امکان‌سنجی فقهی تقلید از مجتهد غیر بالغ
الموضوعات :
سید محمدمهدی صابر
1
(دانشجوی دکتری گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران)
محمدرضا کیخا
2
(دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران)
علی تولایی
3
(دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه یزد، یزد، ایران)
الکلمات المفتاحية: تقلید, مرجع تقلید, مجتهد غیر بالغ,
ملخص المقالة :
تمامی مردم جامعه اسلامی نیازمند رجوع به عالم دینی هستند، این عالمان در غالب موارد انسان‌های جا افتاده و مسنّ هستند که با مبانی دین آشنایی کافی دارند، اما گاهی در دوران میانسالی، جوانی و حتی نوجوانی به درجه‌ای از علم نائل می گردند و محل مراجعه مردم قرار می گیرند، همانگونه که در تاریخ می توان از فقیهانی که در سن طفولیت بوده اند، نامبرد. در حالتی که بالغ باشد با فرض دارا بودن سایر شرائط، امکان جواز رجوع به چنین عالمی محل اجماع فقیهان است، اما در صورت فقدان شرط بلوغ، آیا امکان تقلید از چنین مجتهدی از منظر فقه استدلالی وجود دارد یا خیر؟ در این زمینه، سه قول میان فقیهان امامیه وجود دارد، مشهور فقیهان بلوغ را در مرجعیت شرط می دانند، برخی دیگر بیان می دارند که علی الاحوط، مرجع تقلید باید بالغ باشد و دیدگاه سوم که به فقیهان معاصر تعلق دارد، اینکه مانعی برای تقلید از مجتهد نابالغ وجود ندارد. یافته های این پژوهش که به شیوه ی توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است، اثبات می کند که با استناد به بنای عقلاء و اطلاقات روایات باب تقلید و با توجه به ایراداتی که به ادلّه ی لزوم و احوط بودن اشتراط بلوغ در مرجع تقلید، وارد می گردد، امکان تقلید از مجتهد نابالغ وجود دارد و قول سوم که دیدگاه غیرمشهور است، از دو قول دیگر رجحان دارد.
نجفی عراقى، عبد النبى، (1380)، المعالم الزلفى فی شرح العروة الوثقى، المطبعه العلمیه، قم.
_||_Alavi, S.A. (2001). Al-Qawl Al-Rashid fi Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library.
Ameli, Z. (1990). Al-Rawda Al-Bahiyya fi Sharh Al-lum'a Al-Dimashqiyya. Qom: Davari Bookstore.
Ansari, M. (1984). Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: Mofid Bookstore.
Bahadeli, A. K. (1995). Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Baghdad: Mansuhurat Hesam Publishing Company.
Eshtehardi, A. (1997). Madarik Al-Urwa. Tehran: Dar Al-Uswah Publication.
Faiz Kashani, M. M. (1986). Al-Vafi. Isfahan: Imam Amir Al-Momenin Ali Library.
Fayyaz Kabul, M.I. (n.d.). Ta’aliq Mabsutah Ala Al-Urwa Al-Wuthqa. Qom: Mahallati Publications.
Fazel Hindi, M. (1996). Kashf Al-Litham wa Al-Ibham Al-Qavaid Al-Ahkam. Qom: Islamic Publications Office affiliated to the Qom Seminary.
Fazel Lankrani, M (1994). Tafsil Al-Sharia fi Sharh Tahrir Al-Wassilah Al-Ijtihad va Al-Taqlid. Qom: Islamic publications affiliated to the Qom seminary.
Haeri Biararjmandi, Y. A. (n.d.). Madarik Al-Urwah. Najaf Ashraf: Naaman Publication.
Hilli, M.(1967). Idah Al-Fawaid fi Sharh Mushkilat Al-Qavaid. Qom: The Esmaeili Institute.
Hosseini Langroudi, S.M. (1960). Al-Rasael Al-Thalath. Qom: Islamic Printing House.
Hurr-i-Amuli, M. (1989). Vasael Al-Shia. Qom: Aal Bayt Institute.
Hurr-i-Amuli, M. (1992). Hidayah Al-Ummah Ila Ahkam Al-Aemmah Muntakhabo Al-Usul. Mashhad: The Islamic Religious Assembly.
Hurr-i-Amuli, M. (1998). Al-Fusul Al-Muhimmah fi Usul Al-Aemah Takmilato Al-Vasael. Qom: Imam Reza Institute of Islamic Studies.
Ibn Abi Jumhur Al-Awsai, M. (1985). Al-Awali Al-la’ali Al-Aziziah. Qom: Dar Seyed Al-Shohada Publication.
Isfahani, M. (1996). Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary.
Khoei, Q. M. (1991). Fiqh Al-Shi'a - Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: Nozuhur Printing House.
Khu’i, Q. M. (1998a). Al-Tanjqih fi Sharh Urwato Al-Wuthqa, al-Ijtihad wa al-Taqlid. Qom: Under Mr. Lotfi Management.
Khu’i, Q. M. (1998b). Musuah Al-Imam Al-Khoei. Qom: Ihya Athar Al-Imam Al-Khoei.
Koleini, A.J.M. (1987). Al-Kafi. Tehran: Darol Islam.
Maghrebi, N. (1966). Da'aem Al-Islam. Qom: Al-Aal Bayt Institute.
Mortazavi Langroudi, S.M.H. (1992). Al-Dar Nazid fi Al-Ijtihad wa Al-Ihtiat wa Al-Taqlid. Qom: Ansarian Institute.
Najafi Iraqi, A.N. (1961). Al-Ma'alim Al-Zulafi fi Sharh Al-Urwah Al-Wuthqa. Qom: Aal-Mat’abah Al-Elmiah.
Sabzevari, S. A. Q. (1993). Muhazzab Al-Ahkam (1). Qom: Al-Manar Institute - Ayatollah's Office.
Sadr, S.R. (2000). Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: The Islamic Propagation Office of Qom Seminary.
Sadr. S.H. (1986). Takmilah Amal Amel. Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library Publications.
Safi Golpayegani, A. (2006). Zakhirah Al-wuthqa fi sharh Al-Urwah Al-Wuthqa. Qom: Ganj-e-iRFAN.
Tabatabai Qommi, S.T. (2003). Al-Qayah Al-Qaswa fi Al-Ta’liq Ala Al-Urwah-Ijithad va Al-Taqlid. Qom: Mahallati Publication.
Tabatabai Yazdi, S.M.K. (1989). Urwa Al-Wuthqa. Beirut: Muassasah Al-Elmi Lel Matbuat.
Tabrasi, A. (1983). Al-Ihtijaj. Mashhad: Nashr Morteza.
Tousi, A.J. (1987). Tahzib Al-Ahkam. Tehran: Darol Islam.
