تأملی پیرامون صاحبان (مستحقین) خمس
الموضوعات :
عباس نیکزاد
1
(دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی، بابل، ایران)
الکلمات المفتاحية: بنی‌هاشم, امام, خمس, سهام شش‌گانه, سادات, صاحب اصلی, حاکم اسلامی,
ملخص المقالة :
معروف میان فقها این است که خمس به شش سهم تقسیم می شود سهمی از آن برای خدا و سهمی برای پیامبر (ص) و سهمی برای امام معصوم (ع ) و سهمی برای مساکین و سهمی برای ایتام و سهمی برای ابن السبیل از سادات و بنی هاشم است. دو قسمت از این فتوای مشهور در این مقاله به صورت اجتهادی مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است و در نهایت نظریه این مقاله این است که صاحب اصلی همه خمس امام و حاکم اسلامی است و آن سه گروه مصارف اند نه صاحبان سهام، از این گذشته سادات و هاشمی بودن این سه گروه الزامی و همیشگی نیست.
1. ابن ادریس حلی، محمدبن منصور، (1410)، السرائر، جلد 1، انتشارات اسلامی ، قم، چاپ اول.
2. ابن براج ، عبدالعزیز، (1406)، المهذب، جلد 1، مؤسسه النشر الاسلامی، قم، چاپ اول.
3. اردبیلی، احمدبن محمد، (1373)، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول.
4. انصاری، مرتضی، (بیتا)، کتاب الخمس، به نقل از منتظری، کتاب الخمس و الأنفال.
5. بروجردی، محمدحسین، مقرّر فاضل لنکرانی، (1423)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، الخمس و الأنفال، مرکز فقه الآئمة الآطهار، چاپ اول.
6. حر عاملی، محمدبن الحسن، (1396)، وسائل الشیعه، جلد 6، المکتبه الاسلامیه، چاپ چهارم.
7. حکیم، محسن، (1390)، مستمسک العروه الوثقی، جلد 9، مطبعه الآداب فی النجف الأشرف، چاپ سوم.
8. حلّی، محمدحسن، به نقل از منتظری، حسینعلی، (1362)، کتاب الخمس و الأنفال، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول.
9. خویی، ابوالقاسم، (1364)، مستند العروه الوثقی، کتاب الخمس، انتشارات لطفی، چاپ اول.
10. شاهرودی، محمود، (1429)، کتاب الخمس، جلد1 و2، مؤسسه دائره معارف الفقه الاسلامی، قم، چاپ سوم.
11. طباطبایی، محمدحسین، (1394)، المیزان، جلد 9، چاپ آخوندی، دار الکتب الإسلامیه، چاپ سوم.
12. طوسی، محمدبن الحسن، (1400)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتوی، دارالکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم.
13. عاملی، محمد، (1410)، مدارک الاحکام، مؤسسه آل البیت، قم، چاپ اول.
14. فاضل لنکرانی، محمد، (1423)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، الخمس و الأنفال، مرکز فقه الآئمه الآطهار، چاپ اول.
15. منتظری، حسینعلی، (1362)، کتاب الخمس و الأنفال، انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول.
16. موسوی خمینی، روحالله، (1380)، تحریر الوسیله، جلد 1، مؤسسه انتشارات دارالعلم، چاپ نهم.
17. میلانی، محمد هادی، (بیتا)، کتاب الخمس، بیجا، چاپ اول.
18. نجفی، محمدحسن، (1404)، جواهر الکلام، جلد 16، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
19. یزدی طباطبایی، محمدکاظم، (1358)، عروه الوثقی، کتاب الخمس، جلد 2، المکتبه العلمیه الاسلامیه، چاپ اول.
_||_
Ameli, M. (1989). Madarek Al-Ahkam. Qom: Ahl-Bayt Institute.
2. Ameli, H. (1976). Wasael Al-Shia. Qom: Al-Maktaba Al-Islamiyah.
3. Boroujerdi, F. (2002). Tafsil Al-Shariah Fi Sharh Tahrir Al-Wasilah. Qom: Al-Khums Wa Al- Anfal Aemme-ye Athar.
4. Fazel, M. (2002). Tafsil Al-shariah Fi Sharh Tahrir Al-Vasilah. Qom: Aemeyeh Athar Center.
5. Hakim, M. (1970). Mostamsek Al-Urwah Al-Wusqa. Matbul Adab Fi Najaf Al- Ashraf. Najaf.
6. Helli, M. (1989). Alsrayr (1st ed.). Qom: Islamic Publication Office.
7. Helli, M. (1943). Ketab Al Khums Va Al-Anfal. Qom: Islamic Publication Office.
8. Ibn Braj, A. (1985). Al-Mohazeb. Al-Nashr Islamic Institute.
9. Khoei, A. (1944). Mostanade Al-'Urwah Al-Wusqa. Lotfi Publication.
10. Montazeri, A. (1943). Al-Khums Wa Al-Anfal. Qom: Islamic Publication House.
11. Najafi, M. (1983). Jawaher Al-Kalam. Beirut: Dar Ul-Ehya Al-Torath Al-Arabia.
12. Shahroudi, M. (2008). Ketab Al- Khums. Qom: Darul Ma'arif.
13. Tabatabai, M. (1974). Al-Mizan. Akhondi Publication Center. Beirut: Dar Al-Kotob Al-Islamiyyah.
14.Tousi, M. (1979). Al-Nahaye Fi Mojarad Al-Fiqh Va Al-Fatavi. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.
