران در جرایم تعزیری و پیروی از نظام مسئولیت تدریجی که نشان از پذیرش مسئولیت کیفری نسبی و واکنش جزایی متفاوت و تخفیف یافته نسبت به اطفال و نوجوانان در مقابل بزرگسالان، ازجمله گامهایی هستند که این قانون در راستای رسیدن به یک نظام مطلوب مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان برداشته است. با این وجود به کار بردن لفظ مجازات به طور مطلق در ماده91 ق.م.ا با توجه به قید تصمیمات در ماده88 ق.م.ا صحیح بنظر نمی رسد.

المصادر:

الف: فارسی

برهانی، محسن. (1381). رشد جزایی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۵۸(۵۸): ۱۹۸-۱۶۷.

توجهی، عبدالعلی. (1394). آسیب شناسی قانون مجازات اسلامی، چاپ اول. تهران: جنگل.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1368). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.

حاجی ده آبادی، احمد. (1384). قاعده درء در فقه امامیه و حقوق ایران. فصلنامه حقوق اسلامی، (۶): ۵۲-۳۸.

حجتی، سیدمهدی. (1380). تحول واکنش اجتماعی در قبال بزهکاری اطفال. مجله حقوقی دادگستری، (۳۵): ۴۰-۹.

حسینجانی، بهمن.؛ و مظاهری، مسعود. (1389). اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری با نگرشی به قوانین کیفری فرانسه و آمریکا. تهران: مجد.

حسینی آهق، مریم.، و مهرپور، حسین. (1389). رابطه بلوغ با مسئولیت کیفری. پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، (۶): ۵۶-۴۵.

حسینی، محمد.، و مصطفی پور، مسعود. (1396). جرم شناسی عصب؛ رویکردی نوین در تحلیل جرایم خشونت آمیز اطفال و نوجوانان. پژوهش حقوق کیفری، ۵(۱۹): ۱۹۶-1۲۷.

• دهخدا، علی اکبر(1377). لغت نامه. چاپ دوم از دوره جدید، ج9، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


• زراعت، عباس(1392). حقوق جزای عمومی 3، مجازاتها و اقدامات تأمینی، چاپ اول، ج2، تهران: جنگل.


• سیاسی، علی اکبر(1343). روانشناسی جنائی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


• شاکری، ابوالحسن و حیدری، سیدمسعود، (1395). اعتبار حبس کمتر از91 روز در حقوق کیفری ایران. مجله آموزه های حقوق کیفری دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره11، ص111-136.


• شمس ناتری، محمدابراهیم(1395). قانون مجازات اسلامی در نظم کنونی، جلد1، حقوق جزای عمومی، چاپ سوم، تهران: میزان.


• صانعی، پرویز(1371). حقوق جزای عمومی، جلد1، تهران: گنج دانش.


• صبوری پور، مهدی و علوی صدر، فاطمه(1394). سن مسئولیت کیفری کودکان و نوجوانان در ق.م.ا1392. پژوهشنامه حقوق کیفری، دوره6، شماره1، ص171-194.


• عدالتخواه، محمدرضا(1393). مبسوط قانون مجازات اسلامی1392، چاپ اول، تهران: مجد.


• علی آبادی، عبدالحسین(1391). موازین قضایی، چاپ دوم، ج1، تهران: شرکت سهامی انتشار.


• عمید، حسن(1362). فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیر کبیر.


• قورچی بیگی، مجید و شهرانی، معصومه(1397). میزان صدور احکام بازپرورانه در بزهکاری کودکان و نوجوانان بعد از تصویب قانون مجازات اسلامی1392. مجله حقوقی دادگستری، دوره82، شماره102، ص161-189.


• کاتوزیان، ناصر(1390). قواعد عمومی قراردادها، جلد2، تهران: میزان.


• کلانتری، کیومرث، حیدری، سیدمسعود و پارسا، پژمان(1396). قلمرو و شرایط اعمال قاعده درأ در حدود و تعزیرات. مجله تعالی حقوق، شماره20، ص105-128.


• محبی، جلیل و ریاضت، زینب(1397). شرح قانون مجازات اسلامی1392، چاپ اول، تهران: میزان.


• مهرا، نسرین(1385). قوانین و مقررات کیفری ایران در قبال اطفال و نوجوانان بزهکار حال و آینده. مجله تخصصی الهیات و حقوق، شماره20، ص41-60.


• مهرپور، حسین(1392). مطالعه برخی نوآوریهای قانونگذار در قانون مجازات اسلامی جدید(دائره المعارف علوم جنایی، چاپ اول، تهران: میزان.


• میرمحمد صادقی، حسین(1393) حقوق جزای اختصاصی: جرایم علیه اشخاص، چاپ بیست و هفتم، تهران: میزان.


• نیازپور، امیرحسن(1391). گفتمان پیمان حقوق کودک در زمینه پیشگیری از بزهکاری. پژوهشنامه حقوق کیفری، دوره3، شماره2، ص187-204.


• هاشمی، سیدحسین(1394). الف، بررسی فقهی و حقوقی رویکرد قانون مجازات اسلامی جدید به سن رشد و مسئولیت کیفری کودکان در پرتو اسناد بین المللی. مجله حقوق تطبیقی دانشگاه مفید، دوره3، شماره103، ص51-74.


• هاشمی، سیدحسین(1383). ب، دختران، سن رشد و مسئولیت کیفری. مجله مطالعات راهبردی زنان(کتاب زنان سابق)، شماره23، ص247-300.

ب: عربی

قران مجید

ابن اثیر، مبارک بن محمد. (1364). النهایه فی غریب الحدیث. قم: اسماعیلیان.

ابن براج، عبد العزیز. (1406ق).  المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، جلد2. قم: انتشارات جامعه مدرسین.

• ابن فارس، (1404ق). معجم مقاییس اللغه، قم: چاپ عبدالسلام محمد هارون.


• ابوجیب، سعدی(1993). القاموس الفقهی، دمشق: دارالفکر.


• بابویه قمی، ابی جعفر، محمد بن علی بن الحسین(شیخ صدوق)(بی تا). الف، من لا یحضره الفقیه، ج4، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، الطبعة الثانی.


• بابویه قمی، ابی جعفر، محمد بن علی بن الحسین(شیخ صدوق)(بی تا). ب، الخصال، قم: انتشارات جامعه مدرسین.


• جبعی عاملی، زین الدین بن علی(شهید ثانی)(1413ق). مسالک الفهام فی شرایع الاسلام، جلد15، چاپ اول، قم: موسسه معارف الاسلامیه.


• جزیری، عبدالرحمان(بی تا). الفقه علی المذاهب الاربعه، جلد2، بیروت: دارالارشاد.


• جوهری، اسماعیل بن عباد(1407ق). الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، بیروت: دارالعلم للملایین.


• حسینی شقرائی، محمدجواد بن محمد(1391). مفتاح الکرامه فی شرح قواعدالعلامه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.


• حسینی عاملی، سیدجواد(بی تا). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، جلد5، بیروت: دار احیاء الثرات العربی.


• حر عاملی، محمد بن حسن(1391ق). وسایل الشیعه، جلد1، باب4، حدیث11، بیروت: دار الاحیاء اثرات العربی.


• حلی(علامه)، حسن ابن یوسف(1410ق). الف، ارشادالاذهان الی احکام الایمان، جلد1، قم: موسسه النشر الاسلامی.


• حلی(علامه)، حسن ابن یوسف(بی تا). ب، تحریرالاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، چاپ سنگی، جلد2، قم: موسسه آل البیت.


• خمینی، روح الله(بی تا). تحریرالوسیله، جلد2، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).


• خوئی، سید ابوالقاسم(1422ق). الف، مبانی تکمله المنهاج، قم: موسسه احیاء الامام الخویی، جلد1، 1422ق، ترجمه علیرضا سعید، چاپ دوم، تهران: انتشارات خرسندی، 1391.


• خویی، سید ابوالقاسم(1365). ب، مستند العروه الوثقی، کتاب الجاره، قم: مدرسه دار العلم.


• راغب اصفهانی، محمد بن حسین(بی تا). المفردات فی غریب القرآن، بی جا، بی نا.


• شیخ طوسی، ابوجعفر(1390ق). تهذیب الاحکام، جلد3، تهران: دار الکتب السلامیه.


• صانعی، یوسف(1382). فقه الثقلین فی شرح تحریر الوسیله، کتاب قصاص، تهران: موسسه عروج.


• طباطبایی، سیدمحمدحسین(1370). تفسیر المیزان، جلد4، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.


• طبرسی، فضل بن حسن(1415ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه العلمی للمطبوعات.


• طریحی، فخرالدین(بی تا). مجمع البحرین، جلد4، تهران: مکتب مرتضویه.


• طوسی، ابن حمزه(1408ق). الوسیله الی نیل الفضیله، چاپ اول، قم: دارالعلم.


• عالیه، سمیر(1416). اصول قانون العقوبات(القسم العام)، بیروت: الموسسه الدراسات و النشر.


• عوده، عبدالقادر(1405ق). التشریع الجنایی الاسلامی، جلد1و2، الطبعه الرابعه، بیروت: دار احیاء الثرات العربی.


• عیاشی، محمدبن مسعود(بی تا). تفسیر العیاشی، تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه.


• فاضل، محمد(1395ق). المبادی العامه فی التشریع الجزایی، مطبعه الداودی، دمشق.


• فتح الله، احمد(1405ق). معجم الفاظ الفقه الجعفری، بی جا، بی نا.


• فیروزآبادی، محمدبن یعقوب(1420ق). القاموس المحیط، بیروت: دار الفکر.


• کلینی، محمدبن یعقوب(بی تا). اصول کافی، جلد1، حدیث1، تهران: دفتر نشرفرهنگ اهل بیت.


• گرجی، ابوالقاسم(1380). آیات الاحکام، تهران: میزان.


• مجلسی، محمد تقی(1420ق). شرح بر من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق روضة المتقین، ج10، قم: موسسه آل البیت.


• محقق حلی، شیخ جعفر(1413ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، جلد2، تهران: انتشارات استقلال.


• معلوف، لوییس(1362). المنجد فی اللغه و الاعلام، قم: اسماعیلیان.


• مکارم شیرازی، ناصر(بی تا). گنجینه فقهی، مرکز تحقیقات فقهی قوه قضاییه.


• میرزای قمی، ابوالقاسم(1417ق). غنائم الایام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد5، خراسان: مکتب الاعلام الاسلامی.


• نجفی، محمدحسن(بی تا). جواهر الکلام فی شرح شرایر الاسلام، جلد26، قم: آل البیت.


• نراقی، احمد بن محمد مهدی(1375). عواید الایام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

ب: انگلیسی

Becket, K. & B. western. (2001). governing social marginality, welfare, incarceration and the transformation of state policy, punishment and society, vol.3.

Cipriani, D. (2009). Childrens rights dnf the minimum age of criminal responsibility: a global perspective, USA: ashgate publishing limited.

Committee on the rights of the child. (2005). concluding observation of the committee on the rights of the child: Iran (Islamic republic of), crc/c/15 add.254, 31march.

Degmage, E. (2013). The minimum age of criminal responsibility: a medico-legal perspective, youth justice, sage journals, vol13.

Franklin, B. (2002). The new handbook of childrens rights comparative policy and practice. London and New York: routledge, first published.

Grant, Heath, B. & Terry, Karen, J. (2008). Law Enforcement in the 21st century, Pearson Publishing, second editions.

Macdiarmid, C. (2013). An age of complexity, children and criminal responsibility in law, youth justice. Sage journals, vol.13, no2.

Scheb, John .M. (2011). ‘Criminal Law and Procedure’. United States of America: Wadsworth.

United Nations office on drugs and crime, compendium United Nations standards and norms in crime prevention and criminal justice, New York, (2006).

United Nations standard minimum rule for the administration of juvenile justice (the Beijing rules), 1985.

Urbas, G. (2000). The age of criminal responsibility, Australian institute of criminology, paperwork no181.

A: Farsi

1- Burhani, Mohsen (1381). Penal growth. Journal of Faculty of Law and Political Sciences, Volume 58, Number 58, pp. 167-198.

2- Atari, Abdul Ali (2014). Pathology of Islamic Penal Code, first edition, Tehran: Jangal.

3- Jafari Langroudi, Mohammad Jaafar (1368). Legal Terminology, Tehran: Ganj Danesh.

4- Haji Dehabadi, Ahmad (1384). The rule of door in Imami jurisprudence and Iranian law. Islamic Law Quarterly, No. 6, pp. 38-52.

5- Hojjati, Seyyed Mahdi (2010). Evolution of social response to juvenile delinquency. Judiciary Law Journal, No. 35, pp. 9-40.

6- Hosseinjani, Bahman and Mazaheri, Massoud (2009). The principle of personality of criminal responsibility with an attitude to French and American criminal laws, Tehran: Majd.

7- Hosseini Ahaq, Maryam and Mehrpour, Hossein (1389). The relationship between maturity and criminal liability. Islamic jurisprudence and law research journal, number 6, pp. 45-56.

8- Hosseini, Mohammad and Mostafapour, Massoud (2016). Neurocriminology; A new approach in the analysis of violent crimes of children and adolescents. Criminal law research, volume 5, number 19, pp. 127-196.

9- Dehkhoda, Ali Akbar (1377). dictionary. The second edition of the new period, vol. 9, Tehran: Tehran University Press.

10- Zarem, Abbas (1392). General criminal law 3, punishments and protective measures, first edition, vol. 2, Tehran: Jangal.

11- Political, Ali Akbar (1343). Criminal psychology, second edition, Tehran: Tehran University Press.

12- Shakri, Abolhasan and Heydari, Seyyed Masoud, (2015). The validity of imprisonment less than 91 days in Iranian criminal law. Journal of Criminal Law Teachings of Razavi University of Islamic Sciences, No. 11, pp. 111-136.

13- Shams Natri, Mohammad Ibrahim (2015). Islamic Penal Code in the Current Order, Volume 1, General Criminal Law, Third Edition, Tehran: Mizan.

14- Sanei, Parviz (1371). General Criminal Law, Volume 1, Tehran: Ganj Danesh.

15- Sabouripour, Mehdi and Alavi Sadr, Fatemeh (2014). The age of criminal responsibility of children and adolescents in 2012. Research Journal of Criminal Law, Volume 6, Number 1, pp. 171-194.

16- Adalatkhah, Mohammad Reza (2014). Expanded Islamic Penal Code 1392, first edition, Tehran: Majd.

17- Aliabadi, Abdul Hossein (1391). Judicial standards, second edition, vol.1, Tehran: Publishing Company.

18- Omid, Hassan (1362). Farhang Farsi, Tehran: Amir Kabir Publications.

19- Qorchi Beigi, Majid and Shahrani, Masoumeh (2017). The rate of issuing rehabilitative sentences in the delinquency of children and teenagers after the approval of the Islamic Penal Code in 2012. Justice Journal, Volume 82, Number 102, pp. 161-189.

20- Katouzian, Nasser (2013). General rules of contracts, volume 2, Tehran: Mizan.

21- Kalantari, Kyomarth, Heydari, Seyedmasoud and Parsa, Pejman (2016). The territory and conditions of application of the rule of Daraa in the limits and punishments. Journal of Excellence in Law, No. 20, pp. 105-128.

22- Mohabi, Jalil and Riazat, Zainab (2017). Commentary on Islamic Penal Code 1392, first edition, Tehran: Mizan.

23- Mehra, Nasrin (1385). Iran's criminal laws and regulations against current and future delinquent children and adolescents. Specialized Journal of Theology and Law, No. 20, pp. 41-60.

24- Mehrpour, Hossein (1392). The study of some innovations of the legislator in the new Islamic Penal Code (Encyclopedia of Criminal Sciences, first edition, Tehran: Mizan.

25- Mir Mohammad Sadeghi, Hossein (2013) Specific criminal law: crimes against individuals, 27th edition, Tehran: Mizan.

26- Niazpour, Amirhasan (1391). The discourse of the child rights agreement in the field of crime prevention. Research Journal of Criminal Law, Volume 3, Number 2, pp. 187-204.

27- Hashemi, Seyed Hossein (2014). A. Jurisprudential and legal review of the approach of the new Islamic Penal Code to the developmental age and criminal responsibility of children in the light of international documents. Mofid University Comparative Law Journal, Volume 3, Number 103, pp. 51-74.

28- Hashemi, Seyed Hossein (2013). B. Girls, developmental age and criminal liability. Women's Strategic Studies Journal (Former Women's Book), No. 23, pp. 247-300.

B: Arabic

1- Holy Quran

2- Ibn Athir, Mubarak bin Muhammad (1364). Al-Nahaye Fi Gharib Al-Hadith, Qom: Ismailian.

3- Ibn Baraj, Abdul Aziz (1406 AH). Al-Muhdez al-Bara fi Sharh al-Mukhtasar al-Nafi, Volume 2, Qom: Jamia Modaresin Publications.

4- Ibn Faris, (1404 AH). Ma'jam Maqais al-Lagheh, Qom: Abdus Salam Mohammad Haroun.

5- Abu Jaib, Saadi (1993). Al-Qamoos al-Fiqhi, Damascus: Dar al-Fikr.

6- Babouye Qomi, Abi Jafar, Muhammad bin Ali bin Al-Hussein (Sheikh Sadouq) (Bita). A. Man la Yahdrah al-Faqih, vol. 4, Qom: Jama'at al-Madrasin fi al-Hawza al-Alamiya, second edition.

7- Babouye Qomi, Abi Jafar, Muhammad bin Ali bin Al-Hussein (Sheikh Sadouq) (Bita). B. Al-Khasal, Qom: Jamia Modaresin Publications.

8- Jabai Ameli, Zain al-Din bin Ali (the second martyr) (1413 AH). Masalak Al-Fahm fi Shar'i al-Islam, volume 15, first edition, Qom: Islamic Maarif Institute.

9- Jaziri, Abdulrahman (B.T.A.). Fiqh Ali al-Mahabh al-Araba, volume 2, Beirut: Daral Arshad.

10- Johari, Ismail bin Abbad (1407 AH). Sahaha Taj al-Lagheh and Sahaha al-Arabiyya, Beirut: Dar al-Alam Lamlayin.

11- Hosseini Shograi, Mohammad Javad bin Mohammad (2011). Miftah al-Karamah fi Sharh Qaaba al-Allamah, Qom: Islamic Publications Office.

12- Hosseini Ameli, Seyyedjavad (BTA). Miftah al-Karamah fi Sharh al-Qa'aa al-Allamah, volume 5, Beirut: Dar Ihya al-Tharat al-Arabi.

13- Har Ameli, Muhammad bin Hassan (1391 AH). Al-Shia's Tools, Volume 1, Chapter 4, Hadith 11, Beirut: Dar Al-Ahiya Hafid al-Arabi.

14- Hali (Allameh), Hassan Ibn Yusuf (1410 AH). A. Irshad al-Azhan to the rulings of the believers, volume 1, Qom: Al-Nashar al-Islami Institute.

15- Hali (Allameh), Hassan Ibn Yusuf (Bita). B, Tahrir al-Ahkam al-Sharia Ali Madhhab al-Umamiya, lithography, volume 2, Qom: Al-Al-Bayt Institute.

16- Khomeini, Ruhollah (Bita). Tahrir al-Wasila, Volume 2, Qom: Institute for Editing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA).

17- Khoi, Seyyed Abul Qasim (1422 AH). A, Basics of Takmulah al-Manhaj, Qom: Imam Al-Khoei Revival Institute, volume 1, 1422 AH, translated by Alireza Saeed, second edition, Tehran: Khorsandi Publications, 2013.

18- Khoei, Seyyed Abulqasem (1365). B, Al-Arwa Al-Waghhi Documentary, Kitab Al-Jarah, Qom: Madrasah Dar Al-Alam.

19- Ragheb Esfahani, Mohammad Bin Hossein (B.T.A.). Al-Mufardat fi Gharib al-Qur'an, out of place, out of place.

20- Sheikh Tusi, Abu Jaafar

(1390 AH). Taheeb al-Ahkam, Volume 3, Tehran: Dar al-Katb al-Salamieh.

21- Sanei, Yusuf (1382). Fiqh al-Saghaleen in the description of Tahrir al-Wasila, Kitab Qasas, Tehran: Aruj Institute.

22- Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein (1370). Tafsir al-Mizan, Volume 4, Tehran: Allameh Tabatabai Scientific and Intellectual Foundation.

23- Tabarsi, Fazl bin Hassan (1415 AH). Majma al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an, Beirut: Scientific Institute for Press.

24- Tarihi, Fakhreddin (Bita). Majma Al-Bahrin, Volume 4, Tehran: Mortazavieh School.

25- Tusi, Ibn Hamzah (1408 AH). Al-Wasila to Nil al-Fadilah, first edition, Qom: Dar al-Alam.

26- Alia, Samir (1416). Principles of Penal Code (Al-Qasm al-Aam), Beirut: Al-Mosseh al-Saditi wa Al-Nashar.

27- Odeh, Abdul Qadir (1405 AH). Islamic Criminal Law, Volumes 1 and 2, 4th edition, Beirut: Dar Ihya al-Tharat al-Arabi.

28- Ayashi, Mohammad Bin Massoud (Bita). Tafsir al-Ayashi, Tehran: School of Al-Alamiya al-Islamiya.

29- Fazel, Mohammad (1395 AH). Al-Mabadi al-Ama fi Tashri al-Jajai, Al-Dawoodi Press, Damascus.

30- Fathullah, Ahmad (1405 AH). Al-Jaafari dictionary of words, no place, no place.

31- Firouzabadi, Mohammad bin Yaqub (1420 AH). Al-Qamoos Al-Muhait, Beirut: Dar Al-Fakr.

32- Kilini, Mohammad bin Yaqub (Bita). Usul Kafi, Volume 1, Hadith 1, Tehran: Ahl al-Bayt Publishing House.

33- Gurji, Abulqasem (2010). Ayat al-Ahkam, Tehran: Mizan.

34- Majlesi, Mohammad Taqi (1420 AH). Commentary on Man La Yahdrah al-Faqih Sheikh Sadouq Rawda Al-Mutaqeen, Volume 10, Qom: Al-Al-Bayt Institute.

35- Mohagheq Hali, Sheikh Jafar (1413 AH). Islamic Laws in Halal and Haram Issues, Second Edition, Volume 2, Tehran: Esteghlal Publications.

36- Maalouf, Louis (1362). Al-Munjad fi al-Lagheh and Al-Alam, Qom: Ismailian.

37- Makarem Shirazi, Nasser (Bita). Ganjineh Faqih, Jurisprudence Research Center of Judiciary.

38- Mirza Qomi, Abul Qasim (1417 AH). The spoils of the days in matters of halal and haraam, volume 5, Khorasan: School of Islamic Studies.

39- Najafi, Mohammad Hassan (B.T.A.). Jawaharlal Kalam fi Sharh Sharayr al-Islam, Volume 26, Qom: Al-Al-Bayt.

40- Naraghi, Ahmad bin Muhammad Mahdi (1375). Al-Alayam revenues, Qom: Islamic Propaganda Office.

B: English

1- Becket, K. & B. western. (2001). governing social marginality, welfare, incarceration and the transformation of state policy, punishment and society, vol.3.

2- Cipriani, D. (2009). children's rights dnf the minimum age of criminal responsibility: a global perspective, ashgate publishing limited, usa.

3- committee on the rights of the child. (2005). concluding observation of the committee on the rights of the child: Iran (Islamic Republic of), crc/c/15 add.254, March 31.

4- Degmage, E. (2013). the minimum age of criminal responsibility: a medico-legal perspective, youth justice, sage journals, vol13.

5- Franklin, B. (2002). the new handbook of children's rights comparative policy and practice. London and New York, Routledge, first published.

6- Grant, Heath, B. & Terry, Karen, J. (2008). Law Enforcement in the 21st century, Pearson Publishing, second editions.

7- Macdiarmid, C. (2013). an age of complexity, children and criminal responsibility in law, youth justice, sage journals, vol13, no2.

8- Scheb, John M. (2011). "Criminal Law and Procedure". United States of America: Wadsworth.

9- United Nations Office on Drugs and Crime, Compendium United Nations Standards and Norms in Crime Prevention and Criminal Justice, New York, (2006).

10- United Nations standard minimum rule for the administration of juvenile justice (the Beijing rules), 1985.

• Urbas, G. (2000). the age of criminal responsibility, Australian institute of criminology, paper work no.