بررسی سن رشد در امور غیرمالی

الموضوعات :

علیرضا پور اسماعیلی ¹ , محمد عابدی ²

1 - عضو هیئت علمی و دانشیار گروه حقوق دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری
2 - عضو هیئت علمی و استادیار گروه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردسی مشهد

تاريخ الإرسال : 17 الجمعة , جمادى الثانية, 1440 تاريخ التأكيد : 10 الأحد , ذو الحجة, 1440 تاريخ الإصدار : 26 الخميس , جمادى الثانية, 1441

الکلمات المفتاحية: رشد, بلوغ, سفه, اماره رشد, امور غیر مالی,

ملخص المقالة :

اصلاح ماده 1210 قانون مدنی موجب شد تا سن رشد، از قانون مدنی حذف شود و بلوغ به جای سن رشد بنشیند. با صدور رای وحدت رویه شماره 30 مورخ 3/10/1364، در امور مالی افزون بر بلوغ، اثبات رشد نیز الزامی دانسته شد، در حالی که در امور غیرمالی، ظاهرا بلوغ کافی دانسته شد و دختر و پسر با رسیدن به سن بلوغ یعنی 9 و 15 سال می توانند در امور غیرمالی خود مانند تغییر نام خانوادگی و تحصیل مستقلا تصمیم گیری کنند. ادعایی که به دلیل آثار و پیامدهای جبران ناپذیر آن باید درصدد تحدیدش برآمد. افزون بر این در قانون مدنی، سنین مختلفی بیان شده است که لازم است در راستای قاعده مند ساختن آن چاره ای اندیشید و این نوشته به دنبال تبیین قاعده ای است تا نظم میان مواد قانون برقرار گردد و مصالح جامعه و افراد نیز در آن دیده شود. در این راستا معتقد است با لحاظ ماده واحده قانون راجع به رشد متعاملین اصولا سن 18 سال در امور غیر مالی نیز اماره رشد است.

المصادر:

1. ابن نجیم المصری، زین الدین بن إبراهیم بن محمد، (بی­تا)، البحر الرائق شرح کنز الدقائق و فی آخره: تکملة البحر الرائق لمحمد بن حسین بن علی الطوری الحنفی القادری و بالحاشیة: منحة الخالق لابن عابدین، دار الکتاب الإسلامی، بی جا.


2. ابن عابدین، محمد أمین بن عمر بن عبد العزیز عابدین الدمشقی الحنفی، (1412هـ - 1992م)، رد المحتار على الدر المختار «الدر المختار للحصفکی شرح تنویر الأبصار للتمرتاشی» مفصولا بفاصل «حاشیة ابن عابدین» علیه، المسماه «رد المحتار»، دار الفکر، بیروت.


3. پارساپور، محمدباقر، (1390)، «تأملی فقهی درباره اعتبار رشد از نظر ازدواج در عقد نکاح»، حقوق اسلامی، ش 29.


4. الجصاص، أحمد بن علی أبو بکر الرازی الحنفی (متوفى370)،( 1405)، أحکام القرآن، محقق محمد صادق القمحاوی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.


5. حرّ عاملى، محمد بن حسن،(1409)، وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم.


6. حسینى روحانى، سید صادق،(1435)، منهاج الصالحین، دار بلال للطباعه و  النشر، بیروت.


7. زحیلی، وهبه، (بی­تا)، الفقه الاسلامی و ادلته، دارالفکر ،دمشق.


8. ساریخانی، عادل؛ حیدری، مسعود، (1396). بررسی فقهی و حقوقی ابراز شهادت توسط اطفال. مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، 9(31)، 83-102.


9. السرخسی، محمد بن أحمد بن أبی سهل، (1414هـ-1993م)، المبسوط، دار المعرفه، بیروت.


10. شبیرى زنجانى، سید موسى،(1419)، کتاب نکاح، مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز، قم.


11. شفتى گیلانى، سید محمد باقر، (1429)، سؤال و جواب فقهى، انتشارات مرکز تحقیقات رایانه‌اى حوزه علمیه اصفهان، اصفهان.


12. شهید ثانى، زین الدین بن على عاملى، (1410)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، حاشسه سید محمد کلانتر، کتابفروشى داورى، قم.


13. شهیدی، مهدی، (1388)، تشکیل قراردادها و تعهدات، مجد، تهران.


14. شیخ انصارى، مرتضى بن محمد امین،(1415، ه‍ ق)، کتاب النکاح، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى،قم.


15. صانعی، یوسف، (1388)، استفتائات قضایی: حقوق مدنی، انتشارات پرتو خورشید، قم.


16. صفایی، سیدحسین و سید مرتضی قاسم زاده، (1384)، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، سمت، تهران.


17. طباطبایى یزدى، سید محمد کاظم،(1419 ه‍ ق)، العروة الوثقى (المحشى)، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.


18. فخر الدین الرازی، أبو عبد الله محمد بن عمر بن الحسن بن الحسین التیمی الرازی الملقب خطیب الری،(1420)، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.


19. فیض کاشانى، محمد محسن ابن شاه مرتضى،(بی­تا)، مفاتیح الشرائع، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، قم.


20. قیاسی، جلال الدین؛ حیدری، مسعود، (1396). مطالعه‌ی معیار بلوغ در تحقق مسؤولیت کیفری در لسان شارع، متشرعین و حقوق ایران. مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، 9(32)، 87-104.


21. کاتوزیان، ناصر، (1392)، حقوق خانواده: نکاح و طلاق، شرکت سهامی انتشار، تهران.


22. کاتوزیان، ناصر ،(1376)، قواعد عمومی قراردادها، شرکت سهامی انتشار، تهران.


23. کاتوزیان، ناصر ،(1388)، قواعد عمومی قراردادها، شرکت سهامی انتشار، تهران.


24. کاتوزیان، ناصر، (1379)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، نشر دادگستر، تهران.


25. الکاسانی الحنفی، علاء الدین أبو بکر بن مسعود بن أحمد، (1406 - 1986)، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، دار الکتب العلمیه، بی­جا.


26. مجاهد حائرى طباطبایى، سید محمد،(بی­تا)، کتاب المناهل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم.


27. مجلة الأحکام العدلیة،(بی­تا)، محقق نجیب هواوینی، نور محمد، کارخانه تجارتِ کتب، آرام باغ، کراتشی.


28. مکارم شیرازى، ناصر، (1425 أنوار الفقاهه: کتاب النکاح، انتشارات مدرسه الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام، قم.


29. مطهری، مرتضی، (1386)، نظام حقوق زن در اسلام، صدرا، تهران.


30. مقدس اردبیلى، احمد بن محمد، (1403)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،قم.


31. میرزاى قمّى، ابو القاسم بن محمد حسن گیلانى، (1413)، مصحح مرتضی رضوی، جامع الشتات فی أجوبه السؤالات، مؤسسه کیهان، تهران.


32. وزاره الأوقاف والشئون الإسلامیة، (1404 - 1427)، الموسوعه الفقهیه الکویتیه الکویت، دارالسلاسل، الکویت.


33. نجفى، محمد حسن، (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.

      34. نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى، (1417)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم.

Al-Jaṣṣās, A. (1984). Aḥkām al-Qur'ān. Beirut: Dār al-Iḥyā’ al-Turāth.

Al-Kasani, A. (1986). Bada'i' al-Sana'i' fi Tartib al-Shara'i'.  no place: Dar al-kotob al-Iimiyah.

Al-Sarakhsi, M. (1993). Al-Mabsut. Beirut, Lebanon: Dar al Marefah.

Ansari, M. (1995). Ketab al-Nekah. Qom: World congress in commemoration of Sheikh Ansari.

Faiz Kashani, M. (no date). Mafatiḥ al-saraʾe. Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library.

Fakhr al-Dīn al-Rāzī, A. (no date).Tafsir al-Kabir (also known as Mafatih al-Ghayb). Beirut, Lebanon: Dār al-Iḥyā’ al-Turāth al-Arabi.

Ghiasi, J., & Heidari, M. (2017). Evaluating juvenile penal code in Islamic jurisprudence in Iran. Islamic Law & Jurisprudence Researches, 9(32), 87-104.

Hor Ameli, M. (1989). Vasael al-Shia. Qom: Aal al-Bayt Institute.

Husseini Rohani, S.M.S. (2013). Menhaj al Salehin. Beirut, Lebanon: Dar Belal lel Tabaah va al Nashr.

Ibn 'Abidin, M.A. (1992).Radd al-Muhtār 'ala al-Durr al-Mukhtā. Beirut: Dar al fekr.

Ibn Nojaim, Z. (no date). Al-Bahar al- Ra`eq. no place: Dar al Kotob al Eslami.

Katuzian, N. (1997). General rules in contracts. Tehran: Enteshar Publishing Company.

Katuzian, N. (2000). Civil law in the current legal order. Tehran: Dadgostar Publishing.

Katuzian, N. (2009). General rules in contracts. Tehran: Enteshar Publishing Company.

Katuzian, N. (2014). Family law: marriage and divorce. Tehran: Enteshar Publishing Company

Kuwait Ministry of Awqaf and Islamic Affairs. (1983-2006). Encyclopedia of Islamic Jurisprudence (Mausua Fiqhiya Kuwaitiya). Kuwait: Dar al Salasel.

Makarem Shirazi, N. (2004). Anvar al feqahat. Qom: Imam Ali Ibn Abi Taleb School Publication.

Mirza Qommi, A. (1992). Jame' al-Shatat (M. Razavi, Ed.)Tehran: Keyhan.

Mohaghegh Najib, N. (no date). Al-Majallah al-Ahkam al-Adaliyyah.  Karachi: Karkhneh Tejarat e Ketab, Aaram Baq.

Mojahed Tabatabei, S.M. (no date). Ketab al Manahel. Qom: Al al-Bayt Institute.

Motahari, M. (2007). Legal rights of women in Islam. Tehran: Sadra.

Muoghaddas Ardabili, A. (no date). Majma al-Faedeh val-Borhan fi Sharh al-Adhhan. Qom: Islamic Publication Dependent on Jameah Al-Modarresin of Qom.

Najafi, M.H. (1984). Jawaher al-Kalam. Beirut, Lebanon: Dār al-Iḥyā’ al-Turāth al-Arabi.

Naraqi, A. (1996). Awa'id al-ayyam fi bayan muhimmat al-ahkam.  Qom: Daftar Tabliqat Eslami.

Parsapour, M. (2012). A Juridical reflection upon validity of full age for marriage in the marriage contract. Islamic Law, 8(29), 89-109.

Safai S.H., & Qasemzadeh, S.M. (2005). Civil law: persons and persons under legal incapacity. Tehran: Samt.

Sanei, Y. (2005). Justice esteftaat: civil law. Qom: Partov -e- Khorshid Publication.

Sarikhani, A., & Heidari, M. (2017). Legal and judicial study of testimonials by minors. Islamic Law & Jurisprudence Researches, 9(31), 83-102.

Shafti Gillani, S.M.B. (2008). Questions and answers in jurisprudence. Isfahan:  Ḥawza ʿIlmīyya Isfahan computer research center.

Shahid Thani, Z. (1991). Al-Rawḍa al-bahīyya fī sharḥ al-lūmʿa al-dīmashqīyya. Qom: Davari.

Shahidi, M. (2009). The Formation of contracts and obligations. Tehran: Majd.

Shobairi Zanjani, S.M. (1998). Ketab al-Nekah. Qom: Rai Pardaz Publishing Institute.

Tabatabei Yazdi, S.M.K. (1998). Urwa al-Wuthqa. Qom: Islamic Publication Dependent on Jameah Al-Modarresin of Qom.

Zuhayli, W. (no date). Al-Fiqh al-Islami wa Adilataha. Damascus: Dar al feker