بازپژوهی حجیت خبر واحد با استناد به سیره عقلا
الموضوعات :مریم آقایی بجستانی 1 , محمد روحانی مقدم 2 , زهرا ترحمی 3
1 - استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی سمنان
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
3 - دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
الکلمات المفتاحية: سیره عقلا, خبر واحد, عدم ردع شارع,
ملخص المقالة :
خبر واحد به عنوان یکی از امارات ظنیه در لسان اصولی ها از دو جهت عمده مورد مداقه قرار گرفته است؛ یکی اثبات حجیت آن و دیگر تعیین قلمرو آن که فرع بر پذیرش حجیت می باشد. علمای اصول با استناد به ادله اربعه ونیز سیره عقلا در مقابل نظریه ای که خبر واحد را مطلقاً حجت ندانسته وآن را موجب علم و عمل نمی داند استدلال کرده اند. در این میان برخی دلالت آیات را بر این مهم تمام دانسته و با به چالش کشیدن سیره عقلا آن را با اشکال ردع از سوی شارع مواجه دانسته اند. در مقابل برخی نیز تنها دلیل حجیت خبر واحد را سیره عقلا دانسته و با ضمیمه کردن روایات مربوط به عنوان تأیید شارع سعی در اثبات حجیت خبر واحد به واسطه سیره عقلا داشته اند. برخی نیز ضمن پذیرش دلالت آیه نبأ سیره عقلا را نیز در کنار آن از دلایل حجیت خبر واحد دانسته اند. در این نوشتار برآنیم تا با بررسی آرای اصولی ها و جستار در جایگاه سیره عقلا در اثبات حجیت خبر واحد، تمامیت دلالت سیره عقلا بر حجیت خبر واحد را تبیین نماییم.
- ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد حلی، (1410 )، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، انتشارات اسلامى، قم.
2- ابن شهیدثانى، حسن بن زین الدین، (بیتا)، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، انتشارات اسلامی، قم.
3- استرآبادى، محمدامین و عاملى، سید نورالدین موسوى، (1426)، الفوائد المدنیه و بذیله الشواهد المکیه، انتشارات اسلامى، قم.
4- امام خمینى، سید روحالله، (1385 )، الرسائل، اسماعیلیان، قم.
5- امام خمینى، سید روحالله، (1423)، تهذیب الأصول، مؤسسه تنظیم و نشر، تهران.
6- آخوند خراسانی، محمدکاظم، (1413)،کفایه الاُصول، حاشیه مشکینى اردبیلى، ابوالحسن، لقمان، قم.
7- آشتیانى، محمدحسن بن جعفر، (1307 )، بحر الفوائد فى شرح الفرائد، ذوی القربی، قم.
8- بحرانى، آلعصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، (1405)، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، انتشارات اسلامى، قم.
9- بروجردى، حسین، (1421 )، لمحات الأصول، مؤسسه تنظیم و نشر، قم .
10- خوانسارى، سید احمد، (1405)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، اسماعیلیان، قم.
11- خویى، سید ابوالقاسم، (1422)، مصباح الأصول، داوری، قم.
12- شهید صدر، سید محمدباقر، (1434)، دروس فی علم الاصول، دارالصدر، قم .
13- شهید صدر، سید محمدباقر، (1417)، بحوث فی علم الأصول، الدار الاسلامیه، بیروت.
14- شهید اول، محمد بن مکى، (بیتا)، القواعد و الفوائد، مفید، قم.
15- شیخ انصاری، مرتضی، (1379)، فرائد الاصول، مطبوعات دینی، قم.
16- شیخ طوسى، محمد بنحسن، (1417)، العُده فی أصول الفقه، علاقبندیان، قم.
17- علامه حلى، حس بن یوسف، (1404)، مبادی الوصول إلى علم الأصول، المطبعه العلمیه، قم.
18- علامه طباطبایی، سید محمدحسین، (1350)، المیزان فی تفسیرالقرآن، جماعه المدرسین، قم.
19- علم الهدى، على بنحسین، (1376)، الذریعه إلى أصول الشریعه، مؤسسه انتشارات و چاپ، تهران.
20- غروی اصفهانی، محمدحسین، (1374)، نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، سیدالشهدا، قم.
21- مظفر، محمدرضا، (1430) ، أصول الفقه، النشر الاسلامی، قم.
22- نائینی، محمد حسین، (1404)، فوائد الاصول، جماعه المدرسین، قم.
23- نورى، میرزاحسین، (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، آل البیت، بیروت.
_||_
2. Ibn Shahid Sani, H. (No date). Maalim Al-Din Va Malazo Al-Mojtahedin. Qom: Islamic Publication.
3. Astarabadi, M, & Ameli, S.N. ( 2005). Al-Favaedo Al-Madinah Va Bazila Al-Shavahed Al-Makkiya. Qom: Islamic Publication.
4. Imam Khomeini, S.R. (2006). Al-Rasael. Qom: Esmailian Publication.
5. Imam Khomeini, S.R. ( 2002 ). Tahzib Al-Osoul. Tehran: Nashr Institute.
6. Akhund Khorasani, M. (1992 ). Kefata Al-Osoul. Qom:Luqman Publication.
7. Ashtiani, M. (1954 ). Bahr Al-Favaed Fe Sharh-e-Al-Faraed. Qom: Zavi-Al-Qurba Publication.
8. Bahrani, A. Y. (1984). Al-Hadaeq Al-Nazerah Fi Ahkam Itrata Al-Tahirah. Qom: Islamic Publication.
9. Boroujerdi, H. (2000). Lamhato Al-Osoul. Qom: Nahr Institute.
10. Khansari, S. A. (1984). Jameo Al-Madareq Fi Shar Mokhtasar Al-Nafe. Qom: Ismailian Publication.
11. Khoei, S.A. (2001 ). Mesbaha Al-Osoul. Qom: Davari Publication.
12. Shahid Sadr, S. M. (2013 ). Droos Fi Elm Al-Osoul. Qom: Dar Al-Sadr.
13. Shahid Sadr, S. M. (1996 ). Bohous Fi Elm Al-Osoul. Beirut: Dar Al-Islamiah.
14. Shahid Aval, M. ( No date). Al-qavaed Va Al-Favaed. Qom: Mofid Publication.
15. Sheikh Ansari, M. (2000). Faraed Al-Osoul. Qom: Religious Press.
16. Sheikh Tousi, M. (1996). Al-'Uda Fi Osoul Al-Fiqh. Qom: Alaqbandian.
17. Allameh Helli, H. (1984). Mabadi Al-Osoul Ela Elm Al-Osoul. Qom: Al-Matbaa Al-Elmiyyah.
18. Allameh Tabatabaei, S. M. (1991). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran. Qom: Jamaato Al-Modarresin.
19. Alamol Hoda, A .(1997 ). Al-Zaria Ela Osoul Al-Sharia. Tehran: Enteshahrat Publication.
20. Qarwi Isfahani, M. (1995 ). Nahayatol Al-Darayah Fi Sharha Al-Kefaya. Qom: Seyedo Al-Shohada Publication.
21. Muzaffar, M. (2009 ). Osoul Al-Fiqh. Qom: Islami Publications.
22. Naini, M. (1984 ). Favaedo Al-Osoul. Qom: Jamaato Al-Modarresin.
23. Nouri, M. (1987). Mostadrak Al-Vasael Va Mostanbeto Al-Masael. Beirut: Ahl-Bayt.
