سرقفلی، حق کسب و پیشه و جایگاه آن در مبحث وقف
الموضوعات :
زهرا ال اسحق خوئینی
1
(
استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه الزهراء سلام الله علیها، تهران، ایران
)
مریم مهدی پور خردمردی
2
(
دانشجوی دکترا حقوق خصوصی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
)
زهرا سادات میرهاشمی
3
(
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
)
الکلمات المفتاحية: تعارض, وقف, حق سرقفلی, حق کسب و پیشه یا تجارت, مستاجر,
ملخص المقالة :
حق سرقفلی و حق کسب و پیشه هر دو از حقوق مکتبسه هستند و در عین حال که شباهاتی با هم دارند با یکدیگر متفاوتند. سرقفلی وجهی است که مالک در ابتدای اجاره و جدای از مال‌الاجاره از مستأجر می‌گیرد تا محل را به وی اجاره داده و واگذار کند اما حق کسب یا تجارت یا پیشه حقی است که در اثر رونق اقتصادی ایجاد شده در محل و در اثر فعالیت مستأجر به وجود می‌آید. در پاره ای موارد وقف املاک تجاری، بین دو حق مذکور و حقوق وقف، تعارض ایجاد می شود که در عمل مبتنابه بسیاری دارد. اگر ملک تجاری با حق سرقفلی اجاره داده شود و یا حق کسب و پیشه به آن تعلق بگیرد، با گذر زمان، عملاً منافعی وجود نخواهد داشت تا جهت اهداف وقف، هزینه گردد. از سویی قوانین هم حق سرقفلی و هم حق کسب و پیشه را ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ. بر این اساس در صورت توقف اجاره یا فروش مال موقوفه یا تغییر کاربری یا هر اقدامی که موجب از بین رفتن مفاد قرارداد اولیه شود، اگر مستأجر از مقررات قانون و قرارداد اولیه تخلف نکرده باشد، ﺣﻖ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﻣﮑﺘﺴﺒﻪ وجود ندارد. اما در صورتی که تخلف مستاجر احراز شود، یا اینکه مستاجر در مدت اجاره مورد اجاره را تعطیل کرده باشد، حق کسب و پیشه نخواهد داشت، زیرا اساساً ابتدا حقی برای مستاجر ایجاد نشده تا محل مذکور واجد شرایط لازم امتیازات مربوط به اماکن تجاری باشد. در مورد حقوق موقوفه، قوانین و اجماع نظر فقها نشان می‌دهد دو راه‌حل در شرایط فوق وجود دارد: 1- تغییر کاربری و احیای موقوفه، 2- پایان وقف.
_||_
- Abhari, Hamid; Razian, Abdullah (2006). The necessity of conformity of cases of permissible sale of endowment in iran's civil code with islamic jurisprudence, Journal of Faculty of Theology and Islamic Education
- Ansari, Morteza. (1994). Kitab al-makasab al-muharmah wa al-baya va al-alkhiri (i- al-Hadith). Qom: World Congress honoring Sheikh Azam Ansari.
- Irvani, Baqir (2006). Introductory lessons in jurisprudence of al-istdalali ali al-mahhab al-jaafari. Qom
- Bazgir, Yadullah (2000). Civil law in the mirror of supreme court decisions. Tehran: Darya publication.
- Bashiri, Abbas; Pourrahim, Maryam (2019). Application rights of endowment and endowment lands. Tehran: Jungle Publications
- Bin Hashemi Khomeini, Seyyed Mohammad Hassan (1998). Explaining the issues of references. Qom: Islamic Publications Office
- Behzad, Behzad; Irani Asl, Faraj (2011). Invalidity of endowment in cases of sales license. Quarterly Journal of Fiqh and Islamic Law Research. The eighth year, number 29.
- Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (1997). Property rights. Tehran: Ganj Danesh Publications
- Jafari Langroudi, Mohammad Jafar (2002). Extensive in legal terminology. Tehran: Ganj Danesh, Tehran
- Haj Mohammadi, Hossein (2014). Genealogy of charities in Iran (Pahlavi I). Shahrvand newspaper, number 735, 24 Azar, quoted from Mehr Wa Mah magazine
- Haeri Yazdi, (2001). Waqf in islamic jurisprudence and its role in economic prosperity. Mashhad: Astan Quds Razavi Printing Institute.
- Hosseini Haeri, Kazem (2002). Contract jurisprudence. Qom: Assembly of Islamic Thought.
- Hali, Abulqasem Najmuddin (1998). Islamic laws in halal and haram issues. Tehran: Maktolah al-Islamiya.
- Hali, Hassan bin Yusuf (1992). The rules of halal and haram knowledge. Qom: Islamic Publications Office.
- Khorasani, Ali Mohammadi (without mentioning the year of publication). Description of the scholarly note. (No publication name).
- Khomeini, Seyed Ruhollah (1989). Tahrir al-wasila. Qom: Dar al-Kutub Al-Alamiya
- Khoi, Abu al-Qasim (1989). Minhaj al-salehin. Qom: Madinah Al Alam Publications.
- Darabpour, Mehrab (2011). Acquired rights of possessors in endowments. Journal of Judicial Law Perspectives, serial 56
- Dehkhoda, Dr. Ali Akbar (1998). Dictionary. Tehran: University of Tehran.
- Salimi Far, Mustafa (1991). Waqf and its social economic effects. Mashhad: Astan Quds Razavi Publishing House.
- Shamsipour, Gholamreza (2009). Examining the laws and issues related to the right of goodwill and the right of business and trade. Qom: Beka.
- Safai, Hossein (2008). Introductory course of civil law (general rules of contracts). Tehran: Mizan.
- Taher Mousavi, Yusuf (2008). Landlord and tenant rights. Tehran: Majd.
- Tusi, Abu Jafar, Muhammad bin Hassan (1967). Al-Massut in imami jurisprudence. Tehran: Al-Mortazawieh Library for Revival of Al-Jaafaria Antiquities.
- Ameli, the first martyr, Muhammad bin Makki (1996). Al-Dros al-sharia in fiqh al-imamiyah. Qom: Islamic Publications Office.
- Landlord and tenant relations law approved in 1997
- Katouzian, Nasser (2008). Civil rights of certain contracts. Tehran: Yalda Publishing.
- Keshavarz, Bahman (2009). Goodwill and the right to trade in iranian law and islamic jurisprudence. Tehran: Keshavarz.
- Mohammadi Khorasani, Ali (Bita). Description of the scholarly note. No publisher name.
- Moin, Mohammad (2000). Certain persian culture. Tehran: Amir Kabir Publications.
- Makarem Shirazi, Nasser (2008). Treatise explaining the issues. Qom: Imam Ali bin Abi Talib (a.s.) school.
- Mousavi Khalkhali, Muhammad Mahdi (2006). Shia jurisprudence (kitab al-ijara). Tehran: Munir Publishing Cultural Center.
- Naini, Mirza Hossein (1997). Mania talib. Qom: Islamic Publishing Institute.
