مقایسه مسئولیت دختران با پسران نوجوان در ارتکاب جرایم تعزیری در فقه امامیه و حقوق ایران
الموضوعات :بهارک شاهد 1 , ابوالحسن شاکری 2 , میثاق شیرازی 3
1 - استادیار، گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.
2 - استاد گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3 - کارشناس ارشد ، حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
الکلمات المفتاحية: دختر, پسر, نوجوان, مسئولیت کیفری, اقدامات تأمینی و تربیتی.,
ملخص المقالة :
دختران و پسران تا قبل سن بلوغ طفل و پس از آن نوجوان هستند. ضمانت اجرای ارتکاب جرم تعزیری بعد از 9 سال تا 15 سال شمسی چه پسر یا دختر حتی اگر بالغ و نوجوان باشند، اقدامات تأمینی و تربیتی است که در این خصوص تفاوتی بین آنها نیست. اگر دختران پس از رسیدن به سن 15 سال شمسی مرتکب جرم تعزیری شوند به مجازات مذکور در ماده 89 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 محکوم می گردند، ولی اگر پسران پس از رسیدن به سن 15 سال شمسی مرتکب جرم تعزیری شوند در صورتی که ثابت شود هنوز به سن بلوغ نرسیده اند چون مجازات فرع بر مسئولیت کیفری و رسیدن به سن بلوغ است به مجازات مذکور در ماده 89 مذکور محکوم نمیشوند که دلالت بر تفاوت بین دختران با پسران دارد. با لحاظ اطلاق تعزیر در مواد 88 و 89 قانون مجازات اسلامی که اعم از تعزیر منصوص شرعی یا غیر آن است و تفسیر مضیق قوانین جزائی بهنفع متهم، همچنان باید ضمانت اجرای ارتکاب هر نوع جرم تعزیری توسط پسر یا دختر نوجوان را حسب سن صرفا اقدامات تأمینی و تربیتی یا مجازات نقصان یافته مذکور در این مواد دانست که دلالت بر عدم تفاوت بین آنها دارد.
قرآن کریم
الف) کتاب های فارسی:
1- اردبیلی، محمدعلی (1393). حقوق جزای عمومی جلد 2(چاپ سی و هفتم). تهران: انتشارات میزان
2- اردبیلی، محمدعلی (1393). حقوق جزای عمومی جلد3(چاپ سی و نهم). تهران: انتشارات میزان
4- دهخدا، علی اکبر (1377). لغت نامه. سازمان لغت نامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
5- عمید، حسن (1389). فرهنگ لغت(چاپ اول).تهراتن: انتشارات راه رشد
6- گلدوزیان، ایرج ( 1394). محشای قانون مجازات اسلامی(چاپ پنجم). تهران: نشر مجد
7- گلدوزیان، ایرج (1389). بایسته های حقوق جزای عمومی 1 و 2 و 3 (چاپ بیستم). تهران: نشر میزان
8- معین، محمد (1376). فرهنگ فارسی6 جلد(چاپ پنجم). تهران: انتشارات امیر کبیر
9- میرسعیدی، سید منصور (1381) مسئولیت کیفری؛قلمرو و ارکان (چاپ سوم). تهران: نشر میزان
ب) کتاب های عربی:
10- ابن براج، القاضي عبد العزيز بن البراج الطرابلسي، 1406 ه .ق، المهذب، دوره 2 جلدي، قم، مؤسسه النشر الاسلامي.
11- ابن زهره، حمزة بن علي بن زهرة الحلبی( 1417ق (.غنية النزوع إلى علمي الأصول و الفروع(چاپ اول). قم: مؤسسة الامام الصادق )ع(
12- ابن سعيد حلي، يحيى( 405 ق). الجامع للشرائع. قم: مؤسسة سيد الشهداء
13- بحرانی، شیخ یوسف ( 1415 ق). الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة(چاپ اول). قم،:مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين
14- حایری، سید کاظم ( 1415 ق). القضا ء فی الفقه الاسلامی جلد 1. قم: نشر مجمع فکر اسلامی
15- حر عاملی، محمد بن حسن ( 1409 ق). وسائل الشيعه جلد ١ و 18. قم: موسسه آل البيت عليهم السلام.
16- حلی، فخرالمحققین( 1387 ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد جلد 2(چاپ اول). قم: موسسه اسماعیلیان
17- جزایری، سید محمد جعفر ( 1428 ق). هدی الطالب الی شرح المکاسب جلد 4. قم: نشر قلم
18- رازی، محمد بن ابی بکر ( 1999 م). مختار صحاح. بیروت: نشر مکتبه العصریه
19- زين الدين بن علي الجبلي العاملی (شهيد ثاني) ( 1410 ه. ق). الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية للشهيد، دوره 10 جلدي(چاپ اول). قم: انشارات داوري
20- شمس الدين محمد بن مكي العاملي (شهيد اوّل) ( 1412 ه. ق). الدروس الشرعية في فقه الامامية، دوره 3 جلدی (چاپ اول). قم: مؤسسة النشر الإسلامي
21- طباطبایی حایری، علی ابن محمد ( 1718 ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلایل. قم: موسسه آل البیت
22- طریحی النجفی، فخرالدین ( 1375 ش). مجمع البحرین، جلد 3. تهران: نشر المرتضویه
23- طبرسی، ابوالفضل بن حسن ( 1406 ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بی جا: انتشارات دارالمعرفة
24- طوسی، ابوجعفر محمد ابن حسن ( 1407 ق). تهذیب الاحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیه
25- طوسي، ابوجعفر محمد بن حسن بن علي (شيخ الطائفة) ( 1407ق). الخلاف، دوره 6 جلدي. قم: مؤسسة النشرالاسلامي
26- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1390 ). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی. بیروت: دارالکتب العربی.
27- فراهیدی، خلیل ابن احمد ( 1434 ق). العین، جلد1. قم: موسسه دارالهجره
28- کاشف الغطاء، شیخ جعفر(بی تا) ( 1422 ق). کشف الغطاء عن مبهمات شریعه الغراء. اصفهان: انتشارات مهدوی.
29- کلینی، محمد بن یعقوب ( 1379 ). الکافی، جلد 6. قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
30- گلپایگانی، سید محمدرضا (1414 ق). الدرُالمنضود فی الاحکام الحدود، جلد 2.
31- مقدّس اردبيلى، شيخ احمد ( 1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان في شرح ارشاد الاذهان، دوره 14 جلدی. قم: جامعة المدرسين في الحوزة العلمية
32- موسوی خویی، ابوالقاسم ( 1386 ش ) مبانی تکلمة المنهاج القضاء و الحدود. نشر موسسه احیاء آثار امام خویی
33- نجفی، محمدحسن ( 1386 ش). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 26 ، 41 (چاپ پنجم)، تهران: انتشارات اسلامیه
ج) مقاله های فارسی:
34- زراعت، عباس؛ (1383).رشد کیفری. مجله دانشکده علوم انسانی سمنان، شماره 8، صفحه 125-147
35- زراعتی، حجت؛ (1384). بررسی روند تغییرات میانگین سن اولین قاعدگی در دختران ایرانی. فصل نامه باروری و ناباروری، صفحه 523-530
36- عطازاده، سعید؛(1392). معیار سن کیفری دختران در فقه و حقوق موضوعه. مطالعات حقوق تطبیقی، شماره2، صفحه 57-79
37-نیک نژاد، عاطفه؛ مظلوم رهنی، علیرضا (1402). شیوه های جبران خسارت معنوی ناشی از نقص زیبابی خطای پزشکی. فصلنامه ی پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، شماره 74، دوره 20، ص 289-272.
د) قوانین و مقررات:
37- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران 1368.
38- قانون مجازات اسلامی مصوب 1392.
