تحلیل فقهی - اخلاقی پیرامون اجرت المثل زوجه در فضای خانواده
الموضوعات : فقه و مبانی حقوق اسلامی
1 - استادیار، گروه معارف اسلامی ، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان،ایران a.a.taheri.95@gmail.com
الکلمات المفتاحية: اجرت المثل, فضای خانواده, زوجه, اخلاقی,
ملخص المقالة :
اجرت المثل زوجه یکی از حقوق مالی زوجه به شمار می آید که بر خلاف سایر حقوق همچون، نفقه و مهریه با رویکردهای متفاوتی روبرو بوده است. یافته ها نشان می دهد، انجام کارهای منزل جزء وظایف شرعی زوجه محسوب نمی گردد و وی می تواند از انجام آن امتناع کند و یا در قبال آن، درخواست اجرت نماید؛ ولی رویکرد مشارکتی زوجین در فضای خانواده به همراه ادله ای که بر معاشرت به معروف زوجین در قبال یکدیگردلالت دارند، از جمله ادله قرآنی و روایی، تاکید قانون گذار بر معاضدت زوجین و ظهور عرفی تبرعی بودن خدمات زوجه در منزل به عنوان یک شرط ضمنی در ازدواج، موکد رویکرد اخلاقی پیرامون اجرت المثل زوجه است، همچنین اجرای خدمات زوجه در منزل به منظور رسیدن به آرامش و سعادت خانواده و تقویت روابط خانوادگی مورد تاکید قرار می گیرد و نقش مهمی در حفظ وحدت خانواده و ارزش های اجتماعی دارد. موضوع مذکور به صورت مستقل مورد پژوهش واقع نگردیده، در این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین ماهیت فقهی اجرت المثل زوجه به بررسی زوایای اخلاقی این حق مالی زوجه پرداخته است.
منابع
قرآن کریم
احمدی، عباس(1391). نحله و اجرتالمثل کارهای زوجه با بررسی آخرین تغییرات قانونی، چاپ اول، انتشارات اندیشه عصر.
انصاری، مرتضی (1415). المکاسب. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
انوری، حسن (1387). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: انتشارات سخن.
ابن قدامه، عبدالله بن احمد(1417). المغنی. ریاض: دار عالم الکتب.
ابن ماجه، محمد بن یزید (1414). سنن ابن ماجه. بیروت: دار المعرفه.
امامی، سید حسن (1389). حقوق مدنی، چاپ بیست و یکم. تهران: انتشارات اسلامیه.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). الفارق. تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). ترمینولوژی حقوق، چاپ بیست و دوم، تهران: گنج دانش.
حر عاملی، محمد بن حسن (1412). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
حسینی شیرازی، محمد (1409). الفقه، دار العلم.
حلی(محقق حلی)، جعفر بن حسن (بیتا). شرایع الاسلام، چاپ دوم، قم: موسسه اسماعیلیان.
خاطر، محمد بن عبادی (2005). المختارات الجلیه من المسائل الفقهیه. قاهره: دار الآثار للنشر و التوزیع.
خویی، سید ابوالقاسم (1422). موسوعه الا مام الخوئی، چاپ اول، قم: موسسه احیاء آثار الا مام الخویی.
دیانی، عبدالرسول (1387). حقوق خانواده ازدواج و انحلال، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
دیلمی، احمد و مسعود آذربایجانی (1385). اخلاق اسلامی، ویراست دوم، قم: نشر معارف.
رضوی، سید محمد (1401). تحلیل فقهی– حقوقی روابط مالی زوجین پس از انحلال عقد نکاح در رویه قضایی، چاپ اول)، تهران: انتشارات مجد.
سابق، سید (بیتا). فقه السنه. قاهره: الفتح للاعلام العربی.
سراج، محمد احمد (1999). احکام الاسره فی الشریعه الاسلامیه. اسکندریه: دار المطبوعات الجامع.
سیستانی، سید علی حسینی (1415). منهاج الصالحین للسیستانی. قم: مکتب آیتالله سیستانی.
شفیعی، اعظم (1392). بررسی رابطه فقه و اخلاق. تهران: انتشارات امیر کبیر.
شهید ثانی، زینالدین بن علی (1414). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام. قم: موسسه المعارف الاسلامیه.
شهید ثانی، زینالدین بن علی (بیتا). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چاپ دوم، نجف: منشورات جامعه النجف.
صفایی، سید حسین و امامی، اسد الله (1393). حقوق خانواده، چاپ سیزدهم. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
طباطبایی حکیم، سید محسن (1416). مستمسک العروه الوثقی، چاپ اول، موسسه دار التفسیر.
طباطبایی قمی، تقی (بیتا). الدلائل فی شرح منتخب المسائل. قم: کتابفروشی محلاتی.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1409). العروه الوثقی، چاپ دوم، بیروت: موسسه الا علمی للمطبوعات.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1414). تکمله العره الوثقی. قم: کتابفروشی داوری.
طرابلسی (قاضی ابن براج)، عبدالعزیز (1406). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طوسی، شیخ ابوجعفر محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لا حیاء آلاثار الجعفریه.
طوسی، نصیر الدین (1429). اخلاق ناصری. بیروت: دار الهادی.
علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1411). تبصره المتعلمین فی احکام الدین، تصحیح محمد هادی یوسفی غروی. تهران: موسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فیاض، محمد اسحاق (بیتا). تعالیق مسبوطه علی العروه الوثقی. بیجا: محلاتی.
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب (2000). القاموس المحیط. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فیض، علیرضا (1391). مبادی فقه و اصول، چاپ بیست و دوم، تهران: موسسه انتشارات.
قاسمزاده، سید مرتضی (1390). الزامها و مسئولیت مدنی-بدون قرارداد، چاپ نهم، تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر (1371). حقوق مدنی– خانواده. تهران: چاپخانه بهمن.
کاتوزیان، ناصر (1392). قواعد عمومی قراردادها، چاپ هشتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاشف الغطاء، حسن (1422). انوار الفقاهه (کتاب المضاربه)، نجف: موسسه کاشف الغطاء العامه.
متقی، علی بن حسام الدین (1409). کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال. بیروت: موسسه الرساله.
مکارم شیرازی، ناصر (1386). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر (بیتا). انوار الفقاهه فی احکام العتره الطاهره (کتاب النکاح). قم: مدرسه علی ابن ابیطالب علیهالسلام.
مسجد سرایی، حمید (1391). ترمینولوژی حقوق. تهران: پیک کوثر.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1403). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محقق داماد، سید مصطفی (1383). قواعد فقه، بخش مدنی 1 و 2. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق داماد، سید مصطفی (1400). بررسی حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن، چاپ بیستم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق کرکی، علی بن عبد العالی (1411). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: موسسه آل البیت.
موسوی خمینی، روح الله (1392). استفتائات امام خمینی (ره). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
نجفی، شیخ محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح الشرائع الاسلام. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1378). معراج السعاده. قم: هجرت.
هاشمی شاهرودی، محمود (1388). فرهنگ فقه. قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
هدایت نیا، فرج¬الله (1384). حقوق مالی زوجه، اجرتالمثل، نحله و تعدیل مهریه، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
یزدی، محمد (1415). فقه القران. قم: موسسه اسماعیلیان.