تأثیر اصول لفظی و هرمنوتیک حقوقی بر تفسیر و حل تعارض مواد قانونی عقد حواله و برات

الموضوعات :

صادق امین دهقان ¹ , نجادعلی الماسی ² , ابراهیم یاقوتی ³

1 - دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 06 الثلاثاء , محرم, 1442 تاريخ التأكيد : 25 الإثنين , ذو القعدة, 1442 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1444

الکلمات المفتاحية: اصول لفظی, برات, عقد حواله, هرمنوتیک حقوقی,

ملخص المقالة :

با توجه به اینکه قوانین موجود ما دارای سابقه فقهی در فقه امامیه و در برخی موارد اقتباس و ترجمه‌شده از حقوق و قوانین برخی کشورهای اروپایی است، گاهی بین مواد قانونی در قوانین داخلی ناسازگاری و تعارضی دیده می‌شود و یا در فهم معانی آن‌ها حتی بین حقوقدانان اختلاف ‌نظر پیش می‌آید. برای تفسیر و تأویل برخی مواد قانونی و رفع ابهام از آن‌ها باید به وسایل و روش‌های موجود در سیستم حقوقی ایران، یعنی اصول لفظی و در حقوق اروپایی به نام هرمنوتیک حقوقی متوسل شد. با توجه به وجود موارد متعدد ابهام و یا تعارض در برخی مواد قانونی در قانون مدنی ضروری است با شناخت و استفاده از وسایل موجود به تفسیری صحیح از قوانین بپردازیم و هدف از این تحقیق شناخت وسایل و طرقی است که در هر دو نظام حقوقی ایران و اروپا وجود دارند. در تدوین این تحقیق با روش کتابخانه‌ای از کتب و مقالات موجود فیش‌برداری شده و از نوع توصیفی ـ تحلیلی بوده است. از یافته‌های این تحقیق به فهم صحیح و رفع تعارض ظاهری برخی مواد قانون مدنی در حواله، ضمان و برات با به کارگیری اصول پذیرفته‌شده در تفسیر و هرمنوتیک حقوقی می‌توان اشاره نمود. در تعریف قانونی حواله، از کلمه طلب استفاده شده است، ولی با توجه به ریشه‌های موجود و بقیه مواد قانونی، باید گفت منظور از آن دین بوده است. شخص ثالث به کاررفته در قانون مدنی در عقد حواله جزء اطراف عقد است و بدون قبول او حواله منعقد نمی‌شود. برات نیز با وجود شباهت‌های زیاد به حواله از لحاظ تشریفاتی‌بودن صدور اثر قبولی در آن و مفهوم شخص ثالث، با حواله تفاوت‌های اساسی دارد.

المصادر:

اسکینی، ربیعا. (1386). حقوق تجارت. تهران: انتشارات سمت، چاپ یازدهم.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1372). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش، چاپ ششم.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1390). عقد حواله. تهران: گنج دانش، چاپ چهارم.

جوهر، سعید. (1398). حقوق اسناد تجاری. تهران: انتشارات جاودانه، چاپ اول.

خوانساری، محمد. (1393). منطق صوری. تهران: نشر دیدار، چاپ چهل و هفتم.

ستوده تهرانی، حسن. (1374). حقوق تجارت. تهران: نشر دادگستر، چاپ اول، جلد سوم.

صفایی، سید حسین. (1395). قواعد عمومی قراردادها. تهران: نشر میزان، چاپ بیست و چهارم.

صفری، محمد. (1387). حقوق بازرگانی اسناد. تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم.

طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1338). العروة الوثقی. قم: انتشارات طلیعه نور، چاپ اول، ج 2.

کاتوزیان، ناصر. (1376). دوره عقود معین. تهران: شرکت انتشار، چاپ دوم، جلد 4.

کاتوزیان، ناصر. (1380). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: نشر دادگستر، چاپ پنجم.

محقق داماد، سید مصطفی. (1375). اصول فقه. مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ هشتم. 

محقق داماد، سید مصطفی.(1382). اصول فقه. مرکز نشر علوم اسلامی،چاپ دوازدهم.

محمدی، ابوالحسن. (1388). مبانی استنباط حقوق اسلامی. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سی و دوم.

مکی العاملی، محمد. (1983). اللمعه الدمشقیه. بیروت، داراحیا التراث العربی، چاپ دوم، جلد 4.

واعظی ، احمد. (1380). درآمدی بر معنای هرمنوتیک. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،چاپ ششم.

1. Eskini, R. (2007). Trade law. Tehran: Samt Publishing.


2. Jafari Langroodi, MJ. (1992). Law terminology. Tehran: Ganj-e Danesh Publishing.


3. Jafari Langroodi, MJ. (2010). Contract of assignment. Tehran: Ganj-e Danesh Publishing.


4. Johar, S. (2018). Trade documents law. Tehran: Javedaneh Publishing.


5. Khansari, M. (2013). Formal logic. Tehran: Didar Publishing.


6. Sotoodeh Tehrani, H. (1994). Trade law. Tehran: Dadgostar Publishing.


7. Safaee, SH. (2015). General contracts law. Tehran: Mizan Publishing.


8. Safari, M. (1998). Commercial documents law. Tehran: Sherkat-e Sahami Enteshar Publishing.


9. Tabatabaei Yazdi, SMK. (1958). Orvat al-vosqā. Qom: Taliee ye Noor Publishing.


10. Katoozian, N. (1996). Nominate contracts duration. Tehran: Enteshar Publishing.


11. Katoozian, N. (2000). Civil codes in today's legal system. Tehran: Dadgostar Publishing.


12. Mohaghegh Damad, SM. (1995). Jurisprudential principles. Tehran: Islamic Sciences Publishing Center.


13. Mohaghegh Damad, SM. (2002). Jurisprudential principles. Tehran: Islamic Sciences Publishing Cente.


14. Mohammadi, A. (2008). Deduction basics of islamic law. Tehran: Tehran University Publishing.


15. Maki al-Ameli, M. (1983). Al-lomaat al-dameshghyeh. Beirut: Dar Ihya' al-Turath al-Arabi.


16. Vaezi, A. (2000). An introduction to hermeneutic meaning. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Center.