تطبیق نهاد نقض قابل پیش بینی قرارداد با مفهوم واجب موسع در اصول فقه

الموضوعات :

عباس میرشکاری ¹ , امیر جوادی ²

1 - استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد واحد ورامین، ورامین، ایران.

تاريخ الإرسال : 12 الأربعاء , محرم, 1441 تاريخ التأكيد : 24 الثلاثاء , ربيع الأول, 1442 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , صفر, 1445

الکلمات المفتاحية: زمان, فسخ, متعهدله, : نقض قابل پیش بینی قرارداد, واجب موسع,

ملخص المقالة :

تئوری نقض قابل پیش بینی قرارداد از شرایطی حکایت دارد که در آن یکی از طرفین با وجود مشاهدات و محاسبات خود نمی تواند به طور منطقی منتظر طرف دوم قرارداد جهت اجرای آن باشد. این تئوری در قراردادهایی موضوعیت می یابد که انجام آن منوط به مدت مشخصی باشد. در نظام حقوقی ایران تئوری نقض قابل پیش بینی قرارداد به طور صریح پذیرفته نشده است حتی در مواد خاصی نیز عملا امکان طرح چنین تئوری میسر نمی باشد. اما از آنجایی که سرعت و امنیت در قراردادهای تجاری یکی از عناصر اصلی می باشند، طرح این تئوری در نظام حقوقی ایران این اجازه را به متعهدله می دهد که در صورت تاخیر بیش از اندازه متعهد برای انجام تعهدات قراردادی منتظر او نماند و با طرح این نوع نقض بتواند زمان مناسبی جهت جبران زمان از دست رفته داشته باشد. هرچند برای طرح این تئوری نیز در هر نظام حقوقی موانعی وجود دارد اما پذیرش آن می تواند بسیار کاربردی تر جلوه گر شود. در اصول فقه نیز در مبحثی با عنوان واجب موسع به انجام تکلیف در مدت زمان مشخص اشاره شده است که می توان از مبانی این واجب در طرح تئوری نقض قابل پیش بینی استفاده کرد. مهمترین سوالی که در این مقاله در پی پاسخ دادن به آن هستیم این است که با چه ابزاری می توان تئوری نقض قابل پیش بینی را در نظام حقوقی ایران توجیه کرد. با تامین این هدف از خاستگاه این تئوری تا تحلیل های حقوقی آن پیش رفته ایم.

المصادر:

1.اشراقی آرانی، مجتبی (1392). تحلیل حقوقی – اقتصادی پیش بینی نقض قرارداد. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 69، ص 65-79.

2. صفایی، سید حسین (1390). حقوق بیع بین المللی. چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


3. صفایی، سیدحسین (1390). حقوق بین الملل و داوری های بین المللی. چاپ سوم، تهران: انتشارات میزان.


4. صفایی، سیدحسین (1385). دوره مقدماتی حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. جلد دوم، چاپ چهارم، تهران: انتشارات میزان.


5. علامه حیدری (1384). اصول استنباط. مترجم: عباس زراعت، حمید مسجد سرایی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات حقوق اسلامی.


6. عمیدى، سید عمید الدین بن محمد اعرج حسینى (1416). کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد. 3 جلد، جلد سوم، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.


7. الفت، نعمت الله (1391). ارزیابی نظریه پیش بینی نقض قرارداد از منظر فقه امامیه و حقوق ایران. مجله حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 33، صص 41-58.


8. کاتوزیان، ناصر (1385). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات میزان.


9. کاتوزیان، ناصر (1390). قواعد عمومی قراردادها. جلد چهارم، چاپ ششم، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.


10. کاظمی نجف آبادی، عباس (1388). تاریخچه شکل گیری قاعده نقض قابل پیش بینی در رویه قضایی کامن لا و ورود آن به مقررات داخلی و بین المللی. مجله دیدگاه های حقوق قضایی، شماره 46 و 47، صص 143-163.


11. محقق داماد، سید مصطفی (1390). اصول فقه. جلد اول، چاپ هفدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.


12. اشرفی، احمد (1387). مالکیت زمانی. چاپ اول، تهران: انتشارات گنج دانش.


13. نیکبخت، حمیدرضا؛ کاظمی نجف آبادی، عباس (1390). مبانی قاعده نقض قابل پیش بینی. ویژه نامه شماره 6 مجله تحقیقات حقوقی، صص 43-65.


14. ظهوری، سمیه (1401). آثار شرط عوض بر عقود تملیکی. مجله فقه و اصول حقوق اسلامی، شماره 69، دوره 18، صص 115-135.


15. بنایی اسکویی، مجید (1391). انحلال قهری و اختیاری قرارداد متعذر شده. فصلنامه دانش حقوق مدنی، شماره دوم، صص 54-67.


16. جرجانى، سید امیر ابو الفتح حسینى (1404). تفسیر شاهى. 2 جلد، جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات نوید.


17. حلّى، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد (1429). أجوبة مسائل و رسائل فی مختلف فنون المعرفة. چاپ اول، دمشق: المکته الاولی.


18. حلّى، مقداد بن عبد اللّه سیورى (بی تا). مترجم: بخشایشى، عبد الرحیم عقیقى، کنز العرفان فی فقه القرآن - ترجمه، دو جلد، جلد اول، چاپ اول، تهران: پاساژ قدس.


19. حلّى، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، 3 جلد، جلد اول، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.


20. خورسندیان، محمدعلی؛ محمدی بصیر، فرهاد (1396). الزام به اجرای عین تعهدات قراردادی در حقوق ایران در مقایسه با اسناد نوین حقوق خصوصی. مجله دیدگاه های حقوق قضایی، شماره 79 و 80، صص 34-56.


21. شیروی، عبدالحسین (1383). خیار تعذر تسلیم در فقه امامیه. مجله مقالات و بررسی ها ، شماره 76، صص 21-43.

21.Chrles, M. (2008). Landmark cases in the law of contract, Hart publishing:Oxford and portland Oregon.

 22.Franklin, M. (1956). Equity as Form: A Study of Frost v. Knight, Tulane Law Review, 30( 2).

23.Hochster v. De La Tour,  118 Eng. Rep. 922 (Q.B. 1853).

24.Robertson, D. (1959) the doctrine of anticipatory breach of contract, Louisiana law review, 20(1).

25.Rowley, K. (2001). A Brief History of Anticipatory Repudiation in American Contract Law, UNIVERSITY OF CLIV Law REVIEW, 69.

26.Vanwijck-A. (2001). Contravention Anticipee et Contrat a Livraisons Successives Dans La CVIM, International Business Law Journal, 3(4).

1. Eshraghi Arani, Mojtabi (2012). Legal-economic analysis of contract breach prediction. Commercial Research Quarterly, No. 69, pp. 65-79.
2. Safai, Seyyed Hossein (2013). International sales rights. Third edition, Tehran: Tehran University Press.
3. Safai, Seyyed Hossein (2018). International law and international arbitration. Third edition, Tehran: Mizan Publications.
4. Safai, Seyyed Hossein (2015). Introductory course of civil law, general rules of contracts. Second volume, fourth edition, Tehran: Mizan Publications.
5. Allameh Heydari (1384). Principles of inference. Translator: Abbas Zareem, Hamid Masjid Saraei, 4th edition, Tehran: Islamic Law Publications.
6. Omid, Seyyed Omid al-Din bin Muhammad Araj Hosseini (1416). The wealth of benefits in solving grammar problems. 3 volumes, the third volume, the first edition, Qom: Islamic Publications Office affiliated to the Qom Theological Seminary Society of Teachers.
7. Alfat, Nematullah (2011). Evaluation of the theory of prediction of breach of contract from the perspective of Imami jurisprudence and Iranian law. Islamic Law Journal, ninth year, number 33, pp. 41-58.
8. Katouzian, Nasser (2015). Civil law in the current legal order. Thirteenth edition, Tehran: Mizan Publications.
17. Katouzian, Nasser (2018). General rules of contracts. Volume 4, 6th edition, Tehran: Publishing Company.
9. Kazemi Najafabadi, Abbas (1388). The history of the formation of the foreseeable violation rule in common law jurisprudence and its entry into domestic and international regulations. Journal of Judicial Law Perspectives, No. 46 and 47, pp. 143-163.
10. Mohagheq Damad, Seyyed Mustafa (2013). Principles of jurisprudence. Volume 1, 17th edition, Tehran: Islamic Sciences Publishing Center.
11. Ashrafi, Ahmed (2008). Time ownership. First edition, Tehran: Ganj Danesh Publications.
12. Nikbakht, Hamidreza; Kazemi Najafabadi, Abbas (1390). Basics of the rule of foreseeable breach. Special Issue No. 6 of Legal Research Journal, pp. 43-65.
13. Zahouri, Samia (1401). Effects of exchange condition on acquisition contracts. Journal of Fiqh and Principles of Islamic Law, No. 69, Volume 18, pp. 115-135.
14. Banai Eskoui, Majid (1391). Forced and voluntary termination of the contract is not allowed. Civil Law Knowledge Quarterly, second issue, pp. 54-67.
15. Jurjani, Seyyed Amir Abul Fatah Hosseini (1404). Tafsir Shahi 2 volumes, first volume, first edition, Tehran: Navid Publishing House.
16. Hali, Ibn Idris, Muhammad bin Mansour bin Ahmad (1429). Answers to problems and messages in various knowledge techniques. First edition, Damascus: Al-Mukta Al-Awli.
17. Hali, Miqdad bin Abd Allah Seyuri (Bita). Translator: Bakshaishi, Abd al-Rahim Aqiqi, Kunz al-Irfan fi Fiqh al-Qur'an - translation, two volumes, first volume, first edition, Tehran: Passage Quds.
18. Hali, Ibn Idris, Muhammad bin Mansour bin Ahmad (1410). Al-Sara'er al-Hawi for Tahrir Al-Fatawi, 3 volumes, first volume, second edition, Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Theological Seminary Society.
19. Khorsandian, Mohammad Ali; Mohammadi Basir, Farhad (2016). The obligation to implement the same contractual obligations in Iranian law compared to modern private law documents. Jurisprudence Perspectives Journal, No. 79 and 80, pp. 34-56.
20. Shiravi, Abdul Hossein (1383). Cucumber excuse submission in Imami jurisprudence. Journal of Articles and Reviews, No. 76, pp. 21-43.
21. Charles, M. (2008). Landmark cases in the law of contract, Hart publishing: Oxford and Portland Oregon.
  22. Franklin, M. (1956). Equity as Form: A Study of Frost v. Knight, Tulane Law Review, 30(2).
23. Hochster v. De La Tour, 118 Eng. Rep. 922 (Q.B. 1853).
24. Robertson, D. (1959) the doctrine of anticipatory breach of contract, Louisiana law review, 20(1).
25. Rowley, K. (2001). A Brief History of Anticipatory Repudiation in American Contract Law, UNIVERSITY OF CLIV LAW REVIEW, 69.
26. Vanwijck-A. (2001). Contravention Anticipee et Contrat a Livraisons Successives Dans La CVIM, International Business Law Journal, 3(4).