تحلیل حقوقی نقش زمان در تحقق جرم، تعیین کیفر و اعمال آن
الموضوعات :
یاور جلائیان صالح
1
(دانش‌آموخته دکتری تخصصی، گروه حقوق کیفری و جرمشناسی، واحدسمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران)
مهدی مؤمنی
2
(استادیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی ، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران .)
علیرضا صابریان
3
(استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران)
محمد روحانی مقدم
4
(استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران)
الکلمات المفتاحية: مسؤولیت کیفری, نقش زمان, تحقق جرم, سقوط کیفر,
ملخص المقالة :
مقاله حاضر با هدف شناخت و ارزیابی اهمیت نقش زمان در وقوع جرم از دیدگاه حقوقی و از لحاظ شیوه جمع آوری داده‎ها به عنوان اسنادی و از نظر شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. در این پژوهش تلاش می‎شود ضمن بررسی نقاط قوت و ضعف قوانین موجود در خصوص موضوع، به بحث در حیطه مفهوم مقتضیات زمان، اثر آن بر اعتبار قوانین، مرور زمان، تحلیل رابطه زمان و مسؤولیّت کیفری، تأثیرگذاری عنصر زمان بر فرآیند مجازات و چگونگی متناسب سازی کیفر با مقتضیات زمانه، نهایتاً به بررسی رابطه زمان با برخی از اسباب سقوط کیفر پرداخته شود. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر آن است که پدیدۀ زمان و مقتضیات آن، گاه به عنوان یک عامل جرم زا یا تسهیل کننده جرم از منظر جرم شناسی و گاه به عنوان شرط تحقق رکن مادی جرم، تخفیف یا تشدید مسؤولیّت کیفری و عامل تبدیل، تعدیل، تعلیق یا تعویق مجازات از دیدگاه حقوق کیفری نقش ایفا می‎کند.
1. قرآن کریم.
2. اردﺑﻴﻠﻲ، ﻣﺤﻤﺪ (١٣٩٢). ﺣﻘﻮق ﺟﺰاى ﻋﻤﻮﻣﻲ (چاپ شانزدهم). تهران: نشر میزان.
3. آخوندی، محمود (1390). آیین دادرسی کیفری. ج 3. تهران: نشر میزان.
6. ایزدی فرد، علی اکبر؛ محسنی، محمد؛ بابانیا، فاطمه (1396). مرور زمان و حق تقاص. مجله پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی. دوره 9، شماره 33، صص11- 34.
5. جعفری، مجتبی (1392). جامعه شناسی حقوق کیفری رویکردی انتقادی به حقوق کیفری. تهران: نشر میزان.
6. ﺟﻌﻔﺮى ﻟﻨﮕﺮودى، ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ (١٣87). ﺗﺮﻣﻴﻨﻮﻟﻮژى ﺣﻘﻮق (ﭼﺎپ نوزدهم). ﺗﻬﺮان: ﻧﺸﺮ ﮔﻨﺞ داﻧﺶ.
7. جلائیان صالح، یاور (1395). نگرشی بر سیاست جنایی و مهار پدیده مجرمانه با انجام توبه در ایران. کرج: نشر سرافراز.
8. ﺣﺎﺋﺮى ﺷﺎﻫﺒﺎغ، ﻋﻠﻲ (١٣٨٩). ﺷﺮح ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ (ﭼﺎپ ﺳﻮم). ﺗﻬﺮان: ﻧﺸﺮ ﮔﻨﺞ داﻧﺶ.
9. الحرالعاملی، محمد بن الحسن (1367). وسائل الشیعه. ج18. تهران: نشر اسلامیه.
10. ﺣﺴّﺎﻧﻲ، ﻋﺒﺪاﻟﺼﻤﺪ (١٣٧٨). ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻣﺎن وﻣﻜﺎن در ﺟﺮم و ﻣﺠﺎزات، ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ. داﻧﺸﻜﺪه ﺣﻘﻮق داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪﺑﻬﺸﺘﻲ.
11. خوانساری، سیداحمد بن یوسف (1405). جامع المدارک فی شرح مختصر المنافع (چاپ دوم). قم: .مؤسسه اسماعیلیان.
12. خویی، سید ابوالقاسم (1422). مبانی تکلمه المنهاج (چاپ اول). قم: مؤسسه احیاء آثار الامام خویی.
13. دهقان، حمید (1377). تأثیر زمان و مکان بر قوانبن جزایی اسلام. قم: نشر تدیّن.
14. رهامی، محسن (1381). تحول و تبدیل مجازات در نظام کیفری جمهوری اسلامی ایران (چاپ اول). تهران: نشر میزان.
15. ساوالانی، اسماعیل (1393). حقوق جزای عمومی (چاپ چهارم). تهران: نشر دادآفرین.
16. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1407). الخلاف (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
17. شیخ طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه (چاپ سوم). تهران: المکتب
المرتضویه.
18. ﺻﺎﻧﻌﻲ، ﭘﺮوﻳﺰ (١٣٩2). ﺣﻘﻮق ﺟﺰاى ﻋﻤﻮﻣﻲ. جلد اول. (ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ). ﺗﻬﺮان: نشر ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﮔﻨﺞ داﻧﺶ.
19. صمیمی، سعید (1396). بررسی قاعده عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری در حدود و قصاص. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت. دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
20. علی احیایی، ماشاءالله (1367). کاربرد علوم در قبله یابی. تهران: نشر امیرکبیر.
21. علیزاده، معلم (1396). قاعده عطف به ما سبق نشدن قوانین کیفری در ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده حقوق مازندران.
22. ﻋﻤﻴﺪ، ﺣﺴﻦ (1391). ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ. تهران: نشر امیرکبیر.
23. ﮔﻠﺪوزﻳﺎن، اﻳﺮج (١٣٩٣). ﻣﺤﺸﺎى ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﻲ (ﭼﺎپ دﻫﻢ). ﺗﻬﺮان: نشر ﻣﺠﺪ.
24. مجلسی، محمدباقر (1410). کتاب حدود، قصاص و دیات (چاپ اول). قم: نشر کتابخانه آیت الله مرعشی.
25. محقق داماد، مصطفی (1374). حدود در زمان: اجرا یا تعطیل. مجله تحقیقات حقوقی، شماره 25.
26. مطهری، مرتضی (1373(. اسلام و مقتضیات زمان. ج 1. تهران: نشر صدرا.
27. ﻣﻌﻠﻮف ﻟﻮﻳﺲ (١٣٨٥). اﻟﻤﻨﺠﺪ. (ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم). مترجم: مصطفی رحیمیان. ﻗﻢ: ﻧﺸﺮ اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻴﺎن.
28. ﻣﻌﻴﻦ، ﻣﺤﻤﺪ (١٣٩٢). ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ. ﺗﻬﺮان: نشر اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ.
29. الموسوی الخمینی، روح الله (1419)، تحریرالوسیله (چاپ دوم). قم: نشر بی تا.
30. میرمحمد صادقی، حسن (1389). جرائم علیه اموال و مالکیت (چاپ سوم). تهران: نشر میزان.
31. نجفی، محمدحسن(شیخ جواهری) (1365). جواهرالکلام ﻓﻲ ﺷﺮح ﺷﺮاﻳﻊ اﻻﺳﻼم. ج 4. تهران: نشر دارالکتب اسلامیه.
32. ﻧﺠﻔﻲ، ﻣﻬﺪى؛ ﺳﻠﻄﺎﻧﻔﺮ، ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ (١٣٩٥). ﻛﻠﻴﺎت ﺗﺨﻔﻴﻒ و ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﺠﺎزات در آﻳﻴﻦ دادرﺳﻲ اﻳﺮان. ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲﺣﻘﻮق و ﻓﻘﻪ، زﻣﺴﺘﺎن، ﺷﻤﺎره٤.
33. ﻧﮋادى، ﭘﺮﻳﺴﺎ؛ ﻣﻬﺪوى، ﻣﺠﻴﺪ (١٣٩٥). ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮى از ﺟﺮم. ﻧﺸﺮﻳﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ. ﺳﺎل دوم، ﺑﻬﺎر، ﺷﻤﺎره ٣.
34. نوربها، رضا (1383). زمینه حقوق جزای عمومی (چاپ یازدهم). تهران: نشر گنج دانش.
_||_Akhundi, M. (2011). Criminal procedure.Tehran: Mizan Publication.
Al-Musawi Khomeini, R. (1998). Tahrir al-Wasila. Qom: Islamic Publication.
Amid, H. (2012). Persian dictionary. Tehran: Amirkabir Publication.
Ardabili, M. (2013). Public criminal law. Tehran: Mizan Publication.
Dehghan, H. (1998). The influence of the time and place on the Islamic criminal statutes.Qom: Tadayyon Publication.
Golduzian, I. (2014). The annotations on the Islamic punishment code.Tehran: Majd Publication.
Haeri Shahbagh, A. (2010). Explanation of civil law. Tehran: Gange Danesh Publication.
Izadi Fard, A. A., Mohseni, M. & Babania, F. (2017). Lapse of time and right of retribution, Journal of Islamic Jurisprudence and Law Research, 9 (33), 11- 34.
Jafari Langarudi, M. J.(2008). Terminology of law. Tehran: Gange Danesh Publication.
Jafari, M. (2013). Sociology of criminal law; A critical approach to criminal law. Tehran: Mizan Publication.
Jalaeian Saleh, Y. (2016). An attitude towards criminal policy and controlling the criminal phenomenon in Iran. Karaj: Sarafraz Publication.
Khansari, Y. (1985).. Jameh al-Madrak fi sharh mokhtasa al-nafe. Qom, Ismaili Institute.
Khuyi, A. (2001). Mabani takmelat al-menhaj. Qom: Imam Khuyi's Works.
Majlisi, M. B. (1990). Book of Hodud, Qisas and Diyat. Qom: Ayatollah Mar`ashi Library Publication.
Mir Mohammad Sadeghi, H. (2010). Offences against property and ownership. Tehran: Mizan Publication.
Moein, M. (2013). Persian dictionary. Tehran: Amir Kabir Publication.
Motahari, M. (1994). Islam and the requirements of time. Tehran: Sara Publication.
Najafi, M. H. (1986). Jawahar al-Kalam fi sharh sharaye al-Islam. Tehran: Dar al-kotob al-islamiyya Publication.
Nurbaha, R. (2004). The field of public criminal law. Tehran: Ganje danesh Publication.
Oliyahayaei, M. (1988). Application of sciences for finding the Qibla. Tehran: Amirkabir Publication.
Rahami, M. (2002). The change and replacement of punishment in the criminal system of I.R.Iran. Tehran: Mizan Publication.
Savalani, E. (2014). Public criminal law. Tehran: Dadafarin.
Sheikh Tousi, A. (1987). Al-Khalaf. Qom: Intesharat Islami Publication.
